Με τον 21ο αιώνα να διάγει ήδη το 23ο έτος του, δύσκολα θα βρει κανείς άνθρωπο που να έζησε τον Λεβ Γιασίν – ειδικά στην Ελλάδα. Ο θρυλικός τερματοφύλακας είχε κρεμάσει τα γάντια του το μακρινό 1970, συνεπώς μονάχα οι πολύ παλαιότεροι θα τον θυμούνται εν δράσει.
Δεν παύει όμως να αποτελεί μία από τις σπουδαιότερες φιγούρες στο ευρωπαϊκό και όχι μόνο ποδόσφαιρο. Ίσως ο πρώτος γκολκίπερ που έφτασε να χτίσει ένα μύθο τόσο μεγάλο, κι ας μην έπαιξε σε κάποιο ευρωπαϊκό μεγαθήριο.
Με τις μυθικές ικανότητές του να βρίσκονται κρυμμένες πίσω από τα τείχη της πάλαι ποτέ Σοβιετικής Ένωσης, ο Γιασίν έδειχνε τι μπορούσε να κάνει στα Παγκόσμια Κύπελλα όπου μετείχε με την εθνική ομάδα της πατρίδας του και στο νεοσύστατο τότε Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα, καθώς οι ομάδες από τον γίγαντα της ανατολικής Ευρώπης ξεκίνησαν να μετέχουν στις διασυλλογικές διοργανώσεις της UEFA μόλις το 1966. Όταν η «μαύρη αράχνη» όπως τον αποκαλούσαν, βρισκόταν στα τελευταία χρόνια της πορείας του.
Και ένας ακόμη λόγος που ο Γιασίν φαντάζει ως ένας αστέρας του μακρινού παρελθόντος, είναι ότι έφυγε από τη ζωή νέος. Στα 60 του, μία μέρα σαν κι αυτή πριν από 32 χρόνια…
Γεννημένος στις 22 Οκτωβρίου του 1929, στη Μόσχα, ο θρύλος των γκολπόστ θεωρούσε ότι έχασε την παιδική του ηλικία στα έντεκά του χρόνια.
Όταν η οικογένειά του αναγκάστηκε, λόγω του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, να αφήσει τη σημερινή ρωσική πρωτεύουσα και να καταφύγει στη μακρινή πόλη Ουλιανόφσκ. Εκεί αναγκάστηκε να αρχίσει να εργάζεται στα 13 του, με την επιβίωση να γίνεται πρωταρχικός στην πόλη που βρισκόταν πάνω από 700 χιλιόμετρα μακριά από τη Μόσχα.
Παρότι ο πόλεμος αποτελούσε μακρινή ανάμνηση λίγα χρόνια μετά, ο Γιασίν είχε άλλα πράγματα να αντιμετωπίσει. Στα 18 του, κι ενώ είχε επιστρέψει στην πρωτεύουσα και αγωνιζόταν στην ομάδα του εργοστασίου όπου εργαζόταν, έπαθε νευρικό κλονισμό. «Ήταν κατάθλιψη; Δεν ξέρω. Ένιωθα ένα τεράστιο κενό» σχολίασε ο ίδιος χρόνια αργότερα.
Ένας φίλος του πρότεινε να γίνει μέλος του σοβιετικού στρατού και εκεί ο νεαρός τότε ποδοσφαιριστής βρήκε ξανά το νόημα της ζωής, παίζοντας παράλληλα μπάλα και μέχρι το 1950 είχε τραβήξει την προσοχή του Αρκάντι Τσερνίσεφ, προπονητή στα τμήματα υποδομής της Ντινάμο Μόσχας.
Μέχρι το ’54, έπαιζε παράλληλα και χόκεϊ, κατακτώντας το Σοβιετικό Κύπελλο έναν χρόνο νωρίτερα – το πρώτο τρόπαιο στην καριέρα του. Στη συνέχεια, αποφάσισε να αφοσιωθεί στο ποδόσφαιρο και η ιστορία έδειξε ότι έκανε πολύ καλά…
Η πρώτη κλήση στην εθνική ομάδα ήρθε τότε, το 1954, με τον Γιασίν να εξελίσσεται σε έναν εκ των κορυφαίων τερματοφυλάκων της χώρας και εν συνεχεία του κόσμου. Με το χαρακτηριστικό του καπέλο και με μπλε σκούρα εμφάνιση (που ο κόσμος τότε περνούσε για μαύρη, εξού και το προαναφερθέν παρατσούκλι, ο ύψους 1.89 ποδοσφαιριστής άρχισε να κατακτά τίτλους με την Ντινάμο και μεταξύ 1953 και 1963, πανηγύρισε πέντε πρωταθλήματα και τρία Κύπελλα.
Παράλληλα, ο μύθος του άρχισε να βγαίνει από τα όρια της αχανούς ΕΣΣΔ χάρη στη συμμετοχή της εθνικής ομάδας πρώτα στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1956, όπου κατέκτησε το χρυσό μετάλλιο και εν συνεχεία σε Παγκόσμιο Κύπελλο (το 1958) αλλά και στην πρώτη έκδοση του Euro – τότε Κυπέλλου Εθνών της Ευρώπης.
Ήταν το 1960, όταν οι Σοβιετικοί κατέκτησαν τον τίτλο αποκλείοντας κατά σειρά Ουγγαρία, Ισπανία (στα χαρτιά, καθώς δεν αγωνίστηκε) και Τσεχοσλοβακία, προτού λυγίσει στον τελικό του Παρισιού τη Γιουγκοσλαβία, με 2-1.
Παρότι η Ντινάμο δεν αγωνιζόταν στο Κύπελλο Πρωταθλητριών λοιπόν, ο Γιασίν είχε ήδη αρχίσει να προκαλεί αίσθηση και εκτός συνόρων. Το 1960 και το 1961 είχε προταθεί για την Χρυσή Μπάλα δίχως να τα καταφέρει, ωστόσο το 1963 έγινε ο πρώτος και μοναδικός μέχρι σήμερα τερματοφύλακας που τιμάται με τη διάκριση αυτή – αφήνοντας Τζιάνι Ριβέρα και Τζίμι Γκριβς πίσω του.
Με Ντι Στέφανο και Λο, το 1963, στο Λονδίνο.
Σήμερα, το βραβείο για τον κορυφαίο γκολκίπερ από το France Football, που ξεκίνησε πριν από τρία χρόνια, φέρει το όνομά του…
«Ξέρει περισσότερη μπάλα από εμένα» είχε πει ο θρύλος της Ίντερ, Σάντρο Ματσόλα, μετά από ένα χαμένο πέναλτι απέναντι στον Γιασίν.
Το 1970, μετά από μία καριέρα είκοσι ετών, πάνω από 800 ματς και με τον ίδιο να έχει πατήσει τα 40, ο Γιασίν αποσύρθηκε από την ενεργό δράση.
Φέρεται να απέκρουσε πάνω από 150 πέναλτι, ενώ κράτησε το μηδέν σε τουλάχιστον 200 περιπτώσεις. Αλλά είχε έρθει πια το πλήρωμα του χρόνου…
«Ήταν μεγάλος» θυμήθηκε η σύζυγός του, Βαλεντίνα, σε συνέντευξη στο BBC το 2018. «Σε ένα από τα τελευταία του ματς, προσγειώθηκε μετά από μία εκτίναξη και έμεινε στο έδαφος. Είχε ταλαιπωρηθεί από διασείσεις στην καριέρα του, ενώ είχε και στομαχικούς πόνους σε όλη του τη ζωή, πιστεύω λόγω της κακής διατροφής που έκανε σαν παιδί.
Σε τραπέζι στο σπίτι του στη Μόσχα, με τον Φραντς Μπεκενμπάουερ.
Όταν τον ρώτησα γιατί άργησε να σηκωθεί, απάντησε ότι “το χορτάρι μύριζε τόσο ωραία! Δεν ήθελα να σηκωθώ”».
Τα τελευταία είκοσι χρόνια της ζωής του, ο Γιασίν πέρασε από διάφορες διοικητικές θέσεις στην αγαπημένη του Ντινάμο. Παράλληλά ψάρευε. Ήταν το πάθος του, μετά το ποδόσφαιρο. Το 1984, ενώ βρισκόταν στη Βουδαπέστη, ένας θρόμβος τον ταλαιπώρησε και οδήγησε στον ακρωτηριασμό του ενός ποδιού του. Το ότι υπήρξε μεγάλος καπνιστής μόλις από τα 13 του χρόνια, δεν βοήθησε.
Η υγεία του χειροτέρευσε τα επόμενα χρόνια. Η καρδιά του πήγε να τον προδώσει σε αρκετές περιπτώσεις, ενώ οι στομαχόπονοι μετατράπηκαν σε καρκίνο. Το 1989, η Ντινάμο διοργάνωσε ένα φιλικό ματς για να γιορτάσει τα 60α του γενέθλια. Θρύλοι όπως ο Εουσέμπιο, ο Μπόμπι Τσάρλον και ο Φραντς Μπεκενμπάουερ τον τίμησαν με την παρουσία τους.
Μετά τον αγώνα, ένα ανοιχτό αυτοκίνητο τον περιέφερε στον στίβο με χιλιάδες οπαδούς να τον επευφημούν. Τον Μάρτιο του 1990, του απονεμήθηκε το χρυσό μετάλλιο από τη σοσιαλιστική κυβέρνηση. Στις 20 του μήνα, έφυγε από τη ζωή, ταλαιπωρημένος από τα πολλά προβλήματα υγείας. Μέχρι το τέλος, παρέμενε χαμογελαστός, με ένα τσιγάρο στο στόμα, κάνοντας χαβαλέ στις συνεντεύξεις του.
«Τα προβλήματα τον επηρέασαν αλλά δεν τον άλλαξαν», είχε σημειώσει η Βαλεντίνα. Ήταν πάντοτε ο ίδιος. Η ίδια «μαύρη αράχνη», που όμως ήταν ντυμένη στα μπλε και σε άλλες εποχές, θα είχε φορέσει τις φανέλες μερικών από των μεγαλύτερων ομάδων του κόσμου.
