“Παγκόσμια ημέρα εκπαιδευτικών – Οι ηρωικοί σκαπανείς της ζωής” / γράφει η Νικολέτα Θάνου
Aut viam inveniam aut faciam (Ή θα βρούμε το δρόμο ή θα τον φτιάξουμε)
Aut viam inveniam aut faciam.. Σαν αστραπή πέρασε από το νου η ρήση του Καρχηδόνιου στρατηλάτη Αννίβα μετά το πέρας του μαθήματος. Δύσκολο το εγχείρημα της κατάκτησης του μαθητή, πολύ δύσκολο. Είναι στιγμές που αισθάνεσαι ότι δεν υπάρχουν περάσματα, δρόμοι για να διεισδύσεις στο άβατο , ειδικά στις μέρες μας που τα παιδιά επιτρέπουν να διαπερνά το προστατευτικό τους κέλυφος μόνο η ευκολία. Είναι και η ηλικία θα μου πεις..
Ατίθασος ο ψυχισμός και επιρρεπής μόνο σ’ αυτά που λαχταρά. Και ο δάσκαλος; Ο δάσκαλος που έρχεται φορτωμένος με τα δύσκολα; Πώς θα γκρεμίσει την καχυποψία, τις επιφυλακτικές κρυφές ματιές, την αδιαφορία κάποιες φορές; Πού θα τα απιθώσει αυτά τα βαριά και ασήκωτα ; Αυτά που θέλουν κόπο πολύ και προσπάθεια και αγώνα; Αυτά τα φορτικά και ενοχλητικά;
Πρέπει να γίνει πολυμήχανος . Να παραδειγματιστεί από έναν Οδυσσέα, από έναν Αννίβα, να φανεί διορατικός , τολμηρός και να μην εγκαταλείπει τη μάχη. Να μάθει να ξεκλειδώνει εκείνες τις πόρτες, τις ερμητικά κλειστές, που μόνο να μαντέψει μπορεί τι προβληματισμούς , ποιες σκέψεις και ποια όνειρα μπορεί να έχουν σωριασμένα από πίσω, «ατάκτως ερριμμένα». Να ξεκλειδώσει πόρτες.
Και αυτό δεν είναι εύκολο εγχείρημα, γιατί το κλειδί το έχει ο μαθητής. Αυτός θα επιτρέψει στο δάσκαλο το ασφαλές πέρασμα, αυτός θα δώσει την έγκριση. Ο δάσκαλος πρέπει να βρει το δρόμο και, αν δεν υπάρχει, να τον φτιάξει, με τα υλικά της γνώσης, της εμπειρίας, της ψυχής του. Αυτά τα ανόθευτα όμως, τα στιλβωμένα και καλά φυλαγμένα που κρατά στην άκρη μόνο για αυτές τις περιπτώσεις. Τις περιπτώσεις που αφορούν τη παιδική ψυχή που μπορεί – ειδικά στις άγριες εποχές που ζούμε- να είναι «τετραπληγιασμένη», που έλεγε και ο Καζαντζάκης , κουρασμένη ή φορτωμένη με φερτά υλικά, ξένα και βαριά, που πιθανόν να έχουν κατακάτσει εκεί άθελά του.
Εκεί έγκειται η δυσκολία. Στο πέρασμα, τη μετάβαση από το δικό του εαυτό σε κάτι άλλο, ίσως κάθε φορά διαφορετικό, απέναντι στο οποίο οφείλει να σταθεί με σεβασμό, με αγάπη, με απαράμιλλο θάρρος και δύναμη. Το ζητούμενο είναι η πνευματική μέθεξη, και η αγάπη είναι ο Δούρειος ίππος που θα οδηγήσει στην άλωση εκ των έσω, στην άλωση από το φως που θα διεισδύσει από τη χαραμάδα, η οποία σιγά σιγά θα γίνει διάπλατο άνοιγμα προς το δάσκαλο, προς τη γνώση, προς το άγνωστο . Εκείνο το φοβιστικό άγνωστο που βαθμηδόν αρχίζει να γίνεται οικείο και ενδιαφέρον.
Πρέπει να βρίσκουμε δρόμους και, αν δεν υπάρχουν, να τους δημιουργούμε. Ριψοκίνδυνη η μοίρα μας. Αλλά δε συγχωρεί τη φυγοπονία. Και το μάθημα δεν αφορά μόνο το μαθητή, αφορά και το δάσκαλο. Κυρίως όταν αντιληφθεί την πρωτεϊκη του ικανότητα και αποκτήσει συνείδηση της απύθμενης δεξαμενής των αντοχών του. Μια αυτοσυνειδησία αμφίδρομη και τόσο μα τόσο αναζωογονητική. Μια δοκιμασία αναπόφευκτη, αλλά δοκιμασία με ανταμοιβή: Ξέρεις ότι υπήρξες ο ήρωας ενός βιβλίου που κάποιος μαθητής άνοιξε σε κάποια στιγμή της ζωής του. Και ότι, όταν έκλεισε το βιβλίο, συνέχισες να ζεις μέσα από αυτόν.
Αυτό προσφέρει ο μαθητής στο δάσκαλο ως αντάλλαγμα για το φως που του μεταλαμπαδεύει. Το ταξίδι στο χρόνο. Την παράταση της ζωής σε μια μελλοντική δυνητική κατάσταση από την οποία θα είναι οντολογικά απών αλλά πνευματικά παρών. Και αυτό αρκεί. Έτσι, ανοίγονται δρόμοι και για τους δύο, μαθητή και δάσκαλο. Αυτούς τους ηρωικούς σκαπανείς της ζωής.
—
