Βέροια – ΑποΜνημοΝεύματα της Μνήμης: Ο Γιάννης, η ψυχή του «Προμηθέα» & Γιάννης Ταϊπλιάδης / γράφει η Ευγενία Καβαλάρη

Ο Γιάννης, η ψυχή του «Προμηθέα»

«Το μυστήριο της ανθρώπινης ύπαρξης δεν βρίσκεται στο να μένουμε απλώς ζωντανοί, αλλά στο να βρούμε κάτι για να ζούμε». Αδελφοί Καραμάζοφ, Φ. Ντοστογιέφσκι

Ευγενία Καβαλάρη

 Υπάρχουν άνθρωποι που με την καθημερινή τους δράση ξεπερνούν ακόμη και τα εμπόδια που τους έχει επιβάλει η σωματική τους υγεία και που μέσω αυτής έχουν προσφέρει πολλά ‒αν και άγνωστοι για τους πολλούς‒ στην περιοχή μας με ανιδιοτέλεια και σεμνότητα.

Τέτοιος άνθρωπος ‒πραγματικός αγωνιστής‒ ήταν ο Γιάννης Γαλλίκας (1926-2017). Υπήρξε αγωνιστής της ΕΑΜικής Αντίστασης, μέσα από τις γραμμές της ΕΠΟΝ, μέλος του ΚΚΕ από τότε και μέχρι τον θάνατό του. Για τη δράση φυλακίστηκε, παραμένοντας «αμετανόητος».

Ένα σοβαρό ατύχημα στη συνέχεια τον υποχρέωσε για δεκαετίες να κινείται με πατερίτσες, κάτι, όμως, που δεν τον εμπόδισε να «οργώνει» κυριολεκτικά τη Βέροια και να είναι πρωτοπόρος σε επίπεδο Ημαθίας στις Οικονομικές Εξορμήσεις του ΚΚΕ και στη διακίνηση του «Ριζοσπάστη». Άλλωστε, υπήρξε από τους πρωτοπόρους που «έστησαν» την Κομματική Οργάνωση της Βέροιας μετά τη δικτατορία. Υπήρξε μέλος της Ν.Ε. Ημαθίας καθώς και μέλος του Δ.Σ. του Παραρτήματος ΠΕΑΕΑ-ΔΣΕ.

Όμως, η δράση του με επίκεντρο τη συνοικία του «Προμηθέα» ‒που τότε έκανε τα πρώτα βήματα η επέκτασή της‒ ήταν πολύπλευρη και αξιομνημόνευτη.

Υπήρξε μέλος του Δ.Σ. του συλλόγου «Προμηθέας» και κατόρθωσε με τις προσπάθειές του στο να μετατραπεί πραγματικά σε μία δημιουργική κυψέλη συσπειρώνοντας τους κατοίκους και ιδιαίτερα τη νεολαία. Σε συνεργασία με τον τότε Σύλλογο Φοιτητών Βέροιας δημιούργησε λαϊκό φροντιστήριο για τα παιδιά των λαϊκών οικογενειών, καθώς και πλούσια δανειστική βιβλιοθήκη. Συνέβαλε ακόμη στη δημιουργία τμημάτων (π.χ. πυρογραφίας, ζωγραφικής, θεατρικό κ.λπ.) απ’ όπου στη συνέχεια αναδείχτηκαν πολλοί ντόπιοι δημιουργοί.

Ως μέλος του τότε Συνοικιακού Συμβουλίου συνέβαλε, σε συνεργασία με την τότε Δημοτική Αρχή, στην ονοματοδοσία νέων οδών της περιοχής, με ονόματα αγωνιστών και αγωνιστριών της Αντίστασης, όπως Άρης Βελουχιώτης, Νίκος Μπελογιάννης, Γιάννης Ζεύγος, Στέφανος Σαράφης, Ειρήνη Γκίνη κ.λπ., με αποτέλεσμα η Βέροια να είναι ουσιαστικά η μοναδική πόλη της Ελλάδας με τόσες πολλές οδούς που φέρουν τέτοια ονόματα!

Ξεχωριστή, όμως, ήταν η συμβολή του στη συγγραφή της τοπικής ιστορίας. Στηριγμένος στις δικές του μνήμες, αλλά και αξιοποιώντας τις μνήμες άλλων, συγκέντρωσε πλήθος στοιχείων για τους αγωνιστές της ΕΑΜικής Αντίστασης και του Δ.Σ.Ε. της περιοχής μας, αλλά και τις διώξεις που υπέστησαν, οι οποίες αξιοποιήθηκαν από τοπικούς συγγραφείς στα βιβλία τους αλλά και στη σχετική αρθρογραφία.

Ήταν τελικά ένα παράδειγμα θέλησης και πίστης σε υψηλά ιδανικά που μπόρεσαν να ξεπεράσουν τα εμπόδια που έβαζε η ίδια η σωματική του κατάσταση, ένα παράδειγμα ιδιαίτερα σε όσους συνανθρώπους μας βιώνουν την αναπηρία!

Γιάννης Ταϊπλιάδης

Ο Γιάννης Ταϊπλιάδης σφράγισε με τη ζωή του και το έργο του το κοινωνικό και πολιτιστικό γίγνεσθαι της Βέροιας, αλλά υπήρξε και φυσιογνωμία του εμπορικού κόσμου της πόλης μας.

Γεννήθηκε στη Βέροια το 1938. Ήταν το πρώτο από τα τέσσερα παιδιά του Νίκου Ταϊπλιάδη και της Ελένης Καλαϊτζίδου. Και οι δύο γονείς του ήταν πρόσφυγες, ο πατέρας του από το Κεσκίν της Καππαδοκίας και η μητέρα του από τα Μουδανιά.

Μέχρι τη νηπιακή του ηλικία ήταν Τουρκόφωνος, καθώς στην οικογένειά του μιλούσαν μόνο τουρκικά. Την ελληνική γλώσσα την έμαθε όταν άρχισε να φοιτά στο σχολείο.

Σύμφωνα με τις μαρτυρίες του κατά τις φιλικές μας συζητήσεις, αλλά και σύμφωνα με τις πληροφορίες της κόρης του, Κατερίνας, από μικρός ήταν ιδιαίτερα φιλομαθής. Λάτρευε τη μελέτη και καθώς δεν είχε οικονομικούς πόρους να αγοράσει βιβλία, παρακαλούσε τους φίλους του πατέρα του, που διατηρούσαν γειτονικά εμπορικά καταστήματα από το δικό τους, να του δανείζουν παλιά περιοδικά και εφημερίδες που τα χρησιμοποιούσαν για περιτύλιγμα των προϊόντων τους.

Από την εφηβική ηλικία φλέρταρε με τη συγγραφή διηγημάτων, αλλά το μεγάλο του όνειρο ήταν να σπουδάσει ηθοποιός. Είχε μάλιστα σχεδιάσει μ’ έναν φίλο του να σπουδάσουν στην Ιταλία, στη Σχολή Στραβίνσκι, αλλά ο πατέρας του που κουβαλούσε την παράδοση της τούρκικής πατριαρχικής οικογένειας δεν του το επέτρεψε.

Το 1963 δημιούργησε οικογένεια και άνοιξε το δικό του εμπορικό κατάστημα χαρτικών-πλαστικών και ψαλιδόχορτου στο κέντρο της Βέροιας, από το οποίο συνταξιοδοτήθηκε ως έμπορος. Η εμπορική του όμως ιδιότητα δεν ανέκοψε ποτέ τη δίψα του για μάθηση. Σπούδασε φωτογραφία δι’ αλληλογραφίας. Έμαθε άπταιστα ιταλικά και διετέλεσε διερμηνέας του Ιταλού προπονητή της ποδοσφαιρικής ομάδας της Βέροιας (κατά τη δεκαετία του ’60). Τελειοποίησε τη γνώση του στην τουρκική, σε βαθμό που του επέτρεπε να ασχοληθεί με μεταφράσεις τούρκικων θεατρικών έργων στα ελληνικά. Επίσης, διδάχθηκε αγγλικά και γαλλικά. Η εφημερίδα και το βιβλίο ήταν οι αχώριστοι φίλοι του, αλλά το θαυμαστό χάρισμά του ήταν να συγκρατεί με λεπτομέρειες κάθε γνώση που κατακτούσε σε τέτοιον βαθμό, που θα μπορούσε κάνεις να τον χαρακτηρίσει «κινητή εγκυκλοπαίδεια».

Αν και δεν κατάφερε να σπουδάσει υποκριτική, το θέατρο δεν σταμάτησε να είναι η μεγάλη του αγάπη. Υπήρξε ένας από τους πρωτεργάτες της ίδρυσης του Μακεδονικού Θεάτρου, που υπήρξε πρόδρομος του σημερινού ΔΗΠΕΘΕ Βέροιας. Συνέγραψε πολλά θεατρικά έργα. Ορισμένα από αυτά είναι: «Περιπέτειες στην κοιλάδα», «Ένα ζευγάρι κόκκινες μπότες», «Ο βάλτος είναι πάντα εκεί», «Κι όμως κάπως έτσι». Για το έργο του αυτό τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Θεάτρου το 1990 (μεταφράστηκε και στα γερμανικά). Έγραψε και έργα για μικρούς, όπως το «Ντίλης ο Μεγαλοπρεπής». Τα περισσότερα από τα έργα του παρουσιάστηκαν στη σκηνή του ΔΗΠΕΘΕ Βέροιας, του Κρατικού Θεάτρου Β. Ελλάδας (Κ.Θ.Β.Ε), στο ΔΗΠΕΘΕ Κρήτης, αλλά επιλέχτηκαν και από θιάσους του ελεύθερου θεάτρου. Το έργο του συνολικά καταξιώθηκε και δικαιώθηκε στη θεατρική σκηνή, που ήταν αδιάψευστος κριτής.

Η πλούσια συγγραφική του δραστηριότητα και οι διακρίσεις του του έδωσαν το εισιτήριο για να γίνει μέλος της Εταιρείας Ελλήνων Θεατρικών Συγγραφέων και του Διεθνούς Ινστιτούτου Θεάτρου της UNESCO. Διετέλεσε, επίσης, και μέλος του Δ.Σ. του ΔΗΠΕΘΕ Βέροιας. Για το συνολικό του έργο και την προσφορά του τιμήθηκε το 1991 από το Δημοτικό Συμβούλιο της Βέροιας με το μετάλλιο της πόλης.

Δεν πρέπει να παραλειφθεί και η εξωθεατρική δράση που ανέπτυξε. Επιχείρησε την κινηματογραφική και φωτογραφική καταγραφή όλης της περιοχής του Πόντου, στις αρχές της δεκαετίας του ’80, από την οποία προέκυψαν 3 ντοκιμαντέρ. Χάρισε στα Γ.Α.Κ. τμήμα Βέροιας πολύτιμο και σπάνιο υλικό: α) 5 βιβλία, μεταξύ των οποίων είναι «Αριθμητική πρός χρήσιν των Αστικών Σχολείων αμφότερων των φύλων (1898)» και «Γραμματική Τούρκική» β) 1 διαβατήριο-εισιτήριο της Γαλλικής Επιτροπής ανταλλαγής πληθυσμών του 1924 στο πρωτότυπο και γ) οικογενειακές φωτογραφίες από την Καππαδοκία.

Λίγο πριν πεθάνει πρωταγωνίστησε στην ταινία μικρού μήκους «Ο Σταθμός» σε σενάριο της Δέσποινας Καβαλλάρη, ικανοποιώντας το όνειρο της υποκριτικής, που δυστυχώς δεν πρόλαβε να απολαύσει στην οθόνη.

Ο Γιάννης Ταϊπλιάδης, βαθιά ριζωμένος στον τόπο του, άρρηκτα δεμένος με την ιστορία του, άφησε ισχυρό το αποτύπωμά του.

Βέροια: Σελίδες από τα “ΑποΜνημοΝεύματα της μνήμης” κάθε Κυριακή πρωί στη Φαρέτρα