Το λιβυκό «ναρκοπέδιο» – Τα ελπιδοφόρα κοιτάσματα απειλούν να βάλουν «φωτιά» νότια της Κρήτης / γράφει ο Δημήτρης Μηλάκας

Διάδρομο μέσα από λιβυκό «ναρκοπέδιο» αναζητά η κυβέρνηση, καθώς τα ελπιδοφόρα ενεργειακά κοιτάσματα τείνουν να μετατοπίσουν το επίκεντρο της ελληνοτουρκικής διαμάχης από το Αιγαίο και την ανατολική Μεσόγειο στις θαλάσσιες περιοχές νότια της Κρήτης.

Για την αξιολόγηση των τελευταίων εξελίξεων στην ευρύτερη περιοχή πραγματοποιήθηκε μια ακόμη συνεδρίαση (την Τρίτη) του Κυβερνητικού Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας (ΚΥΣΕΑ), υπό τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη, στο Μέγαρο Μαξίμου.

Σύμφωνα με την επίσημη ανακοίνωση μετά τη συνεδρίαση του ΚΥΣΕΑ, συζητήθηκαν οι μεταναστευτικές ροές που εμφανίζουν έξαρση το τελευταίο διάστημα με αφετηρία τη Λιβύη και προορισμό τη νότια Κρήτη καθώς και οι στόχοι της επικείμενης επίσκεψης του υπουργού Εξωτερικών Γ. Γεραπετρίτη στα δύο (αντιμαχόμενα) κέντρα εξουσίας της Λιβύης, την Τρίπολη και τη Βεγγάζη.

Συνοπτική εικόνα

Η ελληνική κυβέρνηση αιφνιδιάστηκε όταν έγινε σαφές πως το έρεισμα που είχε στη Λιβύη (την κυβέρνηση της Βεγγάζης υπό τον στρατηγό Χαφτάρ) εξανεμίστηκε μέσα στην ολοένα και μεγαλύτερη επιρροή που ασκεί η Τουρκία.

Έχοντας οικοδομήσει εξαιρετικές σχέσεις με την κυβέρνηση της Τρίπολης (και έχοντας συνυπογράψει με αυτήν την κυβέρνηση το παράνομο για την Ελλάδα τουρκολιβυκό μνημόνιο), η τουρκική κυβέρνηση προσέγγισε με επιτυχία και την κυβέρνηση της Βεγγάζης και τον στρατηγό Χαφτάρ, υποτιθέμενο «φίλο» της Ελλάδας.

Σύμφωνα με ανακοίνωση του τουρκικού υπουργείου Εξωτερικών, όμως:

«Μετά την επίσημη επίσκεψη του αντιστράτηγου Σαντάμ Χαφτάρ, διοικητή των Χερσαίων Δυνάμεων του Εθνικού Στρατού της Λιβύης, στη χώρα μας στις 4 Απριλίου 2025, τρεις στρατιωτικές τεχνικές αντιπροσωπείες από την ανατολική Λιβύη επισκέφθηκαν τη χώρα μας μεταξύ 15-28 Ιουνίου 2025 και επιθεώρησαν διάφορα αρχηγεία, μονάδες και εκπαιδευτικά ιδρύματα που συνδέονται με το υπουργείο μας.

Αυτές οι επισκέψεις θα αναπτύξουν τις σχέσεις μας και θα προωθήσουν περαιτέρω την υποστήριξή μας προς τη Λιβύη.

Σε αυτό το πλαίσιο, είμαστε αποφασισμένοι να συνεχίσουμε την υποστήριξή μας προς τη Λιβύη και τη συνεργασία μας με όλα τα τμήματα της κοινωνίας στη Λιβύη, σύμφωνα με την συμπεριληπτική μας στάση και τον στόχο μας για ‘‘Μία Λιβύη’’».

Ψευδαισθήσεις

Με την εν λόγω ανακοίνωση η Άγκυρα διέλυσε τις προσδοκίες και τις ελπίδες της ελληνικής κυβέρνησης σχετικά με την επιρροή της στη μία τουλάχιστον από τις αντιμαχόμενες λιβυκές πλευρές. Η επόμενη ψευδαίσθηση που άρχισε αυτόματα να καλλιεργεί η Αθήνα έχει να κάνει με την υποτιθέμενη ευρωπαϊκή υποστήριξη που θα λάβει η Ελλάδα στο πολύ μεγάλο παιχνίδι που αρχίζει να παίζεται στη θαλάσσια περιοχή μεταξύ Λιβύης και Κρήτης.

Η κατάσταση σε αυτήν την περιοχή ήδη μυρίζει μπαρούτι, καθώς:

Αμερικανική πολυεθνική έχει ενδιαφερθεί να ξεκινήσει έρευνες/εκμετάλλευση σε θαλάσσια οικόπεδα της δυνάμει ελληνικής ΑΟΖ στην περιοχή.

Η Τουρκία, με δεδομένο το (παράνομο για την Ελλάδα) τουρκολιβυκό μνημόνιο (που οριοθετεί τα θαλάσσια σύνορα των δύο χωρών αγνοώντας τα ελληνικά δικαιώματα), συνυπέγραψε με τη Λιβύη συμφωνία για την έρευνα και εκμετάλλευση από την κρατική τουρκική εταιρεία πετρελαίου σε θαλάσσια οικόπεδα εντός της (δυνάμει) λιβυκής ΑΟΖ.

Δύο ελληνικά πολεμικά πλοία έχουν εγκατασταθεί στο όριο/σύνορο των (δυνάμει) ΑΟΖ Ελλάδας και Λιβύης με στόχο να παρεμποδίσουν τις μεταναστευτικές ροές προς την Κρήτη.

Ε.Ε. και Τουρκία

Το ενεργειακό Ελντοράντο νότια της Κρήτης φαίνεται πως κινητοποιεί, τουλάχιστον στα λόγια, την Ε.Ε., η οποία στην τελευταία Σύνοδο Κορυφής στο κείμενο συμπερασμάτων της υιοθετεί τις ελληνικές θέσεις σχετικά με το τουρκολιβυκό μνημόνιο.

Η σχετική παράγραφος αναφέρει:

«Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο υπενθυμίζει ότι το Μνημόνιο Συνεννόησης Τουρκίας – Λιβύης για την οριοθέτηση περιοχών θαλάσσιας Δικαιοδοσίας στη Μεσόγειο παραβιάζει τα κυριαρχικά δικαιώματα τρίτων κρατών, δεν συνάδει με το Δίκαιο της Θάλασσας και δεν μπορεί να παράγει έννομες συνέπειες για τρίτα κράτη».

Η εν λόγω τοποθέτηση των Ευρωπαίων προκάλεσε την τουρκική αντίδραση. Το τουρκικό ΥΠΕΞ σε ανακοίνωσή του σημειώνει ότι «η Ελλάδα και η Ελληνοκυπριακή Διοίκηση της Νότιας Κύπρου συνεχίζουν τις προσπάθειές τους να επιβάλουν στην Ε.Ε. τις  μαξιμαλιστικές διεκδικήσεις τους, οι οποίες είναι αντίθετες με το Διεθνές Δίκαιο και την αρχή της ισότητας.

Το Μνημόνιο Συνεννόησης που συνήφθη μεταξύ της Τουρκίας και της Λιβύης το 2019», συνεχίζει το τουρκικό ΥΠΕΞ, «για την οριοθέτηση των περιοχών θαλάσσιας δικαιοδοσίας στη Μεσόγειο είναι μια συμφωνία που συνάδει πλήρως με το Διεθνές Δίκαιο και καταδεικνύει ότι η Τουρκία δεν θα επιτρέψει ποτέ να παραβιαστούν τα νόμιμα δικαιώματα και συμφέροντά της.

Οι πολιτικά υποκινούμενες μεροληπτικές δηλώσεις της Ε.Ε. για ένα ευαίσθητο ζήτημα με νομικές και τεχνικές διαστάσεις, όπως η θαλάσσια οριοθέτηση, δεν εξυπηρετούν την περιφερειακή ειρήνη και σταθερότητα. Από την άποψη αυτή, η Ε.Ε. θα πρέπει να καλέσει όλα τα μέλη της να τηρούν το Διεθνές Δίκαιο αντί να υιοθετούν ισχυρισμούς που δεν έχουν νομική ισχύ.

Η Τουρκία θα συνεχίσει να υπερασπίζεται αποφασιστικά τα νόμιμα δικαιώματα και συμφέροντά της στην Ανατολική Μεσόγειο, στο πλαίσιο του Διεθνούς Δικαίου».

Δίκαιο κατά περίπτωση;

Στις συγκεκαλυμμένες τουρκικές απειλές δεν απάντησε η Ε.Ε., ούτε επισήμως η ελληνική κυβέρνηση. Μια «απάντηση» έδωσαν πηγές του ελληνικού ΥΠΕΞ ως εξής: «Η επίκληση του Διεθνούς Δικαίου προϋποθέτει τούτο να υιοθετείται καθ’ ολοκληρίαν.

Πρακτικές όπως η μη υπογραφή της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας, την οποία έχουν υιοθετήσει 168 χώρες, η ανατροπή του ‘‘καθεστώτος’’ αιώνων σε μνημεία παγκόσμιας κληρονομιάς, η απειλή με πόλεμο σε περίπτωση  άσκησης δικαιώματος που απορρέει από το Διεθνές Δίκαιο δεν επιτρέπουν υποδείξεις.

Η Ελλάδα θα συνεχίσει με συνέπεια να υπηρετεί το Διεθνές Δίκαιο και τις σχέσεις καλής γειτονίας. Αυτό όμως θα πρέπει να ισχύει για όλους».