“Απεβίωσε ο Sir Crispin Tickell, εκ των πρωτεργατών της διχοτόμησης της Κύπρου” / γράφει η Φανούλα Αργυρού

γράφει η Φανούλα Αργυρού*

Απεβίωσε στις 25 Ιανουαρίου 2022 από πνευμονία, σε ηλικία 91 ετών, ο Sir Crispin Tickell,  ο δεύτερος στη σειρά  Βρετανός «εκτελεστής» της Κυπριακής  Δημοκρατίας. Στην Κύπρο,  Ελλάδα και αποδημία, ελάχιστοι και μετρημένοι γνωρίζουν για τον ανώτατο αυτό  αξιωματούχο του Φόρειν ΄Οφις . «Άξιο» συνεχιστή της δήλωσης του Υπουργού Αποικιών της 19^ηςΔεκεμβρίου 1956 , των διχοτομικών σχεδίων του Sir Ivone Kirkipatrick το 1956/57 σε συνδυασμό με τις εκθέσεις του Δρ. Νιχάτ Ερίμ, Ο  Sir Crispin Tickell ολοκλήρωσε το «έργο» των προκατόχων του το 1964. Με την προετοιμασία τουρκικής εισβολής και  με την τελευταία του πράξη το 1990.  Θα εξηγήσω πιο κάτω.

Ας δούμε πρώτα τι έγραψε ο βρετανικός Τύπος.

Στους επικήδειούς των οι βρετανικές εφημερίδες, για τον διπλωμάτη καριέρας έγραψαν ότι υπήρξε σύμβουλος τεσσάρων βρετανών πρωθυπουργών, ότι «είχε τρομερή διάνοια και επέδειξε άψογο συγχρονισμό όταν παρενέβαινε στην πολιτική».

«Ο Tickell γεννήθηκε στο Λονδίνο, γιός του συγγραφέα και ιστορικού Jerrard Tickell και της συζύγου του επίσης συγγραφέα Renée (neeHaynes).  Ενωρίς στην καριέρα του χαρακτηριζόταν ως ένας από τους εξυπνότερους της γενιάς του, πήγε στο  West minster school και αποφοίτησε από το Christ Church της Οξφόρδης το 1952 και έκανε τη στρατιωτική του θητεία στους Coldstream Guards προτού ξεκινήσει στο Φόρειν ΄Οφις το 1954.Η πρώτη του δουλειά στο Φόρειν ΄Οφις ήταν υπεύθυνος της Βρετανικής Ανταρκτικής Επικράτειας…Ακολούθησαν μεταθέσεις σε διάφορες βρετανικές πρεσβείες… Η εντυπωσιακή του κατανόηση στη λεπτομέρεια υπήρξε  κρίσιμη στις διαπραγματεύσεις ένταξης του  Ηνωμένου Βασιλείου στην Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα… Το τελευταίο του διπλωματικό πόστο ήταν ως μόνιμος αντιπρόσωπος στο Συμβούλιο Ασφαλείας από το 1987-1990… Αλλά καθόλου δεν αφυπηρέτησε αφού έφυγε από εκεί…» (Έγραψε η «Γκάρτιαν» μεταξύ άλλων 25.1.2022).

https://www.theguardian.com/politics/2022/jan/30/sir-crispin-tickell-obituary

Τώρα πίσω  στο Κυπριακό.

Τολμώ  ταπεινά να αναφέρω,  ότι χάρη στις έρευνές μου στο Βρετανικό Εθνικό Αρχείο στο Λονδίνο, ξέρουμε πλέον ότι πίσω από τις κλειστές πόρτες του Φόρειν ΄Οφις το 1964 ο μ. Σερ Κρίσπιν Τίκελ, ήταν ο άνθρωπος που προετοίμασε το δρόμο για την τουρκική εισβολή του 1974, ένας από τους προωθητές και σχεδιαστές των «δύο ομόσπονδων συνιστώντων κρατών» μέσω της βρετανο-τουρκικής δι-κοινοτικής, δι-ζωνικής ομοσπονδίας στην Κύπρο και  όχι μόνον. ΄Ίσως πολύ περισσότερο γιατί ήταν ο άνθρωπος που προνόησε τι ακριβώς έπρεπε να κάνουν, βλέποντας 10 χρόνια μπροστά… Και αυτό το ομολόγησε μόνος του.

Αποκαλυπτικός –«διαμόρφωση του κόσμου 10 χρόνια μπροστά»

Στις 28 Ιανουαρίου 1999ο Σερ Κρίσπιν Τίκελ σε  συνέντευξη στο Churchill College, Cambridge, αποκάλυψε πολλά για τον ρόλο και την υπηρεσία του στη βρετανική πολιτική και διπλωματία. Μίλησε για τους σχεδιασμούς που έκαναν στο τμήμα σχεδιασμού του Φόρεϊν Όφις και είπε, μεταξύ άλλων: «Γράφαμε μακροπρόθεσμα έγγραφα πολιτικής. Π.χ. γράψαμε για τις μελλοντικές μας σχέσεις με τη Σοβιετική Ένωση… με την Κούβα… Ήμουν γραμματέας της ομάδας εργασίας για το Υπουργικό για τη διαμόρφωση του κόσμου 10 χρόνια μπροστά…».

1964 – «Το Μέλλον της Κύπρου» – 10 χρόνια μπροστά!

Ο Σερ Κρίσπιν  ήταν ο επικεφαλής της ομάδας σχεδιασμού στο Φόρεϊν Όφις (PlanningDepartment) μεταξύ 1961-1964. Οι άλλοι  δύο  ήσαν ο Sir Michael Palliser και ο Sir Robert Wade-Gery. Αμφότεροι με ανάμιξη στο Κυπριακό…

Παρόλο που στη συνέντευξή του δεν αναφέρθηκε στους σχεδιασμούς των σε σχέση με την Κύπρο, εντούτοις το πλούσιο βρετανικό Εθνικό Αρχείο δεν έκρυψε τα σχέδιά τους. Το τρισέλιδο έγγραφό του, με τους σχεδιασμούς των με τίτλο «Το Μέλλον της Κύπρου» (“The Future of Cyprus”), βλέποντας 10 χρόνια μπροστά, φέρει την υπογραφή του με ημερομηνία 14 Φεβρουαρίου 1964.

Το σχέδιο αναφερόταν σε τρεις πιθανές λύσεις με εδαφικό διαχωρισμό. Διχοτόμηση μέσω διπλής ένωσης, διχοτόμηση μέσω ομοσπονδίας – συνομοσπονδίας, ίσως, με ειδικές σχέσεις με την Ελλάδα και την Τουρκία αντίστοιχα, ή ομοσπονδία χωρίζοντας τη νήσο σε καντόνια, ένα ή δύο εκ των οποίων να ήταν τουρκικά…

Στο  στρατηγικό μακροπρόθεσμο σχεδιασμό του, συνεπαγόταν αποκοπή του ομφάλιου λώρου με την Ελλάδα και πρόνοιες για τη χρησιμοποίηση του 6ου Αμερικανικού Στόλου και του Βρετανικού Βασιλικού Ναυτικού, για να εμπόδιζαν τα ελληνικά πλοία από το να διασχίσουν το Αιγαίο εις βοήθεια της Κύπρου. Συντονισμένη προσπάθεια με τους συμμάχους (και φιλο-βρετανικά στοιχεία στην Ελλάδα) για χαλάρωση των σχέσεων μεταξύ ελληνικής Κυβέρνησης και Ελληνοκυπρίων και «επιθέσεις κατά του ελληνικού Τύπου και ραδιοφώνου» κ.λπ. Γενικά αποκοπή του ομφάλιου λώρου με την Ελλάδα…

Και κατέληγε ο υπογράφων Sir Crispin Tickell:

«…11. Οι εισηγήσεις για τις πιο πάνω διάφορες επιλογές δράσης θα πάρουν χρόνο μέχρι να φέρουν αποτελέσματα. Από μια άποψη, τουλάχιστον, ο χρόνος είναι με το μέρος μας στο νησί. Ό,τι και να συμβεί, είναι σίγουρο ότι η σημερινή μετακίνηση πληθυσμού θα συνεχιστεί, με τους Τούρκους να μαζεύονται στη βόρεια πλευρά του νησιού. Όσο πιο πολύ επιτυγχάνεται αυτό, τόσο πιο ενδεικτική και αποδεκτή θα είναι η λύση του είδους που περιγράφεται στην πιο πάνω πρώτη παράγραφο.»

Το έγγραφο πρωτο-δημοσίευσα στο αγγλικό μου βιβλίο “Conspiracy or Blunder?”, Λευκωσία 2000, και σε άλλα μου βιβλία, και αναφορά γίνεται και στο πρόσφατο βιβλίο μου «Διζωνική vs Δημοκρατία», Λεμεσός 2019. Μιλήσαμε γι΄αυτόν και τα  σχέδιά του κατά την παρουσίαση του βιβλίου στην «Δημοσιογραφική Εστία» με τους αγαπητούς Χρήστο Ιακώβου και Σάββα Ιακωβίδη…

3 Ιανουαρίου 1964 – δύο «constituentstates»

Του πιο πάνω έγγραφου με την υπογραφή του αποβιώσαντος Σερ Κρίσπιν Τίκελ,  προηγήθηκε εντολή από τον  τότε PermanentUnder-Secretaryγια μελέτη μετάλλαξης της ΚΔ σε δύο «συνιστώντα κράτη».  Η μελέτη φέρει  ημερ. 3 Ιανουαρίου 1964, και αποτελείται από 9 σελίδες με τίτλο  «Σχέδιο για την ανασύσταση της Κύπρου σε ένα ομοσπονδιακό κράτος». σχεδόν ταυτόχρονα με την επιβολή της «Πράσινης Γραμμής» επί του εδάφους στην Κύπρο από τους ίδιους τους Βρετανούς δια του Στρατηγού Young.   (βλέπε και άρθρο μου στη «Σημερινή», 27 Αυγούστου 2017, «Οι καταβολές της ρατσιστικής ΔΔΟ»).

Στις 16/1/1964, στο Λονδίνο, ο Ντενκτάς ζήτησε γεωγραφική ομοσπονδία με ανταλλαγή πληθυσμών.

Ακριβώς 10 χρόνια αργότερα, η Τουρκία εισέβαλε με την έγκριση του Λονδίνου (σε συνεννόηση του τελευταίου με τον Αρχ. Μακάριο!)  δύο φορές στο νησί για να αλλάξει το στάτους της ΚΔ σε «Ομοσπονδία».

Εικοσι έξι χρόνιααργότερα,  ως Μόνιμος Αντιπρόσωπος στον ΟΗΕ, το 1990 ο Σερ Κρίσπιν Τίκελ έκανε σίγουρο ότι για πρώτη φορά, η Δι-κοινοτική, Δι-ζωνική Ομοσπονδία εμφανιζόταν σε ψήφισμα του Συμβουλίου Ασφαλείας με την έγκριση του «πολύτιμου κεφαλαίου» τους τον Γιώργο Βασιλείου.  Ουσιαστικά συνέτεινε όπως το  Σ.Α υποστηρίξει ανοικτά την νέο-αποικιακή μορφή «ομοσπονδίας» που αντικατόπτριζε τις πολιτικές της Τουρκίας και του Ηνωμένου Βασιλείου. Των δύο τελευταίων αποικιακών ηγεμόνων του νησιού.

Τον ίδιο χρόνο ο Σερ Κρίσπιν αντικαταστάθηκε από τον τρίτο συνεχιστή «εκτελεστή» της ΚΔ, Σερ Ντέιβιντ Χάνει (Sir David Hannay),  ο οποίος βρίσκεται εν ζωή, πλατιά γνωστός σε όλους για την προετοιμασία του σχεδίου τους ονόματι «Σχέδιο Ανάν» απότοκο των δικών τους συνομόσπονδων «Ιδεών Γκάλι».

Η τραγωδία μας είναι βέβαια ότι έχουμε και δικούς μας που στέκονται υποστηρικτές των «εκτελεστών»…

Ας τους συγχωρήσει ο Ύψιστος…

*Ερευνήτρια/δημοσιογράφος

 onisilos.gr