Απ’ όλα αυτά που περιγράφουν τα δυσεπίλυτα ελληνοτουρκικά προβλήματα προκύπτει το ερώτημα: Δεδομένου του χάους μεταξύ των προσεγγίσεων των δύο χωρών πώς εξηγείται η επιμονή των δύο ηγεσιών στη συντήρηση ενός «θετικού κλίματος»;
Περί των δυσκολιών μιας ουσιαστικής ελληνοτουρκικής προσέγγισης, που θα καταλήξει τελικά σε μια οριστική συμφωνία διευθετήσεων στις μείζονες ελληνοτουρκικές διαφορές (ή, με άλλα λόγια, στην ικανοποίηση των τουρκικών διεκδικήσεων), μίλησε με έμμεσο, αλλά σαφή τρόπο ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Χακάν Φιντάν μία μόλις μέρα μετά τη συνάντηση κορυφής Μητσοτάκη – Ερντογάν στην Άγκυρα.
Σύμφωνα με όσα είπε ο Τούρκος ΥΠΕΞ, απαντώντας σε σχετική ερώτηση κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου μετά τη συνάντηση που είχε με τον Αυστριακό ομόλογό του (πρόκειται για μια ερώτηση που τέθηκε προφανώς γιατί ο Φιντάν ήθελε να την απαντήσει), η τουρκική πλευρά (κατά τη συνάντηση των Μητσοτάκη – Ερντογάν) διατύπωσε ξεκάθαρα τη διαφωνία της στο ελληνικό σχέδιο για τα θαλάσσια πάρκα.
Με αυτήν του τη δήλωση ο Τούρκος ΥΠΕΞ «φώτισε» μια ουσιαστική παράμετρο των συνομιλιών της Άγκυρας, η οποία είχε μείνει εκτός των επίσημων δηλώσεων/ανακοινώσεων. Όπως είπε ο Φιντάν, «οι δύο πλευρές συμφωνούν σήμερα ότι δεν πρέπει να γίνονται μονομερή βήματα», αφήνοντας να εννοηθεί πως οι τουρκικές αντιρρήσεις για τα θαλάσσια πάρκα που σκοπεύει να δημιουργήσει η ελληνική κυβέρνηση «ακούστηκαν» με προσοχή από την Αθήνα: «Καταγράψαμε», είπε ο Φιντάν, «τις επιφυλάξεις και τις σκέψεις μας σχετικά με το θαλάσσιο πάρκο. Τις εκφράσαμε. Είπαμε ότι δεν πρόκειται για ένα αθώο περιβαλλοντικό σχέδιο στα μάτια μας, ότι αν προχωρήσει θα μπει σε θέματα που αφορούν την υφαλοκρηπίδα, η οποία είναι μια κόκκινη γραμμή που μας προβληματίζει, και ότι δεν θα το δεχθούμε. Υπήρξε επίσης κατανόηση της αρχής ότι δεν πρέπει να γίνουν εκατέρωθεν μονομερή βήματα χωρίς να επιλυθούν αυτά τα προβλήματα. Και οι δύο πλευρές συμφωνούν σήμερα ότι δεν θα πρέπει να κάνουμε μονομερή βήματα, εκατέρωθεν βήματα, και ότι θα πρέπει να αναζητήσουμε λύση για να συζητήσουμε τα υπάρχοντα προβλήματα, όσο δύσκολα και αν είναι αυτά».
Μήνυμα ελήφθη…
Η ελληνική κυβέρνηση φαίνεται πως έλαβε σοβαρά υπόψη της το μήνυμα του Φιντάν, όπως συνάγεται από το… τεράστιο «θα» που περικλείεται στην απάντηση που έδωσε ο Έλληνας ΥΠΕΞ Γιώργος Γεραπετρίτης όταν ρωτήθηκε σε τηλεοπτική του συνέντευξη πότε θα ανακοινωθούν οι τοποθεσίες που θα δημιουργηθούν τα εν λόγω θαλάσσια πάρκα:
«Θα γίνουν», είπε ο Έλληνας ΥΠΕΞ, «όταν ολοκληρωθεί η μελέτη για τον καθορισμό των τεχνικών περιβαλλοντικών κριτηρίων. Όταν ολοκληρωθούν αυτά, τότε τα πάρκα θα τοποθετηθούν στον χάρτη».
Αυτή η άτυπη και εκ του μακρόθεν στιχομυθία των ΥΠΕΞ Ελλάδας και Τουρκίας περιγράφει τελικά τον πυρήνα των ελληνοτουρκικών προβλημάτων, όπως αυτά είναι τοποθετημένα στο τραπέζι των μυστικών ελληνοτουρκικών συνομιλιών που διεξάγονται από τις επιτροπές εμπειρογνωμόνων των δύο χωρών.
Σε τελική ανάλυση, το συμπέρασμα που προκύπτει είναι πως η Τουρκία με βάση τα διπλωματικά κέρδη που έχει αποκομίσει μετά τις ελληνοτουρκικές κρίσης των περασμένων δεκαετιών και έχουν αποτυπωθεί σε συμφωνίες (Νταβός, Βουλιαγμένης, Μαδρίτης) επιμένει ότι τίποτε (ούτε προφανώς θαλάσσια πάρκα) δεν μπορεί να γίνει ερήμην της στο Αιγαίο σε περιοχές πέραν των έξι μιλίων των ελληνικών χωρικών υδάτων.
Από αυτήν τη θέση η τουρκική πλευρά δεν έχει υποχωρήσει ούτε εκατοστό, ακόμη και αυτήν τη μελιστάλαχτη περίοδο που διάγουν οι ελληνοτουρκικές σχέσεις.
«Καυτές πατάτες» στο τραπέζι
Άλλωστε, ακόμη και αν το αντικείμενο του ελληνοτουρκικού διαλόγου περιοριζόταν στη μία και μόνη ελληνοτουρκική διαφορά, που είναι η οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας, σύμφωνα με την ελληνική θέση, η συζήτηση προϋποθέτει την αντιμετώπιση και άλλων ζητημάτων που έχει τοποθετήσει η τουρκική πλευρά στο τραπέζι: ποια νησιά, νησίδες και βραχονησίδες στο Αιγαίο ανήκουν σε ποιον. Με απλούστερα λόγια, η αμφισβήτηση της ελληνικής κυριαρχίας επί εκατοντάδων νησίδων στο Αιγαίο βρίσκεται στο τραπέζι του ελληνοτουρκικού διαλόγου, όσο και αν το αρνούνται μετά βδελυγμίας οι Έλληνες πολιτικοί παράγοντες.
Ο χρόνος…
Απ’ όλα αυτά που περιγράφουν τα δυσεπίλυτα ελληνοτουρκικά προβλήματα προκύπτει το ερώτημα: Δεδομένου του χάους μεταξύ των προσεγγίσεων των δύο χωρών πώς εξηγείται η επιμονή των δύο ηγεσιών στη συντήρηση ενός «θετικού κλίματος»;
Η απάντηση έχει να κάνει με τον χρόνο που επιθυμούν να κερδίσουν, ο καθένας για τους δικούς του λόγους, οι δύο ηγέτες. Γι’ αυτό άλλωστε και μετά τη συνάντησή τους στην Άγκυρα φρόντισαν να γίνει γνωστό πως μέχρι τον ερχόμενο Νοέμβριο θα συναντηθούν τουλάχιστον τρεις ακόμα φορές (αρχές καλοκαιριού Σύνοδος Κορυφής ΝΑΤΟ στην Ουάσιγκτον, Σεπτέμβριο στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη και τον Νοέμβριο στην Τουρκία και πάλι, όπου θα πραγματοποιηθεί η συνεδρίαση του μεικτού ελληνοτουρκικού «Υπουργικού Συμβουλίου»).
Οι λόγοι που ο Ερντογάν επιλέγει και συμφωνεί να κρατήσει σε ήρεμα νερά τις ελληνοτουρκικές σχέσεις αυτήν την περίοδο είναι μάλλον προφανείς και ευδιάκριτοι:
– Με την «ήπια ατμόσφαιρα» στα ελληνοτουρκικά προσφέρει υπηρεσία στην Ουάσιγκτον εξασφαλίζοντας την εύρυθμη λειτουργία της νοτιοανατολικής πτέρυγας του ΝΑΤΟ σε μια κρίσιμη περίοδο στη Μέση Ανατολή.
– Επιδεικνύει «καλές προθέσεις» και με εξασφαλισμένο το «άλλοθι» με τις στενές ελληνοτουρκικές επαφές ο Ερντογάν επιδιώκει την πρόσβαση στην αμερικανική πολεμική τεχνολογία για τον εκσυγχρονισμό της πολεμικής του αεροπορίας και την ενίσχυση της τουρκικής αμυντικής βιομηχανίας και«ευρωπαϊκά διαπιστευτήρια» – όσο διατηρείται αυτό το καλό και θετικό κλίμα στην «επιφάνεια» οι τουρκικές διεκδικήσεις όχι μόνο είναι ενεργές (αλλεπάλληλες Notam/Navtex) αλλά και στο τραπέζι των μυστικών συνομιλιών που εξελίσσονται…
– Και, τέλος, η Άγκυρα είναι σε θέση οποιαδήποτε στιγμή επιλέξει να (ξανα)αλλάξει ύφος και να πυροδοτήσει νέα περίοδο ελληνοτουρκικών εντάσεων.
Το «κέρδος» από τη θετική ατμόσφαιρα στα ελληνοτουρκικά για τον Κυριάκο Μητσοτάκη (εκτός από τα όχι αμελητέας αξίας «μπράβο» των Αμερικανών) είναι απλώς ο χρόνος που κερδίζει μέχρι την επόμενη ελληνοτουρκική κρίση…
–
