Άρθρα Κόσμος

Τι πραγματικά είναι οι «proxy»; / γράφει ο Δημήτρης Πεπόνης

Η λέξη και το περιεχόμενο της έννοιας «proxy» μπορεί να αποδοθεί στην ελληνική γλώσσα ως αντιπρόσωπος, εντολοδόχος ή και ως διαμεσολαβητής (συγκρούσεων μεταξύ μεγαλύτερων δυνάμεων). (Κακώς αποδίδεται ως «πληρεξούσιος», αφού οι proxy δεν προβαίνουν σε δικαιοπραξίες.) Αυτού του είδους οι δρώντες μπορούν να είναι:

Οι αντιπρόσωποι ή εντολοδόχοι («proxies»), είτε είναι κράτη είτε υποκρατικοί δρώντες, μπορούν να έχουν κάποιο βαθμό αυτονομίας αλλά, στο τέλος, εξυπηρετούν τα στρατηγικά συμφέροντα του κράτους-εντολέα, καθώς σε περίπτωση ανάπτυξης υπερβολικού βαθμού αυτονομίας, λόγω του τεράστιου και συνήθως πολυεπίπεδου βαθμού εξάρτησής τους, ο κυρίαρχος μπορεί να τα επαναφέρει στα δικά του μέτρα, να τα εκβιάσει, να τα εγκαταλείψει ή ακόμα και να τα καταστρέψει. Επίσης, οι υποτελείς αυτοί δρώντες συνήθως εσωτερικεύουν τα κόστη και πληρώνουν το τίμημα για λογαριασμό του πάτρωνα.

Ο εντολέας-πάτρωνας, μέσω του εξαρτημένου εντολοδόχου-πελάτη-υποτελή, μπορεί να πολεμήσει μια μεγάλη περιφερειακή ή παγκόσμια δύναμη δίχως εμπλακεί άμεσα ο ίδιος, ελαχιστοποιώντας τους κινδύνους μιας άμεσης αντιπαράθεσης με τον αντίπαλο, αποφεύγοντας να δεσμεύσει δικές του δυνάμεις και να επιβαρυνθεί ο ίδιος με ανθρώπινες απώλειες. Η υποστήριξη που προσφέρει ο κυρίαρχος-εντολέας ή πάτρωνας στον υποτελή-εντολοδόχο ή πελάτη δεν αποσκοπεί στην ενίσχυση του (αυτό το ισχυρίζονται μόνο οι φορείς ή οι άνθρωποι του εντολέα-κύριου στο εσωτερικό περιβάλλον του εντολοδόχου-υποτελή προκειμένου να διαμορφωθεί κλίμα νομιμοποίησης και αποδοχής της εξάρτησης του υποτελή από τον κυρίαρχο) παρά στον έλεγχο της συμπεριφοράς και των ενεργειών του υποτελή, προκειμένου να περιορίσει τους βαθμούς ελευθερίας, αυτονομίας και αυτοδυναμίας του, να τον εμποδίσει να επιδιώξει τα δικά του πραγματικά συμφέροντα (και όχι να εκλογικεύει τα συμφέροντα του κύριου ως δικά του συμφέροντα), και να διαμορφώσει μια δική του πραγματικά κυρίαρχη και ανεξάρτητη πολιτική, οικονομική, στρατηγική ή άλλη στόχευση, ή ακόμα και να αποτελέσει μελλοντικό εμπόδιο στα σχέδια του κυρίαρχου.

Ο μεγαλύτερος κίνδυνος για τον κυρίαρχο είναι ο υποτελής να γίνει όχι απλώς ανεξάρτητος από τον ίδιο (τον αφέντη) αλλά να καταστεί ο ίδιος κυρίαρχος -δηλαδή αφέντης και κύριος- του εαυτού του. Εξ ου και ο κυρίαρχος δημιουργεί κάθε λογής ιδεολογήματα υποτέλειας και καλλιεργεί μια ηθική δούλου προκειμένου ο εξαρτημένος υποτελής να νομιμοποιεί και να εκλογικεύει στη συνείδησή του την υποταγή του και να αποτελεί αντικείμενο των επιδιώξεων, των συμφερόντων και της ιστορίας του κυρίαρχου (έστω με κάποιους βαθμούς υποκειμενικότητας), και όχι υποκείμενο της δικής του ιστορίας.

Μια από τις πλέον γνωστές και αποδοτικές ιδεολογίες που έχει δημιουργήσει ο Κύριος προκειμένου να θυσιάζεται για τη Χάρη του ο εξαρτημένος υποτελής δούλος είναι αυτή του «προκεχωρημένου φυλακίου της Δύσης».

Το κράτος του Κιέβου, ενστερνιζόμενο την ιδεολογία και την ταυτότητα του βόρειου «προκεχωρημένου φυλακίου της Δύσης στην Ανατολή», δηλαδή στην Ανατολική Ευρώπη, λειτούργησε ως φορέας προβολής αμερικανικής-δυτικής ισχύος στα σύνορα της Ρωσίας, ή στο εσωτερικό της σφαίρας επιρροής και συμφερόντων της, δημιουργώντας, παράλληλα, ένα δεύτερο επίπεδο προστασίας και μια επιπλέον απόσταση ασφαλείας ανάμεσα στην Ουάσιγκτον και τη Μόσχα, συμβάλλοντας κατά αυτόν τον τρόπο στο να παραμένει έμμεση η σύγκρουση ΗΠΑ-Ρωσίας.

Με ανάλογο τρόπο οι υποκρατικές ομάδες περιφερειακά του Ισραήλ, του νότιου «προκεχωρημένου φυλακίου της Δύσης στην Ανατολή», δηλαδή στη Δυτική Ασία/Μέση Ανατολή, που σχετίζονταν με το Ιράν, όπως η Χεζμπολάχ, λειτούργησαν ως φορείς προβολής ιρανικής-σιιτικής ισχύος στα όρια και στο εσωτερικό του ισραηλινού κράτους, δημιουργώντας, παράλληλα, μια απόσταση ανάμεσα στο Τελ Αβίβ και την Τεχεράνη. Μόλις άρχισαν να αποδυναμώνονται ή να απομονώνονται, να φεύγουν από τη μέση, οι δρώντες («proxies») που παρεμβάλλονταν μεταξύ Ισραήλ και Ιράν, η σύγκρουση μεταξύ Τελ Αβίβ και Τεχεράνης μετατράπηκε από έμμεση σε άμεση. Όπως η Χεζμπολάχ λειτούργησε ως εντολοδόχος και αντιπρόσωπος του Ιράν, με υπαρκτούς βαθμούς αυτονομίας αλλά αντικειμενικά περιορισμένους βαθμούς αυτοδυναμίας, έτσι και το Ισραήλ αποτελεί ένα ατίθασο μεν, και σε κάποιο βαθμό ανυπάκουο, αλλά απολύτως εξαρτημένο από τις ΗΠΑ προστατευόμενο κράτος-πελάτη που λειτουργεί ως παράρτημα, εντολοδόχος και αντιπρόσωπος των ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή, παρόλο που είναι εγκιβωτισμένο στην αμερικανική ταυτότητα και επιδιώκει διευρυμένους βαθμούς αυτονομίας και αυτοδυναμίας.

Υπό αυτή την οπτική, μια πιθανή κατάρρευση του καθεστώτος στο Κίεβο δεν σημαίνει αυτονόητα, όπως υποστηρίζουν κάποιοι, το τέλος του πολέμου στην Ουκρανία, καθώς θα μπορούσε, δυνητικά, να οδηγήσει σε μια ανάλογη συνθήκη με αυτή της σύγκρουσης Ισραήλ και Ιράν όχι στη Δυτική Ασία αυτή τη φορά αλλά στην Ανατολική Ευρώπη: δηλαδή, στη μετατροπή του έμμεσου πολέμου μεταξύ κρατών του ΝΑΤΟ και της Ρωσίας στο έδαφος της Ουκρανίας σε άμεσο πόλεμο.

Αν στις ΗΠΑ επιδιώκουν το «κάψιμο» της Ουκρανίας ως εντολοδόχου και αντιπρόσωπου, ή εκτιμούν ότι έχει ολοκληρώσει την αποστολή της ως υποτελές κράτος, αντιπρόσωπος και ως διαμεσολαβητής («proxy») στη σύγκρουση ΗΠΑ-Ρωσίας (η αποστολή είναι πάντοτε η θυσία του υποτελή για τα συμφέροντα του κυρίαρχου), τότε, προκειμένου και να δημιουργηθεί μια εκ νέου απόσταση μεταξύ Μόσχας και Ουάσιγκτον, να αποφευχθεί μια πολεμική συγκρουσιακή αμεσότητα στις σχέσεις ΗΠΑ-Ρωσίας και να διατηρηθεί ανανεωμένη και ενισχυμένη η αντιπαράθεσή τους, δυνητικά, οι ΗΠΑ θα μπορούσαν να οδηγηθούν στη στήριξη ενός μεγαλύτερου και ισχυρότερου από την Ουκρανία αντιπροσώπου: ορισμένα ευρωπαϊκά κράτη του ΝΑΤΟ.

banner-article

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟ ΔΙΑΒΑΣΜΕΝΑ