Ρένος Χαραλαμπίδης. “Ένας απόκοσμος ονειροπόλος του σινεμά και της τηλεόρασης” / Συνέντευξη στον Άρη Ορφανίδη  

 Ο Ρένος δίνει την αίσθηση ότι είναι από μια άλλη εποχή και ζει στη δική μας σε εντεταλμένη αποστολή κάποιων ονειροπόλων ρομαντικών αλλοτινών εποχών, που φαντάζουν άπιαστες, για να μας γνέψει ότι μάλλον δεν χάθηκαν για πάντα κι ότι στη βαρβαρότητα της εποχής πρέπει να αντιτάξουμε την εναρμόνιση του είναι μας απέριττα και λιτά με το σύμπαν, για να ζήσουμε κατά φύσιν, που ωθεί αναπόφευκτα στο κατά αρετήν ζην, όπως εικάζω ότι θα έλεγε ο ίδιος κατά την προσφιλή του συνήθεια να στωικίζει.

Ως Εβρίτης ακριτοφύλακας της τέχνης κινείται στην παραμεθόριό της, όχι φυλάττοντας αλλά αναζητώντας ανοιχτά σύνορα. Ο Ρένος μας δείχνει πως μια «ιστορία χωρίς προϋπολογισμό» μπορεί να είναι πανάκριβη και πολύτιμη, πως το να καπνίζουμε φθηνά τσιγάρα δεν σημαίνει τίποτα άλλο από το να παίρνουμε τη ζωή, όπως έρχεται και πως μπορούμε να μαλακώσουμε την «καρδιά του κτήνους» που έχουμε μέσα μας όλοι, πλάθοντας και βιώνοντας ιστορίες χωρίς προϋπολογισμό, ατόφιες και αληθινές καπνίζοντας «φθηνά τσιγάρα» διότι…

Άρης Ορφανίδης  17.8.2023

……………………….

 Έτσι κι αλλιώς τα πράγματα θα κυλήσουν όπως θέλουν αυτά. Η ζωή ξέρει και εγώ την εμπιστεύομαι. Είμαι από αυτούς που πάντα κάπνιζαν φθηνά τσιγάρα (ατάκα από την ομώνυμη ταινία)

………………………….

• «Περιχαρής στη ματαιότητα… ενδεής στην αλήθεια».

Γιατί ελκόμαστε από το επίπλαστο, από το κενόδοξο; πώς θα απαλλαγούμε από το περιττό και το ευτελές;

Όσο πιο βαρετή είναι η εσωτερική μας ζωή, τόσο περισσότερο γινόμαστε εύκολα θηράματα στους θηρευτές του επίπλαστου, του κενόδοξου, του περιττού, του ευτελούς. Όταν αρχίζει να σχηματοποιείται το προσωπικό μας εσωτερικό αφήγημα, όταν από το «γίνομαι κάτι» προχωρήσουμε στο «γίνομαι κάποιος» θα απαλλαγούμε από όλα τα περιττά.

• Μπλαζέ ύφος και ταπεινότητα. Πώς συνδυάζονται αυτά;

Είμαι ταπεινός με τους ταπεινούς και αλαζόνας με τους αλαζόνες.

• Τι σου προσφέρει η τέχνη στην ύπαρξή σου;

Η τέχνη είναι το παυσίπονο στη βλακεία της καθημερινότητας. Και στη βλακεία των άλλων, αλλά κυρίως στη δικιά μου βλακεία, που δεν μπορώ να αντιληφθώ.

• Φθηνά τσιγάρα: Με ποιον θα τα κάπνιζες και γιατί;

Περασμένες εποχές. Η ταινία έχει περάσει στα χέρια των επόμενων. Τους γνέφω σαν επιβάτης σε αλαργινό καράβι που βλέπει την στεριά να χάνεται. Αλλά επειδή όλοι οι εαυτοί μας καραδοκούν κρυμμένοι στα όνειρα μας, τολμώ να πω ότι σήμερα θα κάπνιζα Φτηνά Τσιγάρα (αν στέκει πια αυτός ο χαρακτηρισμός που σημαίνει το να παίρνεις τη ζωή όπως έρχεται) μόνο με ανθρώπους που θα έχουν μπει έστω στον ελάχιστο κόπο να φιλοσοφήσουν και να δουν τους εαυτούς τους όχι σαν το κέντρο του κόσμου. Ίσως με τον Νικόλα Άσιμο που στο μαγαζί του, όπου και γυρίστηκε η ταινία, γράφτηκε και ο υπέροχος στίχος-μανιφέστο «αγαπάω και αδιαφορώ».

• Η τέχνη του να αφήνεις τον καιρό να κυλάει χωρίς να αφήνει σημάδια πάνω σου; πώς γίνεται αυτό; ποιο το τίμημα; ποιο το ρίσκο; ποιο το νόημα;

Ο χρόνος στο τέλος θα νικήσει. Ο θυμός για παράδειγμα είναι μια φριχτή χαρακιά που μπορεί να αφήσει αόρατα επάνω μας ο χρόνος. Το να σταματήσω να είμαι θυμωμένος είναι μια μέθοδος για να περάσω το ποτάμι του χρόνου χορεύοντας και όχι σαν στραπατσαρισμένη χαρτοπετσέτα από τα καυστικά υγρά του θυμού. Το ρίσκο ίσως να είναι ότι στα μάτια των άλλων μπορεί να μοιάζεις με κορόιδο. Χαλάλι!

• Το πιο άγριο και φοβερό πράγμα στον κόσμο είναι οι στιγμές λες στα «Φθηνά Τσιγάρα». Γιατί; Και πώς τις συλλέγουμε; Πώς τις κρατάμε;

Άλλαξα γνώμη. Τώρα πια πιστεύω στην ροή. Όχι στην στιγμή. Αλλά αυτά είναι θέματα των επόμενων ταινιών μου.

• Ο δρόμος της υπερβολής οδηγεί στο παλάτι της σοφίας;

Μόνο η υπερβολή μπορεί να αποκαλύψει ποιοι ήμαστε. Αρκεί να διαρκεί για λίγο και να αντιμετωπιστεί σαν πρόκληση και όχι σαν πηγή εύκολης ηδονής.

• Η τέχνη του υποχωρείν σε φέρνει σε πλεονεκτική θέση. Εξήγησε το.

Όταν δέχεσαι μια επίθεση είσαι αντιμέτωπος με ένα οργανωμένο σχέδιο από τον αντίπαλο. Μισό βήμα πίσω και η φυσιογνωμία της μάχης θολώνει. Εκεί που ο άλλος υπολόγιζε σύγκρουση εσύ δεν είσαι εκεί. Έχεις χρόνο για να τον μελετήσεις και να επαναπροσδιορίσεις την φυσιογνωμία της μάχης .

• «Ζω εντός των ονείρων μου. Έγινα αυτό που ήθελα» Απαρχή τέλματος και τέρματος θα έλεγε κάποιος. Όχι;

Όχι βέβαια. Το να πραγματοποιείς τα όνειρα σου είναι η αρχή των επόμενων πιο μεγάλων ταξιδιών. Κατακτάς το αρχιπέλαγος, το γλεντάς και ετοιμάζεσαι για τον ωκεανό. Επίσης θέλει μεγάλη ψυχική μάχη για να είσαι συμφιλιωμένος με αυτό που μπόρεσες. Θέλει επώδυνη ταπεινότητα και βαθιά ειλικρίνεια στον μυστικό διάλογο με τον εαυτό σου.

• «Βρες αυτό που αγαπάς και άφησε το να σε σκοτώσει» λέει ο Μπουκόφσκι. Συμφωνείς;

Νομίζω ότι η αγάπη μου για τον Μπουκόφσκι μου επιτρέπει να εκφραστώ με έναν δικό του τρόπο. “Μαλακίες ενός μεθυσμένου πορνόγερου”.

• Πώς ένιωσες ηχογραφώντας την Ομήρου Οδύσσεια;

Σοκ. Η πραγματική Οδύσσεια δεν είναι αυτό που νομίζουμε. Είναι σχεδόν σαν την Αγία γραφή. Ένα θρησκευτικό κείμενο.

• Αν ζούσες στην αρχαία Ελλάδα τι θα ήσουν; Σε φαντάζομαι ως έναν γυρολόγο ραψωδό. Τι ιστορίες θα αφηγούσουν αν γυρνούσες από περιοχή σε περιοχή ως σύγχρονος ραψωδός;

Ωραία ιδέα! Ναι! Το δέχομαι ! Οι αφηγήσεις μου θα στηρίζονταν σε ταξίδια που θα είχε ανάγκη να ακούσει ο καθημερινός άνθρωπος και δεν μπορούσε εκείνη την εποχή να κάνει. Θα συνέθετα πολλές οδύσσειες και καμία Ιλιάδα (που είναι και το πρώτο πολεμικό αφήγημα ελληνικού εμφυλίου πόλεμου). Ίσως και οι ταξιδιωτικές μου ραψωδίες να είχαν και κωμικά στοιχεία, αφού θεωρώ χαμένη μέρα τη μέρα που δε γελάσαμε. Ταξιδιωτικές κωμικές ραψωδίες λοιπόν!

• Ποιο θεωρείς το μεγαλύτερο προτέρημα και ποιο το μεγαλύτερο ελάττωμά σου;

Το ελάττωμα μου είναι η βιασύνη μου. Ο θεός όποτε βλέπει βιαστικό φοβάται και φωνάζει για βοήθεια τον διάβολο. Προτέρημα μου αναγνωρίζω ότι είναι η εργατικότητα μου. Είμαι γιος εργάτη και έχω δυνατό πρότυπο σε σχέση με την αντοχή στον κόπο.

• Ταλέντο ή δουλειά;

Μοίρα.

• Τι είναι το σινεμά για σένα;

Όπως μου αποκάλυψε η προηγούμενη ερώτηση σου….ραψωδίες !

• Πότε και γιατί αποφάσισες να ασχοληθείς με την κινηματογραφική τέχνη;

Αυτή την ερώτηση δεν την έχω απαντήσει ούτε στον εαυτό μου.

• Ποιες οι διαφορές κινηματογράφου θεάτρου και τηλεόρασης; Ως προς την τεχνική και ερμηνευτική προσέγγιση και ως προς το συναισθηματικό αποτύπωμα που έχει το κάθε μέσο απ’ αυτά σε σένα;

Ο πυρήνας σε όλα ο ίδιος. Αν έχω κάτι να πω, αν έχω την μέθοδο να το πω και αν υπάρχει ένα ελάχιστο κοινό για να ακούσει. Το συναισθηματικό αποτύπωμα το διαπιστώνω πολλά χρόνια μετά. Από τους ανθρώπους που μου μιλάνε στον δρόμο. Από τη λάμψη στα μάτια τους ή από την σκληρή αδιαφορία τους.

• Πόσο κοντά είναι ο νεοέλληνας με τον Καλημέρη; Πόσο κοντά είναι ο Ρένος με τον Καλημέρη;

Προσωπικά δεν έχω καμία σχέση με τον χαρακτήρα και δούλεψα σκληρά για να τον προσεγγίσω. Δυστυχώς ο νεοέλληνας δύσκολα ξεφορτώνεται τον γοητευτικό μεν αλλά καταστροφικά επιπόλαιο εαυτό του.

• Τι σε ικανοποιεί και τι σε θλίβει στην κοινωνική και πολιτική πραγματικότητα;

Είμαι ένας καθημερινός άνθρωπος χαμένος στην καταιγίδα της ύπαρξης. Η πραγματικότητα πολιτική ή κοινωνική είναι ένα κομμάτι της τρικυμίας που δεν αφήνω να με βουλιάξει. Δέχομαι και την θλίψη και την ικανοποίηση σαν μέρος του ταξιδιού σαν πολίτης .

• Ο σύγχρονος άνθρωπος κατατρύχεται από ψυχολογικά αδιέξοδα. Πώς απαντά το θέατρο σε αυτά;

Νομίζω ότι το ελληνικό Θέατρο μετατρέπει τα ψυχολογικά αδιέξοδα σε χωματερή που περιμένει μπάζωμα. Το δόγμα του σοκ έχει φέρει τον όλεθρο της πλήξης.

• «Οι ηθοποιοί επιτίθενται στις αισθήσεις των θεατών και τους κάνουν να εκφράσουν τα αισθήματα που κρύβουν στο υποσυνείδητό τους» λέει o Αρτώ. Πώς το σχολιάζεις;

Πολύ φιλόδοξο! Αμήν !

• Τι σημαίνει «ευθύνη» για σένα;

Η κορυφή της προσωπικής ολοκλήρωσης.

• Ποιος ο κοινωνικός ρόλος του θεάτρου και του ηθοποιού;

Μπερδεμένος από τον νέο αιώνα.

• Σε έχει βοηθήσει κάποιος ρόλος ή κάποια συνεργασία να επαναπροσδιορίσεις αξίες ή την πορεία σου στη ζωή και τίνι τρόπω;

Η απάντηση είναι ολόκληρο μυθιστόρημα. Προτιμώ απλά να πω ότι στην πορεία συνάντησα μεγάλη γενναιοδωρία.

• Στην τέχνη υπάρχει κάτι από ερωτική πράξη και θρησκευτική ιεροτελεστία. Πώς το εκλαμβάνεις αυτό και πώς το βιώνεις επί τω έργω;

Θα επέλεγα την θρησκευτική ιεροτελεστία με την έννοια του αινίγματος αλλά και του αιώνιου. Στον έρωτα και τα αινίγματα γρήγορα λύνονται και υπάρχει άρνηση της αιωνιότητας από το πάθος για την επόμενη ιδεατή ερωτική συνάντηση. Πρακτικά όλες οι ταινίες μου φροντίζουν να έχουν τα αινίγματα τους ακόμα και από εμένα .

• Ποια ιστορική προσωπικότητα θαυμάζεις και γιατί;

Τον Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο. Γιατί απελευθέρωσε έναν λαό χωρίς να ζητήσει κανένα αντάλλαγμα. Πέθανε τιμημένος μεν αλλά πάμφτωχος και σε σύγκρουση με τα Ανάκτορα. Ονειρευόταν την δημοκρατία που ασφαλώς μισούσαν οι οπλαρχηγοί.

Κάθε πρωί σκέφτομαι ότι αυτή είναι η πρώτη μέρα της επόμενης ζωής μου. Είναι άλλη μια μέρα που θα προσπαθήσω να μην κάνω τίποτα. Κι είναι το μόνο πράγμα που ξέρω να κάνω πολύ καλά. Αυτό μου δίνει την επιστημονική ιδιότητα του ερευνητή του χαμένου χρόνου. Εντάξει, δεν είναι λογικό, αλλά τουλάχιστον είναι αισιόδοξο.

• Κωμωδία-Δράμα. Ποια τα εργαλεία, ποιες οι απαιτήσεις και οι ιδιαιτερότητες κάθε είδους; Έχουν κοινά σημεία;

Όλα τα ποτάμια μπορεί να ξεκινάνε από διαφορετικές πηγές αλλά καταλήγουν στην ίδια θάλασσα, που είναι η επικοινωνία και με τους ζωντανούς και με τους νεκρούς.

• Τι σε ικανοποιεί, εκνευρίζει και θλίβει στον χώρο της υποκριτικής;

Έχω γίνει Βούδας. Όλα ανάλαφρα. Και τα καλά και τα άσχημα.

• «Όσο αναζητούμε σκόπιμα το νόημα της ζωής τόσο λιγότερο πιθανό είναι να το βρούμε» (Ίρβιν Γιάλομ) Συμφωνείς;

Διαφωνώ . Όλοι οι φιλόσοφοι μέσα στους αιώνες έκαναν το αντίθετο. Και τους χρωστάμε πολλά που η ψυχή μας δεν είναι έρμαιο στην καταιγίδα της ύπαρξης. Θαυμάζω τους Στωικούς και αμφισβητώ τους Επικούριους .

• Σου αρέσει πιο πολύ να παίζεις, να γράφεις ή να σκηνοθετείς και γιατί; Τι σου προσφέρει η καθεμία από αυτές τις πτυχές ενασχόλησης;

Όλες το ίδιο. Ένα απροσδόκητο και σοκαριστικό ταξίδι αυτογνωσίας

• Γιατί δε γράφονται μεγάλα έργα σήμερα;

Ίσως και να γράφονται. Ποιος ξέρει;

• Ποια στοιχεία καθιστούν έναν ηθοποιό σπουδαίο; Ποιους θεωρείς σπουδαίους και ποιο χαρακτηριστικό γνώρισμα του καθενός ξεχωρίζεις;

Μόνο η διαχρονικότητα. Τίποτα άλλο. Ακόμα και στο Θέατρο ο χρόνος είναι κριτής μέσα από την ανάμνηση στο συλλογικό ασυνείδητο. Για να γίνει ένας ηθοποιός διαχρονικός πρέπει να έχει μυστικά αποθέματα ποιητικότητας, αυτογνωσίας, ένα σπάνιο είδος μουσικότητας στον λόγο, διάθεση να δώσει πριν πάρει, μοναχικότητα και βαθιά κοινωνική παιδεία.

• «Μέσα στη θλίψη της απέραντης μετριότητας, που μας πνίγει από παντού, παρηγοριέμαι ότι κάπου, σε κάποιο καμαράκι, κάποιοι πεισματάρηδες αγωνίζονται να εξουδετερώσουν τη φθορά» είχε πει ο Οδυσσέας Ελύτης. Αρκούν αυτοί οι λίγοι πεισματάρηδες, για να γίνει ο κόσμος καλύτερος;

Ειλικρινά δεν ξέρω.

• Ποια είναι η πιο επαναστατική πράξη που έχεις κάνει στη ζωή σου;

Να κάνω καλά την δουλειά μου.

• Φαντάστηκες ποτέ τον εαυτό σου να κάνει άλλο επάγγελμα;

Ποτέ. Είχα την τύχη να μεγαλώσω σε μια οικογένεια της εργατικής τάξης που μου επέτρεψε και να αντιληφθώ τη φυσική μου κλίση και να την ακολουθήσω χωρίς να μου φορτώσουν τα δικά τους απωθημένα. Έτυχα μεγάλης εμπιστοσύνης από τους γονείς μου. Η κοινωνική τους καλλιέργεια και η λαϊκή τους αρχοντιά, αντιστάθμισαν την έλλειψη ακαδημαϊκής παιδείας. Αν και φοίτησα στο παιδαγωγικό τμήμα του πανεπιστημίου Αθηνών, το αντιμετώπισα σαν ταξίδι γνώσης που θα με οδηγούσε στη φυσική μου κλίση, τον κινηματογράφο. Ασφαλώς και υπήρξα πολύ τυχερός γιατί η δεκαετία του ’90 και του ’00 ήταν εποχές που διευκόλυναν τους νέους καλλιτέχνες. Και κάπως έτσι έφτασα στο σήμερα που αναστοχάζομαι το παρελθόν και δεν μπορώ να φανταστώ τον εαυτό μου να κάνει άλλο επάγγελμα.

• Κατά τη γνώμη μου ο Νεοέλλην βιώνει μια κρίση ταυτότητας ταλαντευόμενος μεταξύ στείρας αρχαιολαγνείας και ξενομανούς πιθηκισμού. Αν συμφωνείς, πώς μπορούμε να ξεφύγουμε απ’ αυτήν τη μέγγενη.

Ο Έλληνας έχει προχωρήσει. Διαφωνώ με αυτή την ξεπερασμένη άποψη.

• Ποιος είναι ο μεγαλύτερος φόβος σου;

Όπως όλων μας. Η πορεία της φθοράς προς τον θάνατο.

• Τι απεχθάνεσαι και τι εκτιμάς περισσότερο στη συμπεριφορά ενός ανθρώπου;

Απεχθάνομαι την ειλικρίνεια χωρίς σεβασμό. Είναι κρυμμένο μίσος.

Εκτιμώ την ευγένεια.

• Αναπολείς τα παλιά;

Προσπαθώ όχι.

• Κάποιοι θα έλεγαν ότι είσαι ένας μελαγχολικός τύπος, ολίγον παλιακός, αλλόκοτος και παράταιρος για την εποχή. Πώς επιβιώνεις; Πώς αντέχεις την ασχήμια της εποχής;

Το ερώτημα είναι ανάποδο. Οι άλλοι πώς επιβιώνουν;

• Μια σύγχρονη μάστιγα κατά τους ψυχολόγους είναι η μοναξιά. Ποια η σχέση σου με τη μοναξιά; Πώς διαχειρίζεσαι τις σχέσεις σου με τους άλλους;

Η μοναξιά είναι μια καλή μου φίλη. Αν και πολλές φορές γίνεται η πιο σκληρή παρέα.

• Τι θα ήθελες να αλλάξεις στον εαυτό σου;

Την αυτοαμφισβήτηση μου. Με αδικώ και εμποδίζω τον δημιουργικό μου εαυτό.

• Αν η ζωή ήταν ταινία ή θεατρικό έργο ποιον τίτλο θα της έδινες και γιατί;

«Σημασία έχει να αγαπάς». Και δε θέλω να ξέρω γιατί διαλέγω αυτόν τον τίτλο.

• Διογενίζεις! Ποια ανάγκη σου καλύπτει αυτή η αντιμετώπιση στη ζωή;

Την ανάγκη της εσωτερικής ελευθερίας. Δε θέλω ούτε ο εαυτός μου να εμποδίζει τον εαυτό μου.

• αγαπημένα…μονολεκτικά

Ιστορική εποχή: Σημερινή

Προορισμός: Νησιά Ωκεανίας

Σκηνοθέτης: Τσάρλι Τσάπλιν

Ταινία: «Τα φώτα της ράμπας»

Ρόλος: Ποιος άλλος ; Ο Μπόγκαρντ στην Καζαμπλάνκα

Ηθοποιός: Μάρλον Μπράντο αυτήν την εποχή

Βιβλίο: Επίκτητος- Διατριβή Γ΄

Συγγραφέας: Σωτήρης Δημητρίου

Μουσικό συγκρότημα: Smiths

Τραγουδιστής: Μorrissey

Φιλόσοφος: Επίκτητος

Θα ‘θελα τόσο πολύ να σε εντυπωσιάσω. Η μοναδική μας νύχτα ήταν ξαφνική και σύντομη σαν μια μπόρα ούτε που πρόλαβα να αρχίσω. Ούτε που πρόλαβα να σου πω την μοναδική μου ιδιότητα. Είμαι συλλέκτης, μαζεύω το πιο σκληρό και άγριο πράγμα του κόσμου: στιγμές

 …αν και πλέον εστιάζω στη ρρροή…

 Και ξέρετε κάτι; Ανάμεσα στη φήμη και την υστεροφημία θα διάλεγα τη φήμη. Όταν πεθάνω, δεν πα’ να με ξεχάσετε όλοι…

Βιογραφικό: https://www.ishow.gr/person/919452/renos–charalampidis