Υποστράτηγος ε.α. Νικόλαος Κατσίκας: «Τι θα έλεγα σήμερα σ’ έναν Εύελπι σε 3,5 λεπτά» / Σκιαγραφώντας το πορτρέτο του ηγέτη του μέλλοντος

Σε μια εποχή που οι προκλήσεις είναι πολυεπίπεδες και απαιτούν ολοκληρωμένες προσωπικότητες, ο ρόλος του ηγέτη αποκτά νέες διαστάσεις, ειδικά στις Ένοπλες Δυνάμεις. Στο κείμενο που ακολουθεί, ένας έμπειρος στρατηγός μοιράζεται τις σκέψεις του με έναν νεαρό Εύελπη, σκιαγραφώντας το πορτρέτο του ηγέτη του μέλλοντος: ενός ανθρώπου που συνδυάζει τη στρατιωτική αριστεία με την επιστημονική γνώση και την ενσυναίσθηση.

Γράφει ο Υποστράτηγος ε.α (ΠΖ) Νικόλαος Κατσίκας BEd, BSc, MSc

Ξέρεις, το πιο ισχυρό εργαλείο που κάθε μαχητής μεταφέρει δεν είναι το όπλο του, αλλά το μυαλό του.

Η στρατιωτική εκπαίδευση σου μαθαίνει τι να κάνεις σε σχεδόν γνωστές συνθήκες, ενώ η ακαδημαϊκή μόρφωση πως να δράσεις σε αβέβαιες καταστάσεις. Σε χαμηλά επίπεδα διοίκησης χρειάζεσαι περισσότερη στρατιωτική εκπαίδευση, ενώ στα υψηλά επίπεδα περισσότερη ακαδημαϊκή μόρφωση.

Εκπαίδευση λοιπόν χωρίς επαρκή μόρφωση, είναι απίθανο να σου δώσει αρκετές διανοητικές ικανότητες ώστε να αντιμετωπίσεις αποτελεσματικά την περιπλοκότητα, την αβεβαιότητα και τις τεχνολογικές απαιτήσεις του σύγχρονου επιχειρησιακού περιβάλλοντος.

Από την άλλη, ακαδημαϊκή μόρφωση χωρίς επαρκή εκπαίδευση δεν θα σε προετοιμάσει για να συρθείς μέσα σε μια θανάσιμη δέσμη πυρός δέκα σφαίρες το δευτερόλεπτο.

Για αυτό ως αξιωματικός χρειάζεται να είσαι σπουδαίος μαχητής μα συνάμα και βαθύς γνώστης της φιλοσοφίας των θετικών επιστημών, ώστε να προσεγγίζεις τις καταστάσεις στοχαστικά και με λιγότερη μεροληψία. Αυτό σημαίνει, ότι το μυαλό σου πρέπει να κόβει το ίδιο καλά με τη ξιφολόγχη σου.

Παράλληλα με τη στρατιωτική εκπαίδευση και την ακαδημαϊκή μόρφωση, ένας αξιωματικός χρειάζεται να προετοιμάζεται κατάλληλα και για την ηγεσία. Η ανεξάρτητη κριτική σκέψη και οι ηθικές αξίες αποτελούν το βασικό υπόβαθρο διάπλασης ηγετών με ελεύθερο φρόνημα που εμπνέουν.

Η εποικοδομητική «αμφισβήτηση της αυθεντίας», εννοώ: το να λες τη γνώμη σου με παρρησία, βρίσκεται στον πυρήνα της ανάπτυξης κριτικής σκέψης.

Η αντίληψη πως ο ανώτερος έχει πάντα δίκιο και λέει το σωστό καλλιεργεί μόνο δουλοπρέπεια και δεν θα φέρει ποτέ τις τολμηρές πρωτοβουλίες στο πεδίο, που περιμένουμε από σένα.

Επίσης, ένα στεγανό και μονοσήμαντο αξιακό πλαίσιο, σε ένα κόσμο που αλλάξει «τρελά», σε εμποδίζει να δεχτείς τις διαφορές και έτσι αφαιρεί αξία από την ηγεσία σου. Λέμε λοιπόν, ότι το αξιακό σου πλαίσιο καλό θα ήταν να είναι διαπερατό, για να μπορείς να διαχέεσαι κάθε φορά μέσα στο νέο ξεπερνώντας, όπου χρειάζεται, το παλιό.

Προσπάθησε να σηκώσεις το βλέμμα σου πάνω από το κλισιοσκόπιο του G3 και να παρατηρήσεις μακριά πέρα από το δραστικό του βεληνεκές, τότε θα δεις πως δεν υπάρχουν όρια παρά μόνο ορίζοντες.

Ώστε η ανεξάρτητη κριτική σκέψη και ο σεβασμός του διαφορετικού σε προετοιμάζουν για την ηγεσία. Αν επιπλέον αναγνωρίζεις τον εαυτό σου σαν έναν από αυτούς που διοικείς, τότε μάλλον θα γίνεις ένας προσιτός και ανθρώπινος ηγέτης και όχι ένας απόμακρος και άτεγκτος διοικητής.

Έτσι θα μπορούν οι συνεργάτες σου να σε εμπιστεύονται και εσύ να εμπιστεύεσαι εκείνους, μειώνοντας την περιπλοκότητα των πραγμάτων. Ωστόσο μαζί τους θα κάνεις και υπέροχα λάθη, που θα χρειαστεί να τα αντιμετωπίσεις ανοιχτόκαρδα, να τσαλακωθείς πολύ, να μάθεις ίσως επώδυνα από αυτά μα να συνεχίσετε ενωμένοι, γιατί δεν αξίζει να φτάσεις ψηλά αν δεν καταφέρεις να σε ακολουθήσουν όλοι.

Αλήθεια και τι δεν θα έδινα τώρα για να έκανα μαζί σου άλλη μια τέτοια βόλτα, ωραία σαν πρωινή ποδηλατάδα στη Βεγορίτιδα.

Σε σένα το λέω, πάμε…