Στα χαμηλότερα επίπεδα της εποχής τού ευρώ οι οικογενειακές δαπάνες – Ακόμη υψηλότερος αναμένεται ο πληθωρισμός τον Δεκέμβριο
Ο υψηλός πληθωρισμός απειλεί όλο και περισσότερο την κοινωνία, καθώς το 27,5% των πολιτών αντιμετωπίζει ήδη το φάσμα της φτώχειας. Σύμφωνα άλλωστε με τα τελευταία στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, στο 4,8% εκτοξεύτηκε ο πληθωρισμός Νοεμβρίου 2021, καταγράφοντας νέο ρεκόρ 11 ετών, κάτι το οποίο καταδεικνύει το μεγάλο κύμα ανατιμήσεων στην ελληνική αγορά.
Την ίδια ώρα η ενεργειακή κρίση έχει οδηγήσει σε πρωτοφανείς αυξήσεις στις τιμές καταναλωτή σε μια σειρά από βασικά προϊόντα, ενώ καύσιμα και ρεύμα «φουσκώνουν» το κύμα των ανατιμήσεων. Από τα επίσημα στοιχεία της Στατιστικής Αρχής έχει προκύψει ότι υπήρξε εκτίναξη 180,9% στο φυσικό αέριο έναντι του Νοεμβρίου του 2020, άνοδος 45,2% στο πετρέλαιο θέρμανσης και 37,8% στο ηλεκτρικό ρεύμα.
Επιπλέον καταγράφεται αύξηση 21,3% στις τιμές σε αρνί και κατσίκι, 18,5% στο ελαιόλαδο και 11% στις πατάτες. Την ίδια ώρα τα καύσιμα και λιπαντικά αυξήθηκαν κατά 24,9%, οι τιμές στα ξενοδοχεία κατά 12,8% και οι αεροπορικές μεταφορές κατά 12,8%. Το ράλι των τιμών θα συνεχιστεί, σύμφωνα με αρκετούς αναλυτές, που επισημαίνουν ότι δεν θα σταματήσει τον Δεκέμβριο και θα υπάρξει αντίστοιχα μεγάλη άνοδος.
Μάλιστα επισημαίνουν πως το σενάριο για σταθεροποίηση και μερική αποκλιμάκωση των τιμών μετά το τέλος του πρώτου τριμήνου του 2022 απομακρύνεται, αφού η κατάσταση δεν δείχνει σημάδια εξομάλυνσης ούτε πριν από το τέλος του πρώτου εξαμήνου του επόμενου έτους.
Απειλή κοινωνικού αποκλεισμού
Η κατάσταση φαίνεται αφόρητη, γεγονός που αποτυπώνεται και από τα τελευταία στοιχεία της Eurostat. Ένας στους τέσσερις πολίτες στην Ελλάδα – για την ακρίβεια το 27,5% – αντιμετωπίζει το φάσμα της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού.
Το μεγάλο αυτό ποσοστό αποτελεί θλιβερή «παραφωνία» για ευρωπαϊκή χώρα, ειδικά αν συγκριθεί με το 21,9% του μέσου όρου στην Ε.Ε. ή με ποσοστά υποπολλαπλάσια, όπως αυτά της Τσεχίας (11,5%), της Σλοβακίας (13,8%) ή και της Σλοβενίας (14,3%). Μάλιστα, το 2020 η Ελλάδα βρέθηκε στην τρίτη χειρότερη θέση της Ε.Ε. μετά τη Ρουμανία (35,8%) και τη Βουλγαρία (33,6%).
Στο μεταξύ, παρά τη σταθερή άνοδο κατά 20 έως 40 ευρώ ετησίως του ποσού που δαπανούσαν τα ελληνικά νοικοκυριά μεταξύ 2016 και 2019 για κατανάλωση, ο συνδυασμός λοκντάουν και φτωχοποίησης το καθήλωσε στα ιστορικά χαμηλότερα επίπεδα της εποχής του ευρώ.
Η μέση ετήσια δαπάνη των νοικοκυριών για αγορές συρρικνώθηκε, σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, το 2020 στα 15.981,96 ευρώ ή 1.331,83 μηνιαίως, καταγράφοντας μείωση 9,9% από το 2019. Βρέθηκε δηλαδή όχι μόνο 788,57 ευρώ ή 37,2% κάτω από τα προ κρίσης επίπεδα και τα 2.120,40 ευρώ μηνιαίως του 2008, αλλά και 644,11 ευρώ ή 32,6% χαμηλότερα από τα 1.975,94 ευρώ του 1999 (τότε σε λογιστική μορφή), καταγράφοντας έτσι αρνητικό ρεκόρ στην εποχή του ευρώ.
Με βάση τα επίσημα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, το 50% των νοικοκυριών δαπανά λιγότερα από 1.080 ευρώ τον μήνα, με τα νοικοκυριά που διαμένουν σε ενοικιαζόμενη κατοικία να δαπανούν το ένα πέμπτο (19,8%) του προϋπολογισμού τους για ενοίκιο.
Έτσι, τα φτωχότερα νοικοκυριά καταναλώνουν απλώς για να επιβιώσουν, καθώς το μερίδιο της μέσης δαπάνης για είδη διατροφής και μη οινοπνευματώδη ποτά και στέγαση των νοικοκυριών του φτωχότερου 20% του πληθυσμού ανέρχεται στο 58,2% των δαπανών των νοικοκυριών, ενώ το αντίστοιχο μερίδιο του πλουσιότερου 20% στο 29%. Την ίδια ώρα τα κύματα ακρίβειας αναμένεται να ενισχυθούν το επόμενο διάστημα.
Υπόσχεση για ελαφρύνσεις
Παρ’ όλα τα συντριπτικά αρνητικά στοιχεία, ο κυβερνητικός εκπρόσωπος περιέγραψε την κατάσταση αυτή ως «μία προϊούσα ύφεση», λέγοντας ότι έρχεται σύντομα η ανάκαμψη. Λίγο αργότερα όμως ο υπουργός Οικονομικών Χρήστος Σταϊκούρας προχώρησε σε νέες υποσχέσεις για την αντιμετώπιση των αυξήσεων.
Ανέφερε μάλιστα ότι «το κύμα της ακρίβειας είναι οξύτερο και διαρκεί περισσότερο από ό,τι είχε αρχικά εκτιμηθεί». Παράλληλα, ο Σταϊκούρας σημείωσε ότι το οικονομικό επιτελείο επεξεργάζεται «ένα πλέγμα παρεμβάσεων για συνολική και συνοπτική βοήθεια σε νοικοκυριά και επιχειρήσεις».
Θυμίζουμε πάντως πως μερικές μέρες πριν ο αναπληρωτής υπουργός Ανάπτυξης και Επενδύσεων Νίκος Παπαθανάσης δεν δίστασε να δηλώσει ότι ο επιχειρηματικός κόσμος δεν πρόκειται να λάβει κανένα άλλο μέτρο στήριξης!
Τελικά όμως ο Σταϊκούρας προανήγγειλε τη λήψη ενός πρόσθετου πακέτου μέτρων. Ειδικά για τον πληθωρισμό είπε πως «επιβεβαιώνω ότι τον Δεκέμβριο θα είναι ακόμη υψηλότερος από τον Νοέμβριο. Πολύ πιθανόν να είναι μπροστά το 5 (σ.σ.: στο ποσοστό)».
Ωστόσο, επανέλαβε ότι το φαινόμενο θα είναι παροδικό και οι ανατιμήσεις σε αγαθά και υπηρεσίες θα αρχίσουν να αποκλιμακώνονται έως το δεύτερο τρίμηνο του 2022 και στην ενέργεια κυρίως το δεύτερο τρίμηνο.
Για την έως τώρα στήριξη από το κράτος ο υπουργός έφερε ως παράδειγμα και έναν εκκαθαριστικό λογαριασμό της ΔΕΗ, όπου η αύξηση είναι 195,43 ευρώ και οι συνολικές μειώσεις από το κράτος και τη ΔΕΗ της τάξεως των 117,41 ευρώ. Πρόσθεσε δε, ότι «δεν καλύπτεται όλο το πρόβλημα και προσπαθούμε με επισπεύδοντα το υπουργείο Ενέργειας για επόμενες κινήσεις και τον Δεκέμβριο και το 2022».
Ο Σταϊκούρας άφησε επίσης ανοικτό το ενδεχόμενο για κατάργηση από το 2023 της εισφοράς αλληλεγγύης και στον δημόσιο τομέα. Είπε συγκεκριμένα ότι «ανάλογα με τον δημοσιονομικό χώρο στο μέλλον και με βάση τις αλλαγές στο Σύμφωνο Σταθερότητας από το 2023, θα αξιοποιήσουμε αυτόν τον χώρο κυρίως για περαιτέρω μειώσεις φόρων και εισφορών και τη στήριξη κρίσιμων τομέων, όπως η Υγεία».
Όσον αφορά στην αύξηση του κόστους δανεισμού που παρατηρείται το τελευταίο διάστημα, ο υπουργός δήλωσε πως «απαιτείται ψυχραιμία, σύνεση και διορατικότητα. Ουσιαστικά η Ελλάδα θα βρίσκεται με κάθε τρόπο σε ευνοϊκό καθεστώς από την ΕΚΤ και στόχος είναι η απόκτηση επενδυτικής βαθμίδας το αργότερο από το 2023».
Τέλος, είπε ότι έως τα Χριστούγεννα θα γίνει η εκταμίευση του επιδόματος στους υγειονομικούς και στους συνταξιούχους.
Τι ισχύει για την εξαγορά πλασματικών χρόνων ασφάλισης
Διευκρινίσεις σχετικά με τον χρόνο και τον τρόπο αναγνώρισης πλασματικών ετών ασφάλισης δόθηκαν με εγκύκλιο του υφυπουργού Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων Πάνου Τσακλόγλου.
Οι οδηγίες που δίνονται μέσω της εγκυκλίου έρχονται αφενός συμπληρωματικά σε πρόσφατες και παλαιότερες οδηγίες του υπουργείου προς τους ασφαλισμένους, σχετικά με την άσκηση θεμελιωμένου ή κατοχυρωμένου δικαιώματος συνταξιοδότησης ακόμα και μετά την 31η Δεκεμβρίου 2021, και αφετέρου σε απάντηση ερωτημάτων του e-ΕΦΚΑ σχετικά με τη δυνατότητα αναγνώρισης χρόνου στρατιωτικής υπηρεσίας και θεμελίωσης συνταξιοδοτικού δικαιώματος με προϋποθέσεις συνταξιοδότησης προηγούμενου έτους.
Έτσι πλέον η αίτηση αναγνώρισης πλασματικού χρόνου ασφάλισης προς θεμελίωση δικαιώματος συνταξιοδότησης ή και προσαύξηση του ποσού της σύνταξης μπορεί να υποβληθεί οποτεδήποτε, αλλά σε κάθε περίπτωση όχι μετά την αίτηση συνταξιοδότησης.
Αυτό διευκρινίζει νέα εγκύκλιος του υφυπουργού Εργασίας Πάνου Τσακλόγλου, καθώς υπάρχουν αρκετές ασάφειες στο νομοθετικό πλαίσιο, που οφείλονται στις διαδοχικές αλλαγές της ασφαλιστικής νομοθεσίας. Οι διευκρινίσεις που παρέχονται ισχύουν τόσο για τις νέες αιτήσεις συνταξιοδότησης όσο και για τις εκκρεμείς αιτήσεις συνταξιοδότησης.
Ειδικότερα η υπ. αρ. Φ. 80000/102641/10.12.2021 εγκύκλιος του Τσακλόγλου αναφέρει πως, για όλους τους ασφαλισμένους του e-ΕΦΚΑ, η αίτηση αναγνώρισης πλασματικού χρόνου ασφάλισης προς θεμελίωση δικαιώματος συνταξιοδότησης ή/και προσαύξηση του ποσού της σύνταξης μπορεί να υποβληθεί οποτεδήποτε, προγενέστερα ή μεταγενέστερα του έτους, του οποίου τις προϋποθέσεις συνταξιοδότησης επιθυμούν να κατοχυρώσουν, ακόμη και ταυτόχρονα με την αίτηση συνταξιοδότησης, αλλά σε καμία περίπτωση μετά την αίτηση συνταξιοδότησης, εφόσον, βεβαίως, καταστούν συνταξιούχοι με την αίτησή τους αυτή.
Δηλαδή δεν απαιτείται η αίτηση αναγνώρισης πλασματικού χρόνου ασφάλισης να έχει κατατεθεί σε προηγούμενο έτος από εκείνο της υποβολής της αιτήσεως συνταξιοδότησης, αλλά ο αναγνωριζόμενος με την αίτηση αυτή χρόνος ασφάλισης μπορεί να αναχθεί σε οποιοδήποτε προηγούμενο έτος, ακόμη και σε χρόνο παλαιότερο της 18.7.2018, προς θεμελίωση ή κατοχύρωση των τότε ισχυουσών προϋποθέσεων συνταξιοδότησης.
Ο μέγιστος, δε, δυνατός αναγνωριστέος πλασματικός χρόνος είναι, σε κάθε περίπτωση, αυτός που αντιστοιχεί στο έτος εκείνο, τις προϋποθέσεις συνταξιοδότησης του οποίου οι ασφαλισμένοι κατοχυρώνουν, κατά τα προαναφερθέντα.
Στην εγκύκλιο εξηγείται ότι επειδή με τον ν. 4336/2015 επήλθε τροποποίηση των προϋποθέσεων συνταξιοδότησης και για εκείνους τους ασφαλισμένους των οποίων οι προϋποθέσεις συνταξιοδότησης των ενταχθέντων στον e-ΕΦΚΑ πρώην φορέων κύριας ασφάλισης δεν είχαν τροποποιηθεί με τον ν. 3863/2010 ή τον ν. 4093/2012 και είχαν παραμείνει ως είχαν μέχρι και 18.8.2015, προκύπτει ότι, για λόγους ίσης μεταχείρισης όλων των ασφαλισμένων των ενταχθέντων στον e-ΕΦΚΑ πρώην φορέων κοινωνικής ασφάλισης και Δημοσίου, από 18.7.2018 και εφεξής δεν υφίσταται πλέον διαφοροποίηση μεταξύ τους ως προς τον χρόνο υποβολής αιτήσεως αναγνώρισης πλασματικού χρόνου ασφάλισης και των συνεπειών αυτής, όπως η δυνατότητα κατοχύρωσης ή θεμελίωσης συνταξιοδοτικού δικαιώματος σε μικρότερο ηλικιακό όριο ως απόρροια της αναγνώρισης πλασματικού χρόνου ασφάλισης, περιλαμβανομένου και του χρόνου στρατιωτικής υπηρεσίας.
Τονίζεται επίσης ότι τα ανωτέρω επιδρούν στην πλήρωση της συνταξιοδοτικής προϋπόθεσης συμπλήρωσης του χρόνου ασφάλισης και δεν επηρεάζουν την πλήρωση των τυχών λοιπών προϋποθέσεων συνταξιοδότησης.
Επιπλέον 0,5 δισ. άνθρωποι στην ακραία φτώχεια
Περισσότεροι από μισό δισεκατομμύριο άνθρωποι σε όλο τον κόσμο ωθήθηκαν πέρυσι στην ακραία φτώχεια, καθώς πλήρωσαν από την τσέπη τους για υγειονομικά κόστη κατά την κορύφωση της πανδημίας της Covid-19, ανακοίνωσαν σήμερα ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) και η Παγκόσμια Τράπεζα.
Η πανδημία προκάλεσε αναστάτωση στη λειτουργία υγειονομικών υπηρεσιών σε όλο τον κόσμο και τη χειρότερη οικονομική κρίση από τα χρόνια του 1930, καθιστώντας ακόμη δυσκολότερο για τους ανθρώπους να πληρώνουν για υγειονομική περίθαλψη, σύμφωνα με κοινή δήλωση των δύο Οργανισμών.
«Όλες οι κυβερνήσεις πρέπει αμέσως να επαναλάβουν και να επιταχύνουν τις προσπάθειες για να εξασφαλίσουν πως όλοι οι πολίτες τους μπορούν να έχουν πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας χωρίς φόβο για τις οικονομικές συνέπειες» δήλωσε ο γενικός διευθυντής του ΠΟΥ Τέντρος Αντάνομ Γκεμπρεγέσους.
Ο Γκεμπρεγέσους κάλεσε τις κυβερνήσεις να επικεντρώσουν ακόμη περισσότερο στα συστήματα υγειονομικής περίθαλψης και να παραμείνουν σε πορεία για να επιτύχουν την καθολική υγειονομική κάλυψη, στο πλαίσιο της οποίας, σύμφωνα με τον ΠΟΥ, ο καθένας πρέπει να έχει πρόσβαση στις υπηρεσίες υγείας που χρειάζεται χωρίς να δυσκολεύεται οικονομικά.
Η υγειονομική περίθαλψη είναι ένα μείζον πολιτικό ζήτημα στις Ηνωμένες Πολιτείες, μία από τις λίγες βιομηχανικές χώρες που δεν έχουν καθολική κάλυψη για τους πολίτες τους.
Σε παγκόσμιο επίπεδο η πανδημία επιδείνωσε τα πράγματα και η ανοσολογική κάλυψη μειώθηκε για πρώτη φορά μέσα σε δέκα χρόνια, με τους θανάτους από φυματίωση και ελονοσία να αυξάνονται.
«Μέσα σ’ έναν περιορισμένο δημοσιονομικό χώρο, οι κυβερνήσεις θα πρέπει να κάνουν δύσκολες επιλογές για να προστατεύσουν και να αυξήσουν τους προϋπολογισμούς για την υγεία», δήλωσε ο Χουάν Πάμπλο Ουρίμπε, διευθυντής της Παγκόσμιας Τράπεζας για θέματα υγείας, διατροφής και πληθυσμού.
