Χρυσαθανκοπούλου Μαρία
Οι περισσότεροι επιστήμονες θα συμφωνήσουν ότι το μυαλό είναι ένας εκπληκτικός κόσμος που δεν έχει εξερευνηθεί πλήρως και παρέχει απίστευτες δυνατότητες. Πολλές φορές οι άνθρωποι έχουν αποδείξει ότι με τη σωστή νοοτροπία μπορούν να αντιμετωπίσουν συνθήκες που ούτε φαντάζονταν.
Άνθρωποι με ασθένειες έχουν καταφέρει να βρουν τρόπους διαχείρισης ή να καταφέρουν να τις αντιμετωπίσουν πλήρως, παρά τις προβλέψεις των επιστημόνων και των ιατρών. Αυτό όμως δεν προέρχεται μόνο από θετικές σκέψεις, αλλά από κάτι περισσότερο. Με αυτή τη λογική λειτουργούν και πολλά φάρμακα που ονομάζουμε εικονικά ή placebo.
Το μυαλό είναι ισχυρό και έχει θεραπευτικές ικανότητες, όταν οι κατάλληλες συνθήκες δημιουργηθούν. Έχει τη δυνατότητα να πείσει το σώμα ότι μια ψεύτικη θεραπεία που δέχεται, λειτουργεί πραγματικά, διεγείροντας με αυτόν τον τρόπο την πραγματική θεραπεία του.
Αυτό το φαινόμενο συμβαίνει πολλά χρόνια τώρα και πλέον έρευνες δείχνουν ότι εικονικά φάρμακα μπορεί να είναι τόσο αποτελεσματικά όσο και οι παραδοσιακές θεραπείες.
Αν ταξιδέψουμε στο μακρινό 1799, θα καταλάβουμε λίγο καλύτερα πώς λειτουργεί.
Ο Βρετανός ιατρός John Haygarth ήθελε να δοκιμάσει την αξιοπιστία μιας ακριβής θεραπείας. Εκείνη την εποχή πωλούνταν μεταλλικά καλάμια με το όνομα Perkins tractors που υπόσχονταν ότι αφαιρούσαν τις ασθένειες από το σώμα.
Όντας σκεπτικός με την ιδέα, ο Haygarth, χορηγούσε αντί αυτής της θεραπείας, πανομοιότυπα, ψεύτικα, ξύλινα Perkins. Το αποτέλεσμα ήταν αρκετά ενδιαφέρον: 4 στους 5 ασθενείς με ρευματισμούς αναφέρουν ότι ο πόνος βελτιώθηκε. Ο ίδιος δημοσίευσε ένα βιβλίο για την συνεισφορά της φαντασίας στην ασθένεια.
Στις δοκιμές φαρμακευτικών ουσιών έχει αναγνωριστεί ως και πρόσφατα οτι λειτουργούν με παρόμοια λογική. Οι επιστήμονες χωρίζουν τους συμμετέχοντες των δοκιμών φαρμάκου σε δύο ομάδες. Εκείνες που θα λάβουν το πραγματικό, νέο χάπι και εκείνους που θα λάβουν εικονικό χάπι -placebo.
Σκοπός είναι να ελέγξουν αν το πραγματικό χάπι θα έχει αποτελέσματα ή αν τα αποτελέσματα δε σχετίζονται τόσο με το χάπι όσο με τους ίδιους του ασθενείς. Οι συμμετέχοντες δε γνωρίζουν ποιο χάπι έχουν λάβει, ώστε τα αποτελέσματα να είναι πραγματικά. Οι ιατροί ελέγχουν τις αντιδράσεις των συμμετεχόντων και θεωρείται ότι ίδια αντίδραση και από τι δύο ομάδες σημαίνει ότι το νέο χάπι δεν είναι αποτελεσματικό.
Όμως, νεότερο ερευνητικό υλικό διαπιστώνει ότι ακόμη και σε περιπτώσεις που οι ασθενείς γνωρίζουν ότι λαμβάνουν εικονικό χάπι, εκφράζουν βελτίωση των συμπτωμάτων.
Αυτό μπορεί να εξηγείται από τις άλλες μη φαρμακευτικές επιδράσεις που έχει η αίσθηση του φαρμάκου. Για παράδειγμα, αλλαγές στη διάθεση, η πεποίθηση ότι το φάρμακο λειτουργεί και άλλες νευροβιολογικές αντιδράσεις. Ο νευροδιαβιβαστής ντοπαμίνη, αλλά και οι ενδορφίνες αυξάνονται, προκαλώντας βελτίωση στη διάθεση, στις συναισθηματικές αντιδράσεις και στην αντίληψη του εαυτού. Πέρα από αυτά, το placebo διατελεί θεραπευτικούς ρόλους και με άλλους τρόπους.
Ο ασθενής χρειάζεται επανεξέταση από ιατρούς, μια σειρά φαρμάκων και άλλες διαδικασίες που ενισχύουν την πεποίθηση ότι δέχονται μεγάλη προσοχή και ειδικά για τα συμπτώματά τους. Ο εγκέφαλος αποφασίζει ότι μάλλον όλο αυτό θα του κάνει καλό.
Ειδικοί υποστηρίζουν ότι τα εικονικά φάρμακα δημιουργούν μια εμπιστοσύνη ότι η θεραπεία θα λειτουργήσει, εγκαθιδρύοντας μια πιο αποτελεσματική συνεργασία σώματος – εγκεφάλου.
Φυσικά, δεν θα έχουν κάποιο αποτέλεσμα ως φάρμακα καθαυτά. Θα βοηθήσουν όμως τον εγκέφαλο να επιφέρει ύφεση στα συμπτώματα που δημιουργεί, όπως η αντίληψη του πόνου. Διάφορες καταστάσεις υγείας μπορούν να επωφεληθούν με τη χρήση placebo: διαχείριση του πόνου, αϋπνία λόγω στρες και παρενέργειες από τις θεραπείες καρκίνου όπως ναυτία και ζαλάδες.
Γιατί να λάβει κάποιος εικονική θεραπεία και όχι πραγματική;
Οι λόγοι βασίζονται στην επιβάρυνση του οργανισμού με φαρμακευτικές ουσίες. Αν κάτι μπορούμε να το αντιμετωπίσουμε χωρίς τη βοήθεια φαρμάκων ή επίπονης θεραπείας, γιατί να επιβαρύνεται άδικα το σύστημά μας; Ακόμη, οι δυνατότητες του εγκεφάλου φαίνεται να λειτουργούν και να αφυπνούνται, αφού εξυπηρετείτε η σχέση σώματος και εγκεφάλου.
