Βαφοπούλειο – Εγκαίνια της έκθεσης του Γιώργη Μελίκη “Κρεββάτια” / Λαϊκή Τέχνη, Λογοτεχνία & Ιστορία σε μια έκθεση υψηλής αισθητικής

“Στις συλλεκτικές μου αναζητήσεις, τα κεφαλάρια και ειδικότερα αυτές οι επινικελωμένες, μπρούτζινες, χάλκινες, μεταλλικές ζωγραφιστές ροζέτες με αγγελάκια, πουλιά, άνθη, μαιάνδρους, αμπελόφυλλα, οξείες και αμβλείες  γωνίες με γοήτευαν ως δείγματα λαϊκής τέχνης, έκφρασης και αισθητικής ιδιωτικού χώρου!”  (Γιώργης Μελίκης)

Μια έκθεση διαφορετική από πολλές άλλες, όπου έσμιξαν η Ποίηση και η Πεζογραφία με την Ιστορία και την υψηλή αισθητική της Λαϊκής Τέχνης, εγγράφοντας τη μνήμη και το συναίσθημα ανεξίτηλα.

Θεσσαλονίκη – Βαφοπούλειο. Εγκαίνια χθες το βράδυ της έκθεσης «Κρεββάτια. Από τον Κ.Π. Καβάφη στον Γ. Ιωάννου και στο ολοκαύτωμα.»

Μέρος της έκθεσης  έκανε μια μεγάλη διαδρομή παλιότερα, ξεκινώντας από τη Βέροια, πρώτη φορά στο Βυζαντινό Μουσείο, με τίτλο «Ερώτων ατελών κάτι αβέβαιες μνήμες» και στη συνέχεια με τίτλο «Θυμήσου, Σώμα» από το ομότιτλο ποίημα του Καβάφη, στα πλαίσια της ART THESSALONIKI.

Στη σημερινή, όμως, έκθεση στο Βαφοπούλειο Πνευματικό Κέντρο της Θεσσαλονίκης η έκθεση αγκάλιασε πέρα από τον Καβάφη και τον Γιώργο Ιωάννου, με ένα συγκλονιστικό του κείμενο από το βιβλίο του “Σαρκοφάγος”, όπου το κρεβάτι γίνεται αφετηρία αίσθησης, αλλά και μνήμης του διωγμού των Εβραίων στη Θεσσαλονίκη.

Πέρα, λοιπόν, από την ιδέα του Γιώργη Μελίκη, αυτού του ανεξάντλητου ερευνητή και παθιασμένου λάτρη της Λαϊκής παράδοσης, η έκθεση εμπλουτίστηκε και με ένα δεύτερο μέρος στολιδιών από κρεβάτια του παρελθόντος, που πρόσθεσε ο Δημήτρης Ιωάννου, μουσικός και πρώην Διευθυντής του Κρατικού Ωδείου Θεσσαλονίκης, σ’ αυτήν τη γοητευτική έκθεση, δεμένα αυτήν τη φορά με το κείμενο του Γιώργου Ιωάννου και το Ολοκαύτωμα.

Μπαίνοντας στην Έκθεση σε υποδέχεται γυάλινη προθήκη με αριθμημένο αντίτυπο της πρώτης έκδοσης των ποιημάτων το Καβάφη, που μετά τον θάνατό του επιμελήθηκε το ζεύγος Σεγκόπουλου με  εικονογράφηση του Τάκη Καλμούχου. Έκδοση ιστορική. Συμπληρώνεται η ατμόσφαιρα που αναδίδει η ιστορική έκδοση από στολίδι κρεβατιού της εποχής, συνδέοντας την ποίηση με το θέμα της έκθεσης. Η υποβολή, που μοιραία υπάρχει από την πρώτη στιγμή, ενισχύεται από ανάλογη μουσική, που διαχέεται στον χώρο.

Λίγο πιο πέρα το κείμενο του Γιώργου Ιωάννου “Το κρεβάτι”παντρεύει τον λόγο με την εικόνα, καθώς η Λαϊκή Τέχνη παίρνει τώρα τη θέση της. Το ίδιο το κρεβάτι του γνωστού Θεσσαλονικιού πεζογράφου, που δωρήθηκε από τα συγγενικά του πρόσωπα στο Βαφοπούλειο, επιβάλλεται με την παρουσία του στην αίθουσα όχι με περίτεχνα λαϊκά στολίδια, αλλά με την παρουσία της μνήμης, ( “Μνησιπήμων μνήμη” κατά τον Σεφέρη), αφού ανήκε στον αγαπημένο φίλο του Ιωάννου, τον Ίζο, που χάθηκε στο εβραϊκό ολοκαύτωμα.

Ο επισκέπτης περιφέρει το βλέμμα και τα συναισθήματά του από στολίδι σε στολίδι κρεβατιών, κεφαλάρια που συλλέχθηκαν είτε από τον Γιώργη Μελίκη, είτε από τον Δημήτρη Ιωάννου, με αποσπάσματα κάτω απ’ αυτά, είτε του πεζού κειμένου, είτε επιλεγμένων ποιημάτων του Καβάφη, που αναδίδουν όλη την ατμόσφαιρα, που αυτός ο μοναδικός και πολυμεταφρασμένος Αλεξανδρινός κατάφερε να αποπνέει  ακόμα και σήμερα με την ποίησή του .

Στέκεσαι μοιραία τελειώνοντας τον συναρπαστικό γύρο της αισθητικής και συναισθηματικής περιπλάνησης μπροστά σε φωτογραφίες. Το κρεβάτι του Καβάφη. Λιτό και απέριττο, όπου άλλοτε η πράξη και άλλοτε η φαντασία το κατείχαν και η φωτογραφία, όπου ο Καβάφης , γέρος πια, πεθαίνει σε ένα άλλο κρεβάτι, από καρκίνο του λάρυγγα, στο νοσοκομείο της Αλεξάνδρειας.

Ο κύκλος έχει ολοκληρωθεί. Ο κόσμος που έρχεται, για να δει την έκθεση πολύς. Η Μίνα Φιλιοπούλου, εκπροσωπώντας το Βαφοπούλειο και ο Βασίλης Γάκης, Αντιδήμαρχος Πολιτισμού, εκπροσωπώντας τον Δήμο, μιλούν για το θέμα της έκθεσης αποσυμβολοποιώντας το, αφού το κρεβάτι είναι κορυφαίο σύμβολο της προσωπικής ζωής του καθένα από τη γέννηση μέχρι τον θάνατο, παρόν πάντα σε στιγμές έρωτα ή στοχασμού…

Ο Βασίλης Γάκης δεν ξεχνά να θυμίσει σε όλους και ποιος είναι ο Γιώργης Μελίκης, ποια είναι η προσφορά του στη μεγάλη πορεία του Λαϊκού Πολιτισμού, κάνοντας ειδική μνεία στους “Λαϊκούς Χειμώνες” του 1985, που ήταν η αφορμή να διδάσκεται τώρα το παραδοσιακό τραγούδι στο Πανεπιστήμιο.

Ο Γιώργης Μελίκης με παρόντα και τον εκπρόσωπο της Ισραηλιτικής Κοινότητας Θεσσαλονίκης τον Δαβίδ Σαλτιέλ παίρνοντας τον λόγο αναφέρθηκε στον “Λαϊκό Χειμώνα” με συγκίνηση, αφήνοντας, όμως, το παρελθόν, για να περάσει στη συγκεκριμένη έκθεση.

Η δική του έκθεση για τον Καβάφη συμπληρώθηκε με περίτεχνα κεφαλάρια που πρόσφερε ο Δημήτρης Ιωάννου, συλλέγοντάς τα όχι μόνο από τη Θεσσαλονίκη αλλά και από αλλού, οδηγώντας τον Μελίκη στην ιδέα μιας έκθεσης instalation, εγκατάστασης, όπου ο Καβάφης θα συμπορευόταν με τον πεζογράφο Γιώργο Ιωάννου, με συνδετικό κρίκο το κρεβάτι ως σύμβολο.

Η ιδέα της εγκατάστασης της νέας έκθεσης στην Ιταλία κρίθηκε από φίλους του Μελίκη, καθηγητές του Πανεπιστημίου της Ρώμης  Sapientza σημαντική.  Μεταφέρθηκε και φιλοξενήθηκε στο μεσαιωνικό Museo Tuscolano Scuderie Aldobrandini, Frascati από 5-13 Μαϊου 2024. Πέρασαν από αυτήν πάνω από 5.000 επισκέπτες.

“Τώρα είναι στον πιο κατάλληλο χώρο, καθώς συνοδεύεται και από το κρεβάτι του Γιώργου Ιωάννου, και δεν μπορώ να μην σας αποκαλύψω ένα μυστικό. Μέσα στο 2026 η έκθεση κατεβαίνει στην Αθήνα και μέχρι το τέλος της χρονιάς αυτής πιθανότατα πάει και στις Βρυξέλες!” πρόσθεσε γεμάτος χαρά για την επιτυχία της πορείας της.

Ευχαριστώντας τους συνεργάτες του, που βοήθησαν στην ολοκλήρωση του τελικού αισθητικού αποτελέσματος ως προς το στήσιμο της έκθεσης, κάλεσε τον Δημήτρη Ιωάννου, που εξαιρετικά σεμνός πρόσθεσε:

“Στη συλλογή μου κρύβεται από τη δεκαετία του ’70 μεράκι και περιέργεια για όλες τις συναισθηματικές καταστάσεις, που κρύβουν αυτά τα κομμάτια. Κάθε γαρνιτούρα απ’ αυτές κρύβει κάποια ιστορία, που ίσως μπορεί να μας διηγηθεί, βοηθώντας η φαντασία μας. Δυστυχώς τα περίτεχνα κεφαλάρια καθώς και τα κρεβάτια τους θυσιάστηκαν στη φορμάικα και στο ξύλο…”

Στη συνέχεια διάβασε τρία ποιήματα που έδεσαν με το θέμα της έκθεσης. Του Αναγνωστάκη, του Λειβαδίτη και της Λίας Μάγειρα.

Η βραδιά των εγκαινίων έκλεισε, αφήνοντας σε όλους μια αίσθηση έντονης γοητείας. Βραδιά, όπου συναντήθηκε το παρελθόν με το παρόν, κάνοντας τον κύκλο της Ιστορίας με συνοδοιπόρους την Πεζογραφία και την Ποίηση.

Φωτογραφίες: faretra.info

……………

……………….

Φαρέτρα