Προδημοσίευση μελέτης

Υπό το πρίσμα ότι ο ποντιακός πολιτισμός είναι ενιαίος και έχει ως συνιστώσα του και το χορό, ο Όμηρος Παχατουρίδης, μελετητής ποντιακού πολιτισμού, εισηγητής ποντιακών χορών και μέλος της Επιτροπής για το Χορό, τη Μουσική και την Ενδυμασία της ΠΟΕ, σε λίγο καιρό ολοκληρώνει τη μελέτη του για τους ποντιακούς χορούς, την ιστορία και το μέλλον τους.

Τίτλος της μελέτης θα είναι «Ποντιακά ΧοροΧρονικά». Θα περιλαμβάνει και θέματα πάνω στο τρίπτυχο χορός-μουσική-ενδυμασία, καθώς και ξεχωριστά κεφάλαια για τον πυρρίχιο και για τα Μωμογέρια.

Το pontos-news.gr παρουσιάζει κατ’ αποκλειστικότητα τέσσερα χαρακτηριστικά αποσπάσματα.

1. Για περισσότερα από 10-15 χρόνια τώρα, είναι έκδηλη η αγωνία αυτών που βιωματικά μεγάλωσαν και εντρύφησαν στην ποντιακή χορευτική παράδοση, στον σημερινό γεωγραφικό χώρο της Βορείου Ελλάδος, όπου και κατοικεί η συντριπτική πλειοψηφία των Ποντίων. Ψηλαφώντας στους συνδετικούς «κρίκους» της πρώτης γενιάς, που σήμερα είναι οι εκπρόσωποι της δεύτερης γενιάς (Χαραβόπουλος, Σωματαρίδης, Καραβέλας, Ευθυμιάδης, Ασλανίδης, Πιλαλίδης, Μωυσιάδης κ.ά.), μπορεί να διαπιστώσει κανείς την οργή και τον πόνο τους για την αποκοπή των χορευτικών λειτουργιών από το κοινωνικό τους περιβάλλον και κυρίως από τον αυθεντικό τους χαρακτήρα. Χαρακτήρα που συνοπτικά αποτελεί ταυτοτικό χαρακτηριστικό ανά εθνοτοπική παράδοση και συνεπώς και του ποντιακού ελληνισμού.

Χορός Τρυγόνας, Πτολεμαΐδα (1937)

Από μια άποψη δεν θα μπορούσε να έχει γίνει και αλλιώς, λόγω των δραστικών αλλαγών στον τρόπο ζωής στις πόλεις, αρχικά, αλλά και στα χωριά πλέον. Ωστόσο το φαινόμενο επιταχύνθηκε ακόμα περισσότερο από τις ιδιοτελείς προσπάθειες πολλών χοροδιδάσκαλων –ημιαναλφάβητων και μη, με κίνητρα την προσωπική προβολή, τη νοοτροπία τού «να ξεχωρίζω από τους άλλους», διεκδικώντας «πελατολόγιο»–, τη ματαιοδοξία αλλά και τις άμεσες και έμμεσες απολαβές κάθε είδους. Φανταστικά, φαντασμιακά και φαντασιακά ρεπερτόρια ανύπαρκτων –πολλές φορές– χορών με «δημιουργική ασάφεια» εμφανίστηκαν σε συνδυασμό με ψευτο-ανθρωπολαογραφικές προσεγγίσεις που στην πλειονότητά τους αφορούσαν τη συντριπτική μειοψηφία πληθυσμών ή καμιά φορά ένα και μοναδικό άτομο.

Μαζικό γλέντι στα Σούρμενα του Πόντου (1908)

2. Ο ποντιακός χορός αυτός καθαυτός κατάντησε να αποτελεί «μαϊντανό», ακόμα και σε ελάσσονος σημασίας κάθε είδους εκδηλώσεις, και σε συνδυασμό με τα σύγχρονα κοινωνικά φαινόμενα που παρατίθενται παρακάτω, έφτασε στο σημείο να εκφράζεται άμορφα και ασαφώς, σαν «αχταρμάς», με εκλιπόντα τα αυθεντικά εκείνα στοιχεία που τον χαρακτήριζαν: η συμμετοχή σε άλλα είδη χορών ή χορευτικά άλλων περιοχών με εντελώς διαφορετικά ποιοτικά χαρακτηριστικά και φυσικά το αντίθετο, η εξάπλωση μέσω διαδικτύου (από όπου άκριτα αφομοιώνεται η σύγχυση και υιοθετούνται φανταστικές χορευτικές όψεις και απόψεις), η νωχέλεια των κινήσεων σε αντίρροπη συνάρτηση με την υπερβολική ταχύτητα της ρυθμικής αγωγής, το parkour αλλά κυρίως η έλλειψη κριτικής σκέψης που οδηγεί στην αντίληψη της παράδοσης υπό το πρίσμα της ατομικότητας και που ενισχύει την διδασκαλία του ενός ως συλλογική έκφραση – πράγμα άτοπο (άλλωστε ποιος «καθοδηγητής» δεν θα ήταν ευτυχής να έχει μη σκεπτόμενο κοινό…).

(Φωτ.: Αρχείο ΑΠΕ-ΜΠΕ)

Θα ήταν παράλειψη να μην αναφερθεί η σχετική «κατάντια» του περίλαμπρου χορού μας, του Πυρρίχιου-Σέρρα χορού (που παραδοσιακά ολοκληρωμένος αποτελείται από τα γνωστά τρία μέρη του που θα περιγραφούν σε ξεχωριστό κεφάλαιο στη συνέχεια), ο οποίος χορεύεται πια ακόμα και με παντοφλίτσες και νέου τύπου βερμούδες (ο νοών νοείτο…), σε οποιαδήποτε περίσταση πλέον, και μεταδίδοντας μηνύματα ενός εντελώς «άλλου» περιεχομένου σε σύγκριση με τις αξίες και το ηθικό μεγαλείο του, που γαλούχησαν έναν ολόκληρο λαό επί σειρά γενεών! Την ανδροπρέπεια, την αξιοκρατία, την ισότητα, την ευγένεια, την γενναιότητα κτλ.

Ποντιακοί χοροί στην Παναγία Σουμελά (φωτ.: ΑΠΕ-ΜΠΕ / Κώστας Τσιρώνης)

3. Η υφιστάμενη κατάσταση θα έπρεπε να ωθεί κάποιον ο οποίος ασχολείται –ή έχει την πρόθεση να ασχοληθεί σοβαρά– με τους ποντιακούς χορούς να αναρωτηθεί για την αυθεντικότητα καθενός από αυτούς. Φυσικά, υπάρχουν και εκείνοι οι χοροί οι οποίοι αδιαμφισβήτητα αποτελούν τη βάση της αυθεντικής ποντιακής χορευτικής παράδοσης, και συνεπακόλουθα είναι εκείνοι οι οποίοι δίνουν το στίγμα της χορευτικής συνιστώσας της ταυτότητας του Πόντου.

4. Όλες οι ως άνω επισημάνσεις οδηγούν σε ένα διαφορετικό μοντέλο προσέγγισης και υποστήριξης της άποψης που θα επιχειρηθεί να αναπτυχθεί, η οποία και θεωρείται ότι θα επιτρέψει στο μέλλον την επανάκτηση –στο μέτρο του δυνατού– του περίτεχνου, ιδιόμορφου και δυναμικού χαρακτήρα του ποντιακού χορού.

pontos-news.gr