Οι Έλληνες «Ρομπέν των νησιών»: Οι γιατροί που δίνουν το παράδειγμα για το τι σημαίνει εθελοντισμός

Τους ενώνουν η ανάγκη τους για προσφορά και η αγάπη τους για τη θάλασσα, καθώς φτάνουν με μεγάλα φουσκωτά στις πιο μικρές νησιωτικές περιοχές της Ελλάδας, για να προσφέρουν εθελοντικά βοήθεια σε αυτούς που τη χρειάζονται. Οι σύγχρονοι «Ρομπέν των νησιών» είναι όλοι τους μέλη της «+πλευσης (σύμπλευσης)», μιας Aστικής Mη Κερδοσκοπικής Eταιρείας που δημιούργησε μια παρέα με φουσκωτά το 2014. Ταξιδεύοντας στο Αιγαίο, ακόμα και στα πιο απομακρυσμένα ή μικρά νησιά, η παρέα με τα φουσκωτά ερχόταν σε επαφή με τους λιγοστούς κατοίκους που τους ανοίγονταν και τους έλεγαν τα προβλήματα που αντιμετώπιζαν.

Οι γιατροί της παρέας άρχισαν να εξετάζουν εθελοντικά τους κατοίκους και να καταγράφουν τις ανάγκες τους, ώστε με την επιστροφή τους στην Αθήνα να τους παρέχουν όση βοήθεια μπορούσαν, είτε μέσω επαφών τους με οργανισμούς υγείας είτε μέσω δωρεών. Ετσι, ήρθε από μόνη της κάποια στιγμή η ιδέα να οργανωθεί όλη αυτή η προσπάθεια και να δημιουργηθεί μια οργάνωση που θα απαρτίζεται από εθελοντές γιατρούς και όχι μόνο, από ανθρώπους με ηθική ευαισθησία για τη βελτίωση της ποιότητας ζωής όσων ζουν σε απομονωμένα και ακριτικά νησιά.

«Το πλάνο εξαρχής ήταν να πηγαίνουμε σε μικρά νησιά που δεν είχαν καν γιατρούς ή είχαν ιατρεία που υποτυπωδώς λειτουργούσαν και να προσφέρουμε τις υπηρεσίες μας εθελοντικά δύο φορές τον χρόνο», εξηγεί ο κ. Δημήτρης Δαρδαμάνης, χειρουργός και πρόεδρος Δ.Σ. της «σύμπλευσης». «Τώρα είναι πιο οργανωμένο όλο το ταξίδι και ο δεκαήμερος διάπλους γίνεται τον Μάιο, προτού αρχίσει η σεζόν, ενώ ο μικρότερος, συνήθως τριήμερος, στο τέλος της σεζόν, τον Οκτώβριο ή τον Νοέμβριο». Στο ταξίδι συμμετέχουν περίπου 11 φουσκωτά που φέρουν ιατρικά μηχανήματα, κάποια φάρμακα και 60-80 εθελοντές.

«Κουβαλάμε τα πάντα μαζί μας γιατί δεν υπάρχουν υποδομές και στήνουμε τα ιατρεία όπου μας υποδείξει η κοινότητα, συνήθως σε σχολεία, στο δημαρχείο ή στο πολιτιστικό κέντρο κάθε τόπου», αναφέρει η κυρία Καρολίνα Πικραμμένου, αντιπρόεδρος της εθελοντικής οργάνωσης. Ο απόπλους γίνεται συνήθως από το Λαύριο, ενώ σε κάθε νησί μένουν μία ή το πολύ δύο ημέρες, ώστε να προλάβουν να πάνε και στα επόμενα νησιά που έχουν προγραμματίσει να επισκεφτούν. «Σε μία-δύο ημέρες σε ένα νησί των 1.000 κατοίκων βλέπουμε 200-300 άτομα», μας λέει ο πρόεδρος.

«Σε κάθε περιστατικό έχουμε έναν γιατρό και έναν βοηθό: ο γιατρός βλέπει τον ασθενή, ο βοηθός κινεί όλη τη διαδικασία και προχωρά στον επόμενο ασθενή και την καταγραφή του προβλήματος υγείας, ώστε να μη χάνεται χρόνος. Ολα είναι οργανωμένα από πριν μέχρι και την τελευταία λεπτομέρεια, ενώ λειτουργούν ταυτόχρονα 10-12 ιατρεία από διάφορες ειδικότητες». Ενδεικτικά, στον τελευταίο διάπλου η «σύμπλευση» έκανε δωρεάν ιατρικές και παραϊατρικές εξετάσεις σε πάνω από 1.400 επισκέψεις και περισσότερες από 250 αιματολογικές και 30 κυτταρολογικές εξετάσεις (τεστ Παπ). Η απορία μου είναι αν χρειάζεται έγκριση για το στήσιμο των ιατρείων και από ποιους.

Η κυρία Πικραμμένου απαντά: «Προτού κάνουμε το οτιδήποτε προηγείται η αδειοδότησή μας από την αρμόδια ΔΥΠΕ (Διοικητική Υγειονομική Περιφέρεια), οπότε όπου πάμε έχουμε έγκριση και τα πάντα είναι καθ’ όλα νόμιμα. Επειτα ανακοινώνουμε στον δήμαρχο και τους τοπικούς φορείς ποιοι θα είμαστε και πότε θα πάμε. Δεν πάμε σε νησιά όπου υπάρχουν ήδη γιατροί που κάνουν ιδιωτικά ιατρεία, διότι σκοπός μας είναι να βοηθήσουμε εκεί όπου υπάρχει πραγματική ανάγκη και όχι να πάρουμε τη δουλειά από τους τοπικούς γιατρούς».

Ανθρώπινες ιστορίες δύο όψεων

Τον περασμένο Μάιο, στον 8ο Διάπλου του Αιγαίου, η «σύμπλευση» επισκέφτηκε τα νησιά Σίκινο, Κάσο, Τήλο, Ψέριμο, Αμοργό, Σχοινούσα, Ηρακλειά, Κίναρο, που έχει έναν κάτοικο, και Λέβιθα, όπου ζει μόνο μία οικογένεια. Η υποδοχή των κατοίκων ήταν τόσο θερμή που πολλές φορές τούς περίμεναν με παραδοσιακούς χορούς και τοπικά κεράσματα, ακόμα και με μαντινάδες. Οι ιστορίες που ζουν τα μέλη της «σύμπλευσης» μένουν βαθιά χαραγμένες στη μνήμη τους, καθώς η σχέση που δημιουργείται δεν είναι απλώς αυτή γιατρού – ασθενούς.

«Είναι φοβερό το πώς σε πλησιάζουν, σε αγκαλιάζουν και σου λένε την ιστορία της ζωής τους! Οι άνθρωποι συνδέονται μαζί μας ακόμα και για πέντε λεπτά. Γνωρίζεις μια άλλη Ελλάδα που όσοι μένουμε στην Αθήνα ξεχνάμε…», αναφέρει η αντιπρόεδρος. «Πολύ συχνά μάς λένε να μείνουμε εκεί για πάντα», συμπληρώνει ο κ. Δαρδαμάνης, «κάτι που δεν μπορεί να συμβεί, αλλά το λένε παρ’ όλα αυτά. Κι εμείς, όμως, συνδεόμαστε μαζί τους. Θυμάμαι μια ιστορία στην Ηρακλειά, όπου είχαμε πάει πριν από τρία χρόνια. Εκεί, λοιπόν, ήρθε μια πολύ συμπαθητική γιαγιά με την οποία μίλησα και της περιποιήθηκα το πόδι.

Την επόμενη χρονιά που πήγα, την αναζήτησα για να τη χαιρετήσω, αλλά έμαθα, δυστυχώς, πως η γιαγιά είχε πεθάνει», μου λέει με φανερή συγκίνηση. Ωστόσο, υπάρχουν και πιο χαρούμενες συγκυρίες, εμπειρίες που τους δίνουν ενέργεια και πίστη ότι αυτό που κάνουν αξίζει όσο τίποτε άλλο. Οπως οι περιπτώσεις όπου γνωστοποίησαν σε γυναίκες ότι περιμένουν παιδί πολύ προτού καταλάβουν οι ίδιες ότι κυοφορούν ή οι διαγνώσεις που έκαναν στο σωστό timing και έσωσαν κυριολεκτικά τη ζωή ανθρώπων, που λόγω του ότι δεν έχουν πρόσβαση σε έναν απλό υπέρηχο ή σε καθημερινές αιματολογικές εξετάσεις θα το ανακάλυπταν όταν πια θα ήταν αργά.

Οι άνθρωποι που ζουν στα ακριτικά νησιά είναι ήρεμοι, μου αναφέρουν οι δύο εθελοντές, αλλά στα θέματα υγείας είναι πολύ ευαίσθητοι και έχουν το εξής παράδοξο: «Οταν έχει καλό καιρό, θέλουν να τον εκμεταλλευτούν είτε γιατί ασχολούνται με τον τουρισμό είτε για να κάνουν εργασίες στον κήπο και τις καλλιέργειές τους. Και όταν έχει κακό καιρό και έχουν τον χρόνο να ασχοληθούν με την υγεία τους, δεν μπορούν να ταξιδέψουν είτε γιατί δεν έχει ακτοπλοϊκή σύνδεση το νησί τους με κάποιο μεγαλύτερο είτε γιατί δεν έχουν πού να μείνουν στο άλλο νησί».

Εργα υποδομής και δράσεις για την ψυχή

Εκτός από το να παρέχει δωρεάν ιατρικές υπηρεσίες και εξετάσεις, η «σύμπλευση» οργανώνει παράλληλα δράσεις με στόχο να βελτιώσει τις υποδομές των νησιών και να καλύψει ελλείψεις τόσο σε εκπαιδευτικό υλικό όσο και σε εξοπλισμό. Φέτος, για παράδειγμα, εξόπλισε με ένα πλήρες σετ ρομποτικής, σε συνεργασία με το MIT Kids, τα σχολεία της Αμοργού, ενώ εφοδίασε με ιατροτεχνολογικό εξοπλισμό τα ιατρεία της Τήλου. Την ίδια περίοδο στην αποστολή συμμετείχαν διατροφολόγοι και ψυχολόγοι, οι οποίοι διεξήγαγαν εκπαιδευτικά σεμινάρια υγιεινής διατροφής και σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης σε γονείς και παιδιά.
6666
Οι εθελοντές διοργάνωσαν μέχρι και ψυχαγωγικές εκδηλώσεις για τα παιδιά, όπως εργαστήρι STEAM, παραστάσεις Καραγκιόζη, καθώς και δράσεις οικολογικού ενδιαφέροντος, όπως καθαρισμοί παραλιών και δενδροφυτεύσεις. Σε κάθε αποστολή οι εθελοντές συνομιλούν με τις τοπικές αρχές και καταγράφουν τις ελλείψεις που υπάρχουν. Μπορεί σε κάποιο νησί, για παράδειγμα, να χρειάζεται παιδική χαρά ή μια πλωτή μαρίνα ή να έχει καταστραφεί μια πτέρυγα σε ένα σχολείο. Τότε η «σύμπλευση» μεσολαβεί και βρίσκει τον επενδυτή, που είτε επώνυμα είτε ανώνυμα χρηματοδοτεί το έργο, το οποίο εγκαινιάζεται πολλές φορές σε κάποιον από τους δύο διάπλους.

Οι χορηγίες πάνε σε ό,τι έχει πραγματικά ανάγκη κάθε νησί. «Στο Αρβανιτοχώρι της Κάσου εγκαινιάσαμε φέτος ένα πολυγήπεδο, ενώ ανακαινίσαμε και ένα παλαιότερο που υπήρχε στο Φρυ. Στην Ηρακλειά δώσαμε ένα σάρωθρο καθαρισμού παραλίας, που μας το ζήτησαν, αλλά θα εξυπηρετήσει και όλες τις υπόλοιπες Μικρές Κυκλάδες», τονίζει η κυρία Πικραμμένου. Παράλληλα, όλοι οι εθελοντές είναι και δωρητές καθώς μένουν πάντα σε δωμάτια που πληρώνουν αποκλειστικά οι ίδιοι.

Ο αλτρουισμός

Σε όλα τα ταξίδια υπάρχουν δυσκολίες, αλλά αντιμετωπίζονται, καθώς τα φουσκωτά είναι μεγάλα και παντός καιρού. «Εχουμε έμπειρους καπετάνιους και μεγάλα φουσκωτά τα οποία είναι ασφαλή και αξιόπλοα. Εχει τύχει να ταξιδέψουμε με πολλά μποφόρ, όπως πέρυσι, που διασχίσαμε το Ικάριο για να βοηθήσουμε στην Επιχείρηση “Ελευθερία” του υπουργείου Υγείας, καθώς συνεργαστήκαμε με τον ΕΟΔΥ και συμβάλαμε με τα μέσα που διαθέταμε στους μαζικούς εμβολιασμούς πριν από το ξεκίνημα της τουριστικής περιόδου», επισημαίνει ο πρόεδρος και καταλήγει: «Σκοπός μας είναι να βοηθήσουμε τις μικρές νησιωτικές περιοχές της Ελλάδας να σπάσουν την απομόνωσή τους και να ευαισθητοποιήσουμε δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς να επενδύσουν στις υποδομές και την ποιότητα ζωής των νησιωτών καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους».

Τους παρακολουθώ τόση ώρα να μιλάνε για τις αποστολές και παρατηρώ τα μάτια τους να ακτινοβολούν. Τους ρωτώ αυτό που είναι οφθαλμοφανές, αλλά θέλω να το ακούσω: Τελικά, τι τους αφήνει όλη αυτή η εμπειρία; Πώς αισθάνονται όταν επιστρέφουν; Η απάντηση που παίρνω είναι ομόφωνη: «Είμαστε πλήρεις, νιώθουμε γεμάτοι. Γυρνάμε από το ταξίδι και όλοι λέμε το ίδιο: οι καλύτερες ημέρες του χρόνου! Και απλά περιμένουμε την επόμενη αποστολή». Το πρόσωπό τους γίνεται ακόμα πιο φωτεινό, λες κι αυτή η διάθεσή τους για προσφορά να ολοκληρώνει και τη δική τους ζωή. Μήπως τελικά αυτό που λείπει από τον καθέναν μας είναι αυτό το αίσθημα πληρότητας; Αυτή η ανάγκη για προσφορά που, εκτός από χαρά και ευτυχία στους συνανθρώπους μας, είναι ικανή να γεμίσει και τη δική μας ζωή με ένα αίσθημα αλτρουισμού και μια αγαλλίαση που ειδάλλως -με διαφορετικά μέσα και αγαθά- δεν γαληνεύει η ανικανοποίητη ψυχή μας;