Στη μνήμη του βραβευμένου από την Ακαδημία Αθηνών συγγραφέα-ερευνητή, αγιογράφου εκ Μετσόβου και φίλου Γιώργου Πλατάρη, που έφυγε πρόσφατα από τη ζωή.
- Είναι στο τυπογραφείο και περιμένω μέρα τη μέρα την εκτύπωση ενός έργου μου, στη Θεσσαλονίκη, από της Εκδόσεις Σταμούλη, το οποίο –φρονώ ότι– θα αποκαταστήσει «κάποια πράγματα» και συνάμα θα κομίσει αλήθειες, τις οποίες οι σύγχρονοι Νεοέλληνες, στη μέγιστη πλειονότητά τους, ούτε καν υποψιάζονται.
Το όλο ζήτημα είναι ότι είναι δικαίωμα του καθενός να πιστεύει και να λέει ό,τι θέλει κι ό,τι γουστάρει, αλλά καθήκον των επιστημών (σαφώς και των επιστημόνων) είναι να αποκαλύπτει την αλήθεια επί όλων των ζητημάτων με βάση τα κομιζόμενα αποδεικτικά στοιχεία. Αλλιώτικα, θα επικρατούν αυτά που βλέπουμε στην εποχή μας, οι αναπόδεικτικοι ισχυρισμοί και οι υποθέσεις και οι ερμηνείες επί «σαθρών ιδεολογημάτων» που εκλαμβάνονται για… αλήθειες.
Σε ό,τι αφορά στα επώνυμά μας και στα τοπωνυμία τούτης της μητριάς πατρίδας μας, έχουν γραφτεί και γράφονται «χιλιάδες ψεύδη» εδραζόμενα στους πιο απίθανούς ισχυρισμούς, και με «μαρτυρία» τα ήδη επιβληθέντα στερεότυπα.
Μα τα πράγματα δεν έχουν έτσι όπως τα λένε τούτα τα διεκπεραιωτικά και μάλλον «βολεμμένα» σε δημόσια και μη αξιώματα «επιστημονικά πνεύματα», αλλά αλλιώς, όπως τα εξηγούν οι νερομάνες τις γνώσεις, ήτοι οι συγγραφείς και ερευνητές των περασμένων εποχών και αιώνων, των οποίων τη γνώση και τη σοφία δεν μπορούν να αμφισβητήσουν οι σημερινοί κάτοχοι διδακτορικών, που … πουλάνε (επιστημονικά!) φύκια για μεταξωτές κορδέλες.
- Οδηγός μας είναι τα όσα έχει επισημάνει και συστήσει ο Απολλώνιος ο Αλεξανδρεύς ή Απολλώνιος ο Δύσκολος (2ος μ.Χ. αι.), που λέει ξεκάθαρα:
«“Τέταρτον ετυμολογίας εύρεσις.” Μετά το γνώναι ημάς την ιστορίαν, αναγ-καίως τρέχομεν εις την ετυμολογίαν. ετυμολογία δε εστιν ανάπτυξις λέξεως κατά το δυνατόν. είρηται δε παρά το έτυμον, ο εστιν αληθές και πιθανόν.
Ετυμολογία εστίν ανάπτυξις των λέξεων, δι’ ης το αληθές σαφηνίζεται· έτυμον γαρ λέγεται το αληθές, της τυ συλλαβής διά του υ μόνον γραφομένης, και ου διά της οι διφθόγγου. ετυμολογία ως αν ει τις είποι αληθινολογία. ου γαρ ως έτυχεν εξ αρχής αι Ελληνικαί λέξεις επετέθησαν εκάστω πράγματι, αλλά διά το τον νουν αναπτύσσοντας εξευρίσκειν, χάριν τίνος τόδε τι και πώς δε λέγεται. τέταρτον ουν μέρος της γραμματικής εστιν. (…)»[1]
Τη θέση αυτή επαυξάνει ο Πορφύριος (234-305 μ.Χ.) γράφοντας:
«Τέταρτον, ετυμολογίας εύρεσις, μετά το αναγνώναι ημάς την ιστορίαν, αναγ-καίως τρέχομεν προς ετυμολογίαν· ετυμολογία δε εστίν, ανάπτυξις των λέξεων κατά το δυνατόν· είρηται δε παρά το έτυμον ο εστι το αληθές· και πιθανόν θάλασ-σα θάνασσα· δήλιος ο ήλιος· εκ του είναι δήλος τοις πάσιν. ή εκ του θερμαίνειν· έλη γαρ η θερμασία· (…)»[2]
Και άλλοι συγγραφείς ορίζουν την ετυμολογία «σαφήνισις του αληθούς», όπως ο Θεοδόσιος ο Γραμματικός (8ος μ.Χ. αι.): «ετυμολογία δε εστιν ανάπτυξις λέξεων, δι’ ης το αληθές σαφηνίζεται· έτυμον γαρ το αληθές·»[3] Και ο Θωμάς ο Μάγιστρος (1270-1346)[4]: «τι εστίν ιστορία; παλαιών πράξεων αφήγησις. τι εστίν ετυμολογία; ανάπτυξις των λέξεων, δι’ ης το αληθές σαφηνίζεται.»
Σε τούτη τη μελέτη, λοιπόν, είναι προφανές ότι το αληθές σαφηνίζεται.
Κύριες πηγές ετυμολόγησης των ονομάτων (βαπτιστικών ή επωνύμων) είναι τα λεξικά της αρμάνικης – βλάχικης γλώσσας, με συνεπικουρία των καταγεγραμμένων βλάχικων λέξεων σε διάφορα γλωσσάρια ποικίλων βλαχολογικών μελετών, και οι καταγραφές μου από πληροφορητές με μητρική γλώσσα τα βλάχικα (σε σκόρπιες σημειώσεις μου). Τα λοιπά έργα που αναφέρονται στη βιβλιογραφία έχουν μελετηθεί και έχουν ληφθεί υπ’ όψιν, μόνο στον βαθμό που δεν εύρισκα ετυμολογική ερμηνεία από τα βλάχικα λεξικά ή τα βλαχολογικά δημοσιεύματα.
Για να είναι επιστημονικά πειστικός ο λόγος μου θεώρησα ορθό να δώσω εκτενή στοιχεία στην Εισαγωγή για τα Βλαχοχώρια και τους Βλάχους των ελληνικών χωρών, με ιδιαίτερη έμφαση και ιστορική ανάλυση στους Σουλιώτες, Μανιάτες και Σφακιανούς, που ποικίλοι ερευνητές θέλουν τους μεν πρώτους Αλβανούς /Αρβανίτες, τους δε δεύτερους απογόνους Σλάβων ή Σλαβικών φυλών, και τους τρίτους απογόνους –ξέρω κι εγώ;– ποιας φυλής και ράτσας;… Θαρρώ πως τα στοιχεία που κομίζονται στην παρούσα μελέτη, αποκαθιστούν την αλήθεια και βάζουν τα πράγματα στη θέση τους.
Τα (επίσημα) ονόματα και επώνυμα, τόσο στη χώρα μας όσο και αλλού, έχουν μικρή και πρόσφατη ιστορία, γι’ αυτό και επιβάλλουν σε όλους όσοι ασχολούνται με την ετυμολόγησή τους, να είναι ιδιαίτερα προσεχτικοί εάν επιθυμούν πραγματικά να υπηρετήσουν την αληθινολογία, το αληθές. Δεν έχουν τα πράγματα με τα επώνυμα ή τα ονόματά μας έτσι όπως τα δίνουν οι σοβαροί μελετητές (ακαδημαϊκοί και μη), ή έτσι όπως έχει επιβληθεί μέσω των σχετικών εκδόσεων –ειδικά μέσω… σχετικών λεξικών!– μια κυρίαρχη αντίληψη, παντελώς αβάσιμη και απέχουσα της αληθινολογίας.
- Λεπτομέρεις, όμως, στον εξ 960 σελίδων υπό έκδοση τόμο, του οποίου δίνω και το εξώφυλλο. Θαρρώ, ότι οι δεκάδες κομιζόμενες παλαιές έγκυρες, έγκριτες, σοβαρές πηγές, δεν αφήνουν περιθώρια για παρερμηνείες, παρεξηγήσεις, «σπέκουλα», και προπαγανδιστικά φληναφήματα, τα οποία ευδοκιμούν και ανθούν επί των ημερών μας. Τα έτυμα, δεν έχουν σχέση με τα έτοιμα, των… οκνηρών εξουσιαστών της γνώσης, καθότι απαιτούν αποδεικτικές μεθόδους, αναγκαιούν την… (επάρατη γι’ αυτούς) ΑΛΗΘΙΝΟΛΟΓΙΑ.
Από το υπό έκδοση έργο, αναπαράγω κάποια ελάχιστα από τον Επίλογο.
[1] Immanuelis Bekkeri, Professoris Berolinensis, Anecdota Graeca. Volumen Secundum. Apollonii Alexandrini de Coniunctionibus et de Adverbiis Libri. Dionysii Thracis Grammatica. Choerobosci, Diomedis, Melampodis, Porphyrii, Stephani in Eam Scholia. Berolini, apud G. Reimerum, 1816, p. 740.
[2] Etymologicvm Graecae Lingvae Gvdianvm et Alia Grammaticorum Scripta e Codisibvs Manvscriptis Nvnc Primvm Edita,… Qvas Digessit et Vna Cvm Svis Edidit Frider. Gvl. Stvrzivs, Cvm Indice Locvpletissimo, Lipsiae 1818, στ. 664..
[3] Θεοδοσίου Γραμματικού, Περί Γραμματικής – Theodosii Alexandrini, Grammatica, E Codicibus Manuscriptis Edidit et Notas Adiecit, Carolus Guilielmus Goettling, Lipsiae 1822, σ. 56.
[4] Thomae Magistri Sive Theoduli Monachi Ecloga Vocum Atticarum, Ex Recensione et cum Prolegomenis Friderici Ritschelii,… Halis Saxonum, 1832, σ. CXXVII.
