Η «ανάσταση» ως προσμονή αυτόματης δικαίωσης – Ένας άλλος «μυστικός δείπνος» / γράφει ο Γεράσιμος Χολέβας

Μεγάλη εβδομάδα και η προσμονή της «ανάστασης» είναι μια διαδικασία, που ξεπερνά το Πάσχα. Η χριστιανική πίστη είναι δεμένη με αυτή την αντίληψη για τη ζωή, δηλαδή την προσμονή για μια αυτόματη δικαίωση.

Συνήθως, τέτοιες μέρες, επιδιώκεται μια αλλαγή των συμβόλων και των συμβολισμών, με ορισμένες παρομοιώσεις, για να γίνει αναφορά στην κοινωνική «ανάσταση». Σε αυτό το κλίμα ακούμε και τις συνηθισμένες ευχές πολιτικών προσώπων, για το Πάσχα.  Η δεδομένη διαδικασία – η προσμονή της «ανάστασης» και  της αυτόματης δικαίωσης – δεν αλλάζει. Έτσι, η προσμονή γίνεται, κατά κάποιον τρόπο, με θρησκευτικούς όρους.

Η μετατροπή των συμβόλων από τη λαϊκή σοφία νοηματοδοτεί την ανάγκη για κοινωνική αλλαγή. Αυτή είναι μια εξήγηση, αλλά δεν αφορά άμεσα το θέμα μας, το οποίο είναι η διαδικασία της αλλαγής και οι όροι που θα πραγματοποιηθεί.

Κρίσιμο ζήτημα προς διευκρίνιση είναι η μορφή της αλλαγής. Μιλάμε για κοινωνικές αλλαγές ή για επαναστατική κοινωνική αλλαγή; Αναμφισβήτητα και χωρίς δισταγμό εμείς λέμε το δεύτερο.  Η αλλαγή, όμως, και κυρίως η επαναστατική αλλαγή, δεν μπορεί να γίνει με όρους «αυτοματισμού» και προσμονής της επ-ανάστασης.  «Το μέλλον δε θα έρθει από μονάχο του έτσι νέτο σκέτο» έγραφε ο Μαγιακόφσκι. Από εκεί και πέρα αρχίζει η μεγάλη συζήτηση.

Οι σκέψεις αυτές δεν ήρθαν με αφορμή μια επανάληψη της σειράς του Φρ. Τζεφιρέλι. Η αφορμή ήταν άλλη: Μια ταινία του Λουί Μπουνιουέλ: Η «Βιριδιάνα». Μια ταινία που έχει χαρακτηριστεί βλάσφημη, παρόλο που πρόκειται για ένα σπουδαίο κινηματογραφικό δημιούργημα, το οποίο περιγράφει, μεταξύ πολλών άλλων, την προσμονή της χριστιανικής πίστης στις αυτόματες αλλαγές. Η διαδικασία βασίζεται στον πυρήνα της χριστιανικής θρησκείας, την προσμονή για «ανάσταση» και τελικά και τη δικαίωση (αυτόματα…) μετά τον θάνατο.

Η ηρωίδα της ταινίας, η Βιριδιάνα, ως καλή χριστιανή, μαζεύει στο σπίτι της ζητιάνους και φτωχοδιαβόλους, με σκοπό να τους βοηθήσει να ζήσουν. Ήθελε να κάνει το χριστιανικό χρέος της η Βιριδιάνα, τη φιλανθρωπία της.  Τα αποτελέσματα είναι τραγικά και απεικονίζονται στις σκηνές που μοιάζουν με παρωδία του «μυστικού δείπνου».

Οι πρωταγωνιστές του «μυστικού δείπνου» του Μπουνιουέλ δεν ήθελαν καμία αλλαγή. Επιζητούσαν  να τρώνε, να πίνουν και να περνάνε καλά χωρίς συμμετοχή σε τίποτα. Έτσι, όταν έλειπε η Βιριδιάνα, οργάνωσαν ένα μεγάλο κι εκτός ορίων φαγοπότι. Δεν έδειξαν κανέναν σεβασμό στην προσφορά της.

Η αυτόματη αλλαγή που αποζητούσε η χριστιανή Βιριδιάνα δεν πέτυχε.

Είχε μια προσμονή για μια μεταφυσική δικαίωση….

*Το κείμενο δημοσιεύθηκε πρώτη φορά στον «Ημεροδρόμο» το 2015