Η επανεμφάνιση των Ταλιμπάν δεν τερματίζει το αιματηρό “παιχνίδι” γράφει ο Δημήτρης Μηλάκας

Όποιος προλάβει και πιάσει το τομάρι, μόνος απέναντι σε όλους τους άλλους, θα πρέπει να τρέξει με το άλογο και να το εναποθέσει σε ένα συγκεκριμένο μέρος για να νικήσει όλους τους άλλους. Όσο αυτός που κρατά την προβιά προσπαθεί να φτάσει στο καθορισμένο σημείο, όλοι οι άλλοι μαζί συνεργάζονται και προσπαθούν με κάθε τρόπο να του το αποσπάσουν. Το τομάρι αλλάζει πολλές φορές χέρια και κάθε φορά αυτός που το κρατά είναι μόνος του απέναντι σε όλους τους άλλους…

Σημείο γεωπολιτικής τριβής

Σε αυτήν τη γωνιά του κόσμου, που έχει την ατυχία να βρίσκεται σε σημείο έντονων γεωπολιτικών τριβών, κατοικούν γύρω στα 38 εκατ. άνθρωποι «χωρισμένοι» σε μια ντουζίνα εθνότητες με κυριότερες τους Παστούν (42%), τους Τατζίκους (27%), τους Χαζάρους (8%), τους Ουζμέκους (9%) κ.ά.

Όλοι αυτοί, «οργανωμένοι» σε «φάρες» με έντονα φεουδαρχικά χαρακτηριστικά, αιώνες τώρα μάχονται μεταξύ τους διεκδικώντας το «τομάρι» της εξουσίας. Αυτό το «παιχνίδι», από την απαρχή της ύπαρξης του σύγχρονου κράτους του Αφγανιστάν, έχει «σπόνσορα» τις μεγάλες δυνάμεις της εκάστοτε εποχής, που παίζουν στη μεγάλη γεωπολιτική σκακιέρα.

Η γεωπολιτική σύγκρουση της βρετανικής αυτοκρατορίας με την τσαρική Ρωσία τον 18ο αιώνα μπορεί να θεωρηθεί η απαρχή των δεινών γι’ αυτήν την πολύπαθη περιοχή. Στη μάχη για το «τομάρι» οι εθνικές ομάδες του Αφγανιστάν συμμάχησαν κατά περίπτωση με Ρώσους ή Βρετανούς, οι οποίοι αξιοποιούσαν τις αιώνιες διαμάχες των Αφγανών για τα δικά τους συμφέροντα.

Το αιματηρό παιχνίδι συνεχίστηκε και κατά τον 19ο αιώνα με τους ίδιους παίκτες στο τερέν. Η «νεαρή» Σοβιετική Ένωση είδε με ικανοποίηση την ήττα των Βρετανών (1919), οι οποίοι δεν κατάφεραν να δημιουργήσουν το προγεφύρωμα που επεδίωκαν στο «μαλακό υπογάστριό» της.

Το Αφγανιστάν ξεκινά να υπάρχει ως ασταθής κρατική οντότητα, διατηρώντας όλα τα χαρακτηριστικά της εσωτερικής πολυδιάσπασης και του έντονου ανταγωνισμού, γεγονός που έκανε την περιοχή «γήπεδο» για τις γεωπολιτικές μάχες του 20ού και του 21ου αιώνα.

Η άμεση σοβιετική ανάμειξη το 1980 στο Αφγανιστάν μπορεί να γίνει αντιληπτή ως κίνηση προστασίας των γεωπολιτικών συμφερόντων της Μόσχας, η οποία, ωστόσο, συνάντησε την άμεση απάντηση της αμερικανικής «αυτοκρατορίας». Οι Αμερικανοί μπήκαν στο τερέν χρηματοδοτώντας, εξοπλίζοντας, εκπαιδεύοντας και ενισχύοντας με κάθε τρόπο τους «αγωνιστές της ελευθερίας» (μουτζαχεντίν) στον αγώνα τους για το «τομάρι», που στην προκειμένη περίπτωση κρατούσε το Κομμουνιστικό Κόμμα του Αφγανιστάν με την υποστήριξη της σοβιετικής Μόσχας.

Η αμερικανική «περιπέτεια»

Η εξέλιξη αυτής της φάσης του «παιχνιδιού» κατέληξε με την ήττα της Μόσχας και την επικράτηση των «αγωνιστών της ελευθερίας», δηλαδή των Ταλιμπάν, που υποστήριξαν οι ΗΠΑ.

Η συνέχεια είναι λίγο πολύ γνωστή: Το σκοταδιστικό θεοκρατικό καθεστώς των Ταλιμπάν έγινε η αιχμή του δόρατος του «ριζοσπαστικού» ισλάμ στη «σύγκρουση» των πολιτισμών.

Ενδεχομένως, πίσω από αυτήν τη σύγκρουση να κρύβεται και τεράστιο οικονομικό διακύβευμα, όπως οι «σπάνιες γαίες», οι δρόμοι του πετρελαίου, οι «νέοι δρόμοι του μεταξιού» ή και οι τεράστιοι τζίροι από την καλλιέργεια και διακίνηση του οπίου.

Σε κάθε περίπτωση, στο αφγανικό τερέν μπήκαν παίκτες άκρως ενοχλητικοί για τα συμφέροντα και τις επιδιώξεις της αμερικανικής «αυτοκρατορίας», η οποία διαπίστωσε με οδυνηρό τρόπο την 11η Σεπτεμβρίου του 2001 ότι οι πρώην σύμμαχοι (Ταλιμπάν) δάγκωσαν το χέρι που τους τάισε…

Η αμερικανική εισβολή στο Αφγανιστάν μετά το χτύπημα στους δίδυμους πύργους και η εγκατάσταση στη χώρα αμερικανοΝΑΤΟϊκών δυνάμεων ήταν μια κίνηση με στόχο την εδραίωση της αμερικανικής παρουσίας στον ρωσικό Νότο και τη διασφάλιση των συμφερόντων της Ουάσιγκτον στην ασταθή γειτονιά που περιλαμβάνει, εκτός από τη Ρωσία, την Κίνα, το Πακιστάν και το Ιράν…

Οι ΗΠΑ μαζί με τους συμμάχους τους, συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας, «μόχθησαν» επί μια εικοσαετία να εγκαθιδρύσουν μια ελεγχόμενη (από την Ουάσιγκτον) κατάσταση στο Αφγανιστάν, φιλοδοξώντας να «σύρουν» τους Αφγανούς σε αυτό που ονομάζουμε «δυτική» δημοκρατία, κουλτούρα και τρόπο ζωής.

Τα αποτελέσματα αυτής της προσπάθειας τα είδαμε αυτές τις μέρες: Η αμερικανική ήττα και η άτακτη φυγή των αμερικανοΝΑΤΟϊκών δυνάμεων οδήγησαν στην επανεμφάνιση της μόνης συγκροτημένης δομής (Ταλιμπάν), η οποία ανέλαβε σχεδόν δίχως να πέσει μια ντουφεκιά και πάλι τα ηνία της χώρας.

Οι Αμερικανοί έφυγαν κακήν κακώς αφήνοντας πίσω τους τον εξοπλισμό ενός ολόκληρου στρατού (του στρατού του κράτους που είχαν δημιουργήσει), ο οποίος έπεσε στα χέρια της νέας εξουσίας.

Εγκατέλειψαν τους ανθρώπους τους

Οι εκατοντάδες χιλιάδες συνεργάτες των Δυτικών, προγραμμένοι από το νέο καθεστώς, εγκαταλείφθηκαν στην τύχη τους (η Ελλάδα εγκατέλειψε 10 συνεργάτες – και τις οικογένειές τους – της ελληνικής στρατιωτικής δύναμης που ήταν στο Αφγανιστάν στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ) και με χιλιάδες άλλους αναζητούν τρόπους να βγουν από τη χώρα.

Την ίδια στιγμή οι χώρες του ΝΑΤΟ που συνέδραμαν στην εικοσαετή κατοχή του Αφγανιστάν ψάχνουν τρόπους να ελέγξουν τις προσφυγικές ροές, οι οποίες θα ξεχυθούν από την πολύπαθη χώρα προς τη Δύση. Με άλλα λόγια, οι Δυτικοί, αφού έκαναν ό,τι έκαναν επί 20 χρόνια στο Αφγανιστάν, όχι μόνο εγκατέλειψαν χιλιάδες ανθρώπους με τους οποίους συνεργάστηκαν, αλλά τώρα ψάχνουν τρόπους για να τους δυσκολέψουν ακόμη περισσότερο την πιθανότητα, αν και εφόσον δραπετεύσουν, να φτάσουν στους δυτικούς παραδείσους…

Είναι φανερό ότι το παιχνίδι για την κατοχή του «τομαριού» στο Αφγανιστάν θα συνεχιστεί. Στο τερέν άλλωστε υπάρχουν οι εγχώριοι «παίκτες» που θα παλέψουν για την εξουσία, αμφισβητώντας κατ’ αρχάς την εξουσία των Ταλιμπάν.

Υπάρχουν επίσης και πολλοί άλλοι εξωγενείς παράγοντες (κράτη, συμφέροντα) που είναι έτοιμοι να «σπονσοράρουν» έναν ακόμη γύρο αυτού του αιματηρού παιχνιδιού, που μοιάζει να μην έχει τέλος…