Είναι γνωστό σ’ όλους ότι η διαδικασία των Πανελλαδικών Εξετάσεων σ’ όλα τα στάδια προετοιμασίας μέχρι και τη στιγμή που θα δώσει ο υποψήφιος και το τελευταίο μάθημα, πέραν όλων των άλλων, είναι άκρως ψυχοφθόρα όχι μόνο για τον ίδιο αλλά και την οικογένειά του.
Αυτές οι γραμμές έχουν ως στόχο να βοηθήσουν, όσο γίνεται, ώστε ο υποψήφιος να αξιοποιήσει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τις τελευταίες μέρες της προετοιμασίας του, και να φτάσει στις εξετάσεις με τις καλύτερες δυνατές προϋποθέσεις, μιας και ήδη πλέον έχουμε μπει στην τελική ευθεία.
Ο στόχος του μαθητή, παραμονές εξετάσεων, κατά τη γνώμη του γράφοντος, θα πρέπει να είναι η αξιοποίηση στο 100% των όσων έχει μάθει, χωρίς βέβαια να υπολογίζει σε γνώσεις της τελευταίας στιγμής. Κενά τα οποία έχουν δημιουργηθεί κατά τη διάρκεια της όλης προετοιμασίας, κατά κανόνα, δεν είναι δυνατόν να αναπληρωθούν τις τελευταίες μέρες, όση υπερπροσπάθεια κι αν καταβάλλει ο υποψήφιος.
Το ζητούμενο λοιπόν γι αυτές τις μέρες δεν θα πρέπει να είναι πλέον να μάθει ο υποψήφιος όσα δεν έμαθε καθ’ όλη τη διάρκεια της χρονιάς, αλλά να βάλλει σε μια σειρά τα ήδη γνωστά μέσα από προσεκτική επανάληψη, ώστε να μπορεί να ανασύρει κατά τη διάρκεια της εξέτασης, ό,τι του χρειαστεί για τις σωστές απαντήσεις.
Όσον αφορά στο ρυθμό της προετοιμασίας του υποψηφίου παραμονές εξετάσεων, προτιμότερο θα ήταν να μειώνεται παρά να αυξάνει, όπως συνήθως τις περισσότερες φορές συμβαίνει. Η αύξηση του ρυθμού έχει ως συνέπεια την μεγάλη κούραση ή κάποιες φορές και την υπερκόπωση, χάνοντας έτσι δυνάμεις που του είναι άκρως απαραίτητες μέχρι και την παράδοση του τελευταίου γραπτού.
Επιπλέον η εντατικοποίηση της προετοιμασίας τις τελευταίες μέρες έχει ως συνέπεια, πέρα από την αύξηση της πνευματικής κούρασης, τον πολλαπλασιασμό του άγχους, έναν ακόμη αρνητικό παράγοντα στην όλη προσπάθεια που ο ίδιος ο υποψήφιος καταβάλλει, με αποτέλεσμα να μην καταφέρνει πάντα να αξιοποιήσει με τον καλύτερο τρόπο την ώρα της εξέτασης αυτά που ήδη γνωρίζει.
Συνεπώς, οι μέρες που απομένουν για την προετοιμασία, πριν αρχίσουν οι εξετάσεις, θα πρέπει κατά τη γνώμη του γράφοντος να αξιοποιηθούν με τη μεγαλύτερη δυνατή ηρεμία για σωστή επανάληψη των ήδη γνωστών θεμάτων.
Εννοείται, φυσικά, ότι αρνητικές σκέψεις σχετικά με την επιτυχία και το αποτέλεσμα των εξετάσεων τις απομακρύνουμε από το μυαλό μας και δεν τις αφήνουμε σε καμιά περίπτωση να εξελιχθούν ελεύθερα. Σκέψεις όπως, «αν δεν γράψω καλά», ή «αν δεν πετύχω» κλπ, πρέπει να κόβονται μαχαίρι, γιατί τρέφουν και πολλαπλασιάζουν το άγχος. Κι αυτό πολύ περισσότερο, βέβαια, συμβαίνει τις τελευταίες μέρες της όλης δοκιμασίας.
Είναι επίσης πολύ σημαντικό το πώς θα γίνει η διαχείριση της προηγούμενης μέρας, πριν από κάθε εξέταση. Αντικειμενικά η μόνη δυνατότητα που υπάρχει για τον υποψήφιο είναι μιας ελαφριάς επανάληψης, χωρίς να μπαίνει τώρα σε βάθος. Αυτό αφενός θα κούραζε κι αφετέρου μια ενδεχόμενη διαπίστωση κάποιου μικρού ή μεγάλου κενού, τη στιγμή που δεν υπάρχει πλέον χρόνος για αναπλήρωση, θα επέτεινε την ψυχολογική φόρτιση.
Με έναν σωστό λοιπόν προγραμματισμό επανάληψης την προηγούμενη μέρα ο υποψήφιος θα έκλεινε το βιβλίο αρκετά νωρίς, θα του έμενε ενδεχομένως χρόνος για έναν μικρό ήσυχο περίπατο, για να πάρει «αέρα» και θα δημιουργούσε τις προϋποθέσεις για έναν όσο γίνεται καλύτερο ύπνο.
Διάβασμα μέχρι αργά το βράδυ, ή το πρωί ξυπνώντας νωρίς ή ακόμη και μέχρι τη στιγμή που θα πάρουμε τα θέματα, όχι μόνο δεν βοηθάει, αλλά είναι ένας ισχυρός παράγοντας που θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια ενδεχόμενη αποτυχία.
Καλά θα είναι μετά και την τελευταία επανάληψη και αφού κλείσει ο υποψήφιος το βιβλίο να μην το ξανανοίξει μέχρι που θα δοθούν τα θέματα. Η δε ανάκληση κομματιών της ύλης στη μνήμη σ’ αυτό το ενδιάμεσο χρονικό διάστημα, το μόνο που μπορούσε να πετύχει είναι η σύγχυση. Ειδικά την ώρα που περιμένει τα θέματα δεν αφήνει τη σκέψη του να γυρίζει γύρω απ’ αυτά. Αυτό θα βοηθούσε αφενός να μην τα ανακατέψει στο μυαλό και αφετέρου να κρατήσει την ψυχραιμία του στο μέγιστο δυνατό βαθμό.
Έχει παρατηρηθεί πολλές φορές λίγο πριν δοθούν τα θέματα –όσο αυτό επιτρέπεται- υποψήφιοι να έχουν ανοιχτά βιβλία και να γυρίζουν σελίδες ή να θέτουν μεταξύ τους ερωτήματα για πιθανά θέματα, ελέγχοντας τον εαυτό τους.
Η ανάκληση θα γίνει, όταν δοθούν τα θέματα, αφού πρώτα ο υποψήφιος κάνει μια –προσεκτική- ανάγνωση όλων και μια κατά την κρίση του ιεράρχηση της σειράς των απαντήσεων, έχοντας ταυτόχρονα στη σκέψη του το πώς θα διαχειριστεί το χρόνο της εξέτασης που έχει στη διάθεσή του.
Επίσης είναι σύνηθες και ως ένα βαθμό απόλυτα λογικό ο υποψήφιος μετά την παράδοση του γραπτού να ελέγχει λεπτομερώς τις απαντήσεις που έδωσε. Αυτή η διαδικασία έχει δυο όψεις. Αν μεν διαπιστώσει ότι είναι σωστές οι απαντήσεις, αυτό βοηθάει στην ψυχολογία για το επόμενο μάθημα, αν όμως δεν τις θεωρήσει ικανοποιητικές, τότε ίσως θα υπάρξει πρόβλημα για το επόμενο. Καλά θα είναι αν εντοπίσει αρνητικά σημεία να τα ξεπεράσει εστιάζοντας στο επόμενο μάθημα που έχει να δώσει.
Ας μου επιτραπεί να πω ότι οι παραπάνω σκέψεις αποτελούν απόσταγμα μακροχρόνιας εμπειρίας στη Δημόσια Εκπαίδευση, απ’ όλες τις θέσεις που έχουν σχέση με την προετοιμασία του μαθητή αλλά και με τις ίδιες τις εξετάσεις. Γνωρίζοντας έτσι πολύ καλά την ψυχολογία των υποψηφίων -ακόμη και με την ιδιότητα του γονιού- καθώς και την όλη δυσκολία και πίεση που δέχονται σ’ αυτήν την επώδυνη διαδικασία, που έτσι κι αλλιώς ποτέ δεν θα ξεχάσουν.
Πολλές ευχές λοιπόν για καλή επιτυχία!
ΥΓ. Είναι προφανές ότι ο ρόλος των γονιών ειδικά τις τελευταίες μέρες είναι σημαντικός, διευκολύνοντας χωρίς να εντοπίζουν λάθη που δεν μπορούν να διορθωθούν, χωρίς να κάνουν παρατηρήσεις, γνωρίζοντας ότι είναι απόλυτα λογικό να έχουν τα παιδιά τους μια νευρικότητα, συμπλέοντας με τις επιθυμίες τους.
Δημήτρης Τσιμούρας
Φυσικός
