Σοφία Παυλίδου
Σήμερα, στις δύσκολες μέρες που περνάμε, πέρα από τον φόβο, τον πανικό, τον περιορισμό στα σπίτια – που είναι κάποιες από τις συνέπειες του κορωνοϊού – φανερώνεται όλο και περισσότερο και μια άλλη συνέπεια. Διαταράσσονται λόγω του ιού και οι σχέσεις των ανθρώπων.
Οι άνθρωποι, λένε, στα δύσκολα φαίνονται. Το ίδιο οι κοινωνίες και οι πολιτισμοί. Ο φόβος εν καιρώ πανδημίας είναι αναπόφευκτος, όμως ακριβώς σε συνθήκες πίεσης και έκτακτης ανάγκης είναι που δοκιμάζεται το ήθος και η ακεραιότητα των αξιών μας.
Και φτάσαμε εδώ, με μάτι αδειανό, με βήμα τσακισμένο σ’ ένα νέο απαγορευτικό μιας νέας συσκότισης της ελευθερίας της κίνησης και της πράξης. Έφτασε ένα τόσο δα αόρατο πραγματάκι, για να διαλύσει την αλαζονεία, τις βεβαιότητες και την αυτοπεποίθηση των κάθε είδους εξουσιών ότι «ελέγχουν» την κατάσταση. Έπρεπε να μας «επισκεφτεί» (να μας επιτεθεί) ο ιός, για να εκτιμήσουμε την αξία των μικρών πραγμάτων. Στην ουσία τίποτα δεν είναι μικρό, όπως και τίποτα μεγάλο. Όλοι μας είμαστε σε σύγχυση, ειδικά τις τελευταίες δεκαετίες της «ευμάρειας», της επίπλαστης ελευθερίας, της «κανονικότητας» που … θίξαμε.
Άλλαξε ο τρόπος που συνδεόμαστε με τους άλλους, όταν μετασχηματίζονται οι μορφές της κοινωνικής μας ζωής. Ο ιός διαπερνά τα πάντα, την τέχνη, τον πολιτισμό, την αλήθεια, την ίδια τη ζωή και εγγράφεται στην ιστορία αφήνοντας το αποτύπωμά του στην πολιτική, στην οικονομία, στις διαπροσωπικές σχέσεις, στην απώλεια, στο θάνατο, αφού ο μύθος της αυτοδυναμίας του υπερανθρώπου του 21ου αιώνα καταρρίπτεται από κάποια θανάσιμα σταγονίδια που απέδρασαν από την Ανατολική Ασία. Και αυτή η κυρίαρχη αίσθηση θνητότητας – συνειδητά ή ασυνείδητα – αφαιρεί τις όποιες πανοπλίες σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο. Και τότε είτε φοράμε νέες αμυντικές στολές, είτε μένουμε γυμνοί προσπαθώντας ίσως να φτιάξουμε ένα νέο σύμπαν.
Η ανθρωπότητα δε θα γίνει πραγματική ανθρωπότητα, εάν δεν αλλάξει μοντέλο παραγωγής, διανομής, κατανάλωσης και δεν κατορθώσει να ισορροπήσει τη σχέση της με τον φυσικό κόσμο μέσα στον οποίο αναπτύσσεται. Αυτή η αναγκαία στάση φυσικά δεν αφορά μόνο το πολιτικό πεδίο. Σε μια περίοδο γοργής φθοράς των κοινωνικών σχέσεων, παρακμής του ήθους και έλλειψης οραμάτων, αφορά τα πάντα και κυρίως την καθημερινότητά μας. Είναι βλέπεις και εκείνη η ψυχολογία που δεν λέει να ανέβει ένα σκαλί στην κλίμακα της απεξάρτησης από περιττά καταναλωτικά προϊόντα, αν και πολλοί επανεκτίμησαν το μέγιστο που κρύβουν τα ελάσσονα.
Και με τον ιό να δρα πολλαπλασιαστικά, όπως κάθε συνθήκη κρίσης, σε ό,τι όμορφο και ό,τι οδυνηρό βιώνουμε, ήρθε για να θυμίσει την ασημαντότητά μας. Το πόσο όλα τα ωραία και τα ευγενή αλλά και η ευτέλεια και ο παρτακισμός ενοικούν στο ίδιο ευάλωτο σαρκίο. Αυτή η κοινή μοίρα του ευάλωτου σαρκίου μάς ενώνει όλους και υποδεικνύει ότι ο μόνος δρόμος, για να πορευτούμε στα δύσκολα, είναι ο δρόμος της αλληλεγγύης, της ανθρωπιάς, της συνείδησης. Η δύναμη της συνείδησης κι όχι τόσο νόμοι φυσικής επιλογής, όρθωσαν το ανθρώπινο είδος.
Τυλιγμένοι στον φόβο και την αβεβαιότητα προσπαθούμε να ψηλαφίσουμε μια στάλα ελπίδας, την ίδια ώρα που αυτή έχει εξοστρακιστεί από τη ζωή μας.
Η φοβία της μόλυνσης από τον ιό, η αγωνιώδης ανάγκη προσωπικής προστασίας, η αποτυχία τήρησης των αποστάσεων, καθώς και τα σενάρια με δυστοπικές ή αποχρώσεις τύπου Αποκάλυψης, τείνουν να αλλοιώσουν την παραδοσιακή ανθρωπιά μας.
Θάνατοι μοναχικοί,ψυχές που ζητούν την τρυφερότητα που στερήθηκαν. Η τεχνολογία καλείται να θεραπεύσει τις κοινωνικές αβελτηρίες. Αποχαιρετισμοί με skype, ομολογία μιας πολιτισμικής στρέβλωσης. Κι εμείς αδύναμοι να τιμήσουμε αυτούς που αποχωρούν με όλες τις τιμές που τους πρέπουν, παρακολουθώντας έντρομοι, δειλοί, άβουλοι και μόνοι την εκδημία τους. Μια ομολογία ότι αποτύχαμε να κάνουμε τούτο τον κόσμο καλύτερο.Φόβος, τρόμος, πανικός κι όλα πάλι από την αρχή. Μαχητές σε έναν πόλεμο μ’ έναν εχθρό αόρατο. Ας γίνει προτεραιότητά μας η αλληλεγγύη προς το συνάνθρωπό μας, ο φόβος του θανάτου να μεταμορφωθεί σε πάθος για τη ζωή. Πριν γίνει ο μετα – άνθρωπος ένας χαιρέκακος τιμωρός, για όλα τα τρωτά του ανθρώπου.
Η ελληνική κοινωνία δίνει αυτές τις μέρες τη μεγάλη της μάχη με την πανδημία. Δεν της λείπουν τα λάθη, οι ψευτομαγκιές, η κακεντρέχεια και ο αδικαιολόγητος εγωισμός. Όμως ένα μεγάλο ποσοστό κινείται σε μια κοινή κατεύθυνση.
Να σώσουμε ζωές, να μην καταρρεύσουν συστήματα εύθραυστα στη μαζική πίεση των περιστατικών. Να κρατήσουμε. Να μην αποκτηνωθούμε από τον φόβο, να μην εκβαρβαρωθούμε. Να έχουμε συνείδηση ότι υπάρχει το απρόβλεπτο και ότι ζούμε σε μια εποχή, όπου οι σταθερές κλονίζονται, όπως και οι ρουτίνες μας. Να κρατήσουμε. Με τις λιγότερες δυνατές απώλειες και απέναντι σε όσους θα θελαν να κάνουν τον ιό – θεία δίκη. Να γλιτώσουμε το σαρκίο μας, την αξιοπρέπειά μας, τον ανθρωπισμό μας.
Χρειάζεται σε τούτον τον πόλεμο, να επιστρατεύσουμε τις αρχές του αλτρουισμού, της συλλογικότητας, της συναντίληψης, της αλληλοβοήθειας, της αλληλοκατανόησης και εν τέλει της συνείδησής μας. Αυτό φανερώνει εμπράκτως τη δύναμη της ανθρώπινης ψυχής, της ανθρώπινης νόησης και της ανθρώπινης συγκέντρωσης.
Μαζί να περιφρουρήσουμε την ψυχή μας και να επιστρατεύσουμε την στωικότητά μας στην αντιμετώπιση της ώρας της ευθύνης. Είναι η ώρα που δεν χωράει μικρότητες και καιροσκοπισμούς. Είναι ώρα ατομικής ευθύνης. Ώρα συνείδησης, πολύτιμης μα και τόσο εύθραυστης. Η ώρα που η ανθρώπινη ζωή είναι η υπέρτατη αξία … Ώρα για μια υπεύθυνη στάση, διαγράφοντας μιαν μικρή σπίθα ελπίδας στη διαχρονική ιστορία των ημερών μας. Είναι δηλαδή σαν να λες, μόνος μου θα σώσω τον κόσμο …
Από την στάση μας θα κριθούμε όλοι. Μπορεί οι κυβερνήσεις να έχουν τη μεγαλύτερη ευθύνη για παραλείψεις ή καθυστερήσεις. Θα κριθούν, όπως θα κριθούμε όλοι. Επώνυμοι κι ανώνυμοι, για το πώς τα πήγαμε σ’ αυτή τη δοκιμασία. Πολιτικοί, εκκλησιαστική ιεραρχία, πολίτες, έγκλειστοι, γιατροί και νοσηλευτές, νέοι και γέροι. Μην το ξεχνάμε: Όλοι, με τον έναν ή τον άλλον τρόπο, λογοδοτούμε στην Ιστορία. Ας ψάξουμε για δρόμους απερπάτητους, για να διαβούν τ’ απομεινάρια της ευαισθησίας μας και να στοχεύσουν στο υπέρτατο αγαθό, στην ανθρώπινη ζωή.
Για να αναχαιτιστεί το δεύτερο κύμα, για να περιοριστούν τα κρούσματα, για να μειωθεί ο αριθμός εισαγομένων στις ΜΕΘ, των διασωληνωμένων συνανθρώπων μας, να σωθούν όσες περισσότερες ανθρώπινες ζωές. Να σωθούμε…
Ώρα συνείδησης.
Ώρα «να αγαπάς την ευθύνη, να λες εγώ, εγώ μονάχος μου θα σώσω τον κόσμο. Αν χαθεί, ΕΓΩ θα φταίω …» Νίκος Καζαντζάκης
Σημείωση Φαρέτρας: Η Σοφία Παυλίδου είναι εκπαιδευτικός
