The Guardian: Η ιστορία της επιτυχίας των εμβολίων της Κούβας ξεπερνά τα όρια που έθεσε ο πλούσιος κόσμος για την Covid

Το νησιωτικό έθνος παλεύει να κρατήσει τα φώτα αναμμένα, αλλά έχει εμβολιάσει το 90% του πληθυσμού με εγχώρια εμβόλια
———–

“Η ιδέα ότι η Κούβα, με μόλις 11 εκατομμύρια ανθρώπους και περιορισμένα έσοδα, θα μπορούσε να γίνει δύναμη της βιοτεχνολογίας, μπορεί να ακούγεται ακατανόητη για κάποιον που εργάζεται στην Pfizer, αλλά για την Κούβα είναι εφικτή.”

————–

Του Ed Augustin, ανταποκριτή στην Αβάνα – The Guardian

Τετάρτη, 5 Ιανουαρίου 2022

Ο στρατηγός Máximo Gómez, μία σημαντική προσωπικότητα κατά τους πολέμους της ανεξαρτησίας της Κούβας ενάντια στην Ισπανία τον 19⁰ αιώνα, είπε κάποτε: “Οι Κουβανοί είτε δεν φτάνουν τον στόχο είτε τον ξεπερνούν κατά πολύ.”

Ενάμιση αιώνα αργότερα, ο αφορισμός ισχύει. Αυτό το καταπιεσμένο νησί παλεύει για να κρατήσει τα φώτα αναμμένα, αλλά έχει πλέον εμβολιάσει περισσότερους πολίτες του κατά της Covid-19 από οποιοδήποτε άλλο μεγάλο έθνος του κόσμου.

Περισσότερο από το 90% του πληθυσμού έχει εμβολιαστεί με μία τουλάχιστον δόση από τα εγχώρια εμβόλια της Κούβας, ενώ το 83% έχει εμβολιαστεί πλήρως. Από τις χώρες με πληθυσμό άνω του ενός εκατομμυρίου, μόνο τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα επιδεικνύουν καλύτερο ιστορικό εμβολιασμού.

“Η Κούβα είναι θύμα του μαγικού ρεαλισμού”, δήλωσε ο John Kirk, ομότιμος καθηγητής Λατινοαμερικανικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο Dalhousie του Καναδά. “Η ιδέα ότι η Κούβα, με μόλις 11 εκατομμύρια ανθρώπους και περιορισμένα έσοδα, θα μπορούσε να γίνει δύναμη της βιοτεχνολογίας, μπορεί να ακούγεται ακατανόητη για κάποιον που εργάζεται στην Pfizer, αλλά για την Κούβα είναι εφικτή.”

Όπως οι περισσότερες χώρες της Λατινικής Αμερικής, η Κούβα γνώριζε ότι θα δυσκολευόταν να αγοράσει εμβόλια στη διεθνή αγορά. Έτσι, τον Μάρτιο του 2020, με τα συναλλαγματικά αποθέματα να καταρρέουν λόγω της απώλειας των εσόδων από τον τουρισμό και των νέων άγριων αμερικανικών κυρώσεων, οι επιστήμονες του νησιού ξεκίνησαν δουλειά.

Το στοίχημα απέδωσε: αυτή την άνοιξη η Κούβα έγινε η μικρότερη χώρα στον κόσμο που ανέπτυξε και παρήγαγε με επιτυχία τα δικά της εμβόλια κατά της Covid.

Έκτοτε η καλά στελεχωμένη -αν και ετοιμόρροπη- καθολική υπηρεσία υγείας της, έχει διαθέσει τα εμβόλια με ταχείς ρυθμούς, εμβολιάζοντας ακόμη και μικρά παιδιά (ο εμβολιασμός στο νησί είναι προαιρετικός).

Και τα δύο εμβόλια είναι πάνω από 90% αποτελεσματικά, σύμφωνα με κλινικές δοκιμές που διεξήχθησαν την περασμένη άνοιξη υπό κουβανική διοίκηση. Η επιτυχής πρώτη εφαρμογή τους έχει μειώσει τα ποσοστά μόλυνσης, που ήταν από τα υψηλότερα στο δυτικό ημισφαίριο το περασμένο καλοκαίρι, σε χαμηλά επίπεδα σήμερα.

Τον περασμένο Αύγουστο το νησί ανέφερε εκατοντάδες θανάτους από την Covid κάθε εβδομάδα· την περασμένη εβδομάδα υπήρξαν τρεις.

Η επιτυχία του εμβολίου δείχνει ακόμη πιο εντυπωσιακή όταν την αντιπαραβάλλουμε με την άθλια κατάσταση της υγειονομικής περίθαλψης σε άλλους τομείς. Με τις εισροές σκληρού συναλλάγματος να έχουν μειωθεί στο μισό τα τελευταία δύο χρόνια, τα αντιβιοτικά είναι πλέον τόσο σπάνια, που 20 χάπια αμοξικιλλίνης πωλούνται στη μαύρη αγορά στο ισοδύναμο του κατώτατου κρατικού μισθού ενός μήνα. Χωρίς γύψο, οι γιατροί σε ορισμένες επαρχίες αναγκάζονται να τυλίγουν τα σπασμένα οστά με χρησιμοποιημένο χαρτόνι.

“Από την επανάσταση του 1959, οι Κουβανοί έχουν ξεκινήσει αυτές τις μεγάλες σταυροφορίες, οι οποίες είναι δονκιχωτικές αλλά συχνά επιτυχείς”, δήλωσε ο Gregory Biniowsky, δικηγόρος με έδρα την Αβάνα.

Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα, είπε ο Biniowsky, ήταν το όνειρο του Φιντέλ Κάστρο να επενδύσει ένα δισεκατομμύριο δολάρια στη βιοτεχνολογία, μετά τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης. “Οποιοσδήποτε λογικός σύμβουλος θα έλεγε ότι δεν είναι η κατάλληλη στιγμή να επενδύσει πόρους σε κάτι που μπορεί να αποδώσει καρπούς σε 25 χρόνια. Και όμως, εδώ είμαστε τώρα… όπου αυτοί οι καρποί της επένδυσης στη βιοτεχνολογία σώζουν ζωές.”

Άλλα εγχειρήματα απέτυχαν δραματικά: η συγκομιδή δέκα εκατομμυρίων τόνων ζάχαρης, το 1970, αποσκοπούσε στην παραγωγή μιας πρωτοφανούς ποσότητας ζάχαρης για να τονωθεί η ανάπτυξη. Αλλά, για να κοπεί το ζαχαροκάλαμο, οι εργάτες απομακρύνθηκαν από τις κανονικές τους δουλειές παραλύοντας τη βιομηχανία και προκαλώντας χάος στην οικονομία.

Πέρυσι η κουβανική συγκομιδή ζάχαρης ήταν επτά φορές λιγότερη από ό,τι το 1959.

“Ως έθνος έχουμε την τάση να είμαστε πολύ καλοί στα δύσκολα και ανεπαρκείς στα καθημερινά”, δήλωσε ο Hal Klepak, ομότιμος καθηγητής ιστορίας και στρατηγικής στο Βασιλικό Στρατιωτικό Κολέγιο του Καναδά.

“Η όλη ιδέα της ηλεκτροδότησης της χώρας [σε λιγότερο από μία δεκαετία], της κατάργησης του αναλφαβητισμού σε 2,5 χρόνια και της εφαρμογής του ιατρικού διεθνισμού – όλα αυτά ήταν απλώς τρελά σχέδια. Και όμως τα κατάφεραν.”

Σήμερα, η Κούβα στέλνει δεκάδες χιλιάδες γιατρούς και νοσηλευτές σε ανθρωπιστικές αποστολές στο εξωτερικό – αλλά αδυνατεί να καλλιεργήσει αρκετές πατάτες για τον πληθυσμό.

Το άκρως συγκεντρωτικό, κρατικό σύστημα σχεδιασμού της Κούβας -ένα από τα τελευταία στον κόσμο- εξηγεί σε κάποιο βαθμό αυτό το παράδοξο. Όταν υπάρχει πολιτική βούληση από την κορυφή, οι στόχοι μπορούν να προωθηθούν -όταν υπάρχει έλλειψη κατεύθυνσης, η άκαμπτη, καφκική γραφειοκρατία του νησιού μπορεί να αναγάγει τη μεταβίβαση της ευθύνης σε τέχνη.

“Στον καπιταλισμό έχεις κάποιον να γεμίζει την αγορά ακόμη και με ψιλολόγια”, δήλωσε ο Klepak. “Η διαφορά με την Κούβα είναι ότι για τη λήψη [των περισσότερων οικονομικών] αποφάσεων δεν υπάρχει κανείς άλλος εκτός από το κράτος.”

Αφού καταγράφονταν λιγότερα από 100 κρούσματα την ημέρα για εβδομάδες, τα ποσοστά μόλυνσης αυξάνονται τώρα λόγω της εξαιρετικά μεταδοτικής παραλλαγής Omicron. Οι Κουβανοί επιστήμονες δεν έχουν δώσει στη δημοσιότητα στοιχεία σχετικά με την αποτελεσματικότητα των εμβολίων τους κατά της Omicron, αλλά έχουν ξεκινήσει εργασίες για την επικαιροποίησή τους κατά της παραλλαγής αυτής.

Εν τω μεταξύ, το υπουργείο Δημόσιας Υγείας της Κούβας έχει επισπεύσει την εκστρατεία αναμνηστικών δόσεων των εμβολίων και στοχεύει να δώσει σε ολόκληρο σχεδόν τον πληθυσμό μία επιπλέον δόση εμβολίου αυτόν τον μήνα.

Η μετάφραση από theguardian.com/world