“Πρόταση για τη χρήση και λειτουργία των παλαιών δικαστηρίων Βέροιας” / γράφει ο Γιάννης Καμπούρης

• Εκτίμηση

Το κτίριο των παλιών δικαστηρίων βρίσκεται σε ένα ιδιαίτερα προνομιακό σημείο της πόλης. Σε ακτίνα λίγων δεκάδων μέτρων από αυτό βρίσκονται σημαντικά ιστορικά μνημεία και σημεία της πόλης, που προκαλούν το ενδιαφέρον πολλών επισκεπτών (βήμα Απ. Παύλου, Εβραϊκή συνοικία – συναγωγή, Μεντρεσέ Τζαμί, Βυζαντινός Πύργος, Παλαιά Μητρόπολη κλπ).

Σκοπός της πρότασης είναι με την προτεινόμενη χρήση τους να «ενισχυθούν» τα σημεία αυτά, να διευκολυνθούν οι  επισκέπτες της περιοχής με πληροφορίες αλλά και σχετικό υλικό και γενικά να αποτελέσει ένα χώρο υποδοχής και ενημέρωσης του κάθε επισκέπτη της πόλης και τέλος να δημιουργηθεί ένας νέος πόλος ενδιαφέροντος στην περιοχή και την πόλη. Έτσι η πόλη συνολικά γίνεται ελκυστικότερη και πιο φιλική για τον επισκέπτη, από τη στιγμή που θα είναι σε θέση να διευκολύνει τη γνωριμία του με αυτή. Η παράλληλη δημιουργία εκεί ενός ακόμα σημείου ενδιαφέροντος αναβαθμίζει τη συγκεκριμένη περιοχή, που σε συνδυασμό με τις υπηρεσίες που θα προσφέρονται στο συγκεκριμένο κτίριο αναδεικνύει το κτίριο σε σημείο αναφοράς για τον κάθε επισκέπτη.

Άλλωστε το κτίριο των παλαιών δικαστηρίων το ίδιο είναι ιστορικό κτίριο συνδεδεμένο με την ιστορία της πόλης και η όποια επιλογή για τη χρήση του πρέπει να συνάδει με αυτή.

• Προτεινόμενες χρήσεις

Στη λογική αυτή το κτίριο των παλαιών δικαστηρίων θα πρέπει να στεγάσει τουριστικές και πολιτιστικές δραστηριότητες και με τον τρόπο αυτό να καλύψει μια σειρά αναγκών στους τομείς αυτούς.

• Ειδικότερα σε ότι αφορά τον τουρισμό πρέπει να επισημανθεί η ανάγκη για τη λειτουργία ενός ολοκληρωμένου κέντρου τουριστικής πληροφόρησης. Το κέντρο αυτό θα βοηθά τον κάθε επισκέπτη να ενημερωθεί για τις επιλογές που έχει στην πόλη αλλά και στην περιοχή, θα τον υποστηρίζει με τις ανάλογες πληροφορίες που θα τον βοηθήσουν να επισκεφθεί και να γνωρίσει τα σημεία που τον ενδιαφέρουν. Το κέντρο αυτό μπορεί να συνδυαστεί και με μια προσπάθεια προώθησης της τοπικής κουλτούρας και παραγωγής. Με τον τρόπο αυτό ο τουρισμός αποκτά μια ακόμα πιο δυναμική διάσταση, αφού μέσα από αυτή τη σύνδεση προωθείται μια συνολική εικόνα της πόλης, δημιουργείται μια βαθύτερη σχέση του επισκέπτη με αυτήν.
• Σε ότι αφορά τον πολιτισμό η στέγαση στο κτίριο αυτό του Μουσείου Εκπαίδευσης – Χρίστος Τσολάκης, θα δημιουργήσει ένα νέο σημαντικό πόλο προσέλκυσης για την εκπαιδευτική κοινότητα και ο στόχος είναι να το επισκέπτονται σχολεία, φοιτητές και εκπαιδευτικοί. Ο μαθητικός τουρισμός είναι ένα ιδιαίτερα δυναμικό κομμάτι του τουριστικού κλάδου κλάδος και η εκεί λειτουργία του Μουσείου θα προσελκύσει τους επισκέπτες του να γνωρίσουν όχι μόνο το Μουσείο, αλλά την περιοχή και την πόλη. Να σημειωθεί ότι ο χώρος όπου σήμερα στεγάζεται το Μουσείο, ουσιαστικά κρατά τους επισκέπτες του έξω από την πόλη, οι οποίοι κατά τεκμήριο συνδυάζουν την επίσκεψη τους σε αυτό με μια επίσκεψη στη Βεργίνα χωρίς να επισκεφθούν καθόλου την πόλη.
• Ακόμα εκεί προτείνεται να φιλοξενηθεί και το αρχείο παραδοσιακής αρχιτεκτονικής του Ν. Μουτσόπουλου, ένα αρχείο που υποστηρίζει και αναδεικνύει μέσα από τα δεκάδες χιλιάδες τεκμήρια του την παραδοσιακή αρχιτεκτονική τόσο της Ελλάδας, όσο και των Βαλκανίων αλλά και περιοχών της Μεσογείου. Ένα αρχείο που μπορεί να αποτελέσει πόλο έλξης για την επιστημονική και όχι μόνο κοινότητα και μπορεί κάλλιστα να συνδυαστεί με τον τουρισμό. Να βοηθήσει στην ανάπτυξη σχέσεων του Δήμου Βέροιας και με άλλες πόλεις τόσο από την Ελλάδα όσο και από τα Βαλκάνια, αναδεικνύοντας τη Βέροια και προβάλλοντας την ως ένα σημείο αναφοράς για την παραδοσιακή αρχιτεκτονική και τον πολιτισμό.

Είναι σημαντικό για την επιτυχία της όλης προσπάθειας να γίνει αντιληπτό ότι οι συγκεκριμένες δραστηριότητες είναι αλληλοσυμπληρούμενες και έχουν ένα κοινό τόπο. Την ανάδειξη της πόλης, την προσέλκυση επισκεπτών  και την διευκόλυνση τους στη γνωριμία τους με αυτή.

• Επιτυγχανόμενοι στόχοι – επιδιώξεις

Με τη στέγαση στο κτίριο των χρήσεων αυτών επιτυγχάνονται οι ακόλουθοι στόχοι.

• Υποστηρίζονται οι επισκέπτες της περιοχής αλλά και της πόλης με ένα σημείο που θα παρέχει τουριστικές πληροφορίες και όλο το σχετικό υλικό. Ειδικότερα τονίζεται και αναδεικνύεται η πλούσια πολιτιστική κληρονομιά της πόλης, αλλά και της συγκεκριμένης περιοχής, όπου φιλοξενούνται τρία σημαντικά ιστορικά  μνημεία, (Βήμα του Απ. Παύλου, την Εβραϊκή συνοικία – Συναγωγή και το Μεντρεσέ Τζαμί).
• Προωθείται η τοπική κουλτούρα και παραγωγή, μέσα από την οργάνωση και λειτουργία ενός εκθετηρίου και ταυτόχρονα πωλητήριου τοπικών προϊόντων που ενδιαφέρουν τον επισκέπτη της πόλης. Με τον τρόπο αυτό η σχέση επισκέπτη & πόλης αποκτά μια άλλη δυναμική και προοπτική. Πρέπει να τονιστεί και πάλι ότι η σύνδεση ενός τόπου με κάποια τοπικά προϊόντα ευρείας κατανάλωσης, δημιουργεί μια βαθύτερη σχέση του επισκέπτη με τον τόπο.
• Διευκολύνεται η πρόσβαση στο μουσείο εκπαίδευσης της μαθητικής κοινότητας και των εκπαιδευτικών, με την ένταξη του μουσείου στον αστικό ιστό της πόλης. Με την λειτουργία του Μουσείου στο κτίριο αυτό το ίδιο το Μουσείο αποκτά μια νέα δυναμική και είναι βέβαιο ότι θα προσελκύσει το ενδιαφέρον ακόμα περισσότερων επισκεπτών που θα είναι πλέον και εν δυνάμει επισκέπτες της πόλης.

(Ενδεικτικά το έτος σχολ. 2014 – 2014 περίπου 1.500 μαθητές από άλλες πόλεις επισκέφτηκαν το Μουσείο Εκπαίδευσης και σχεδόν στο σύνολό τους οι μαθητές αυτές συνδύασαν την εκεί επίσκεψή τους, αποκλειστικά με επίσκεψη στη Βεργίνα. Αυτό το δεδομένο φιλοδοξεί να ανατρέψει η στέγαση και λειτουργία του Μουσείου Εκπαίδευσης – Χρίστος Τσολάκης στο χώρο).

• Η στέγαση στο χώρο και του αρχείου παραδοσιακής αρχιτεκτονικής θα βοηθήσει στην ανάπτυξη σχέσεων και με άλλες ελληνικές πόλεις από τη στιγμή που σε αυτό περιλαμβάνονται τεκμήρια από αυτές. Έτσι η Βέροια αναδεικνύεται σε ένα άτυπο “κέντρο” για την προστασία και ανάδειξη της ελληνικής παραδοσιακής αρχιτεκτονικής.

• Χώροι

Για την ανάπτυξη των παραπάνω δράσεων και για να υπηρετηθούν οι σχετικές ανάγκες, στο κτίριο πρέπει να δημιουργηθούν μια σειρά χώρων με τις αναγκαίες υποδομές και εξοπλισμό – η δημιουργία των χώρων αυτών εξυπακούεται ότι θα αποτελέσει προϊόν μιας αντίστοιχης αρχιτεκτονικής μελέτης. Στο σημείο αυτό γίνεται μια απλή καταγραφή των αναγκαίων χώρων με βάση τις προτεινόμενες χρήσεις.

• Χώρος για διαρκή έκθεση με θέμα την ιστορία της πόλης και τα ιδιαίτερα πολιτιστικά χαρακτηριστικά της περιοχής.
• Χώροι τουριστικής ενημέρωσης & χώροι προώθησης της τοπικής κουλτούρας και παραγωγής.
• Χώροι ενημέρωσης κοινού και οργάνωσης παρουσιάσεων με την οργάνωση ενός πολυθεάματος που θα μπορεί να φιλοξενεί διάφορες θεματικές ενότητες που θα έχουν σχέση με τον πολιτισμό, την ιστορία και τον τουρισμό
• Χώρος για την ανάπτυξη μικρών παρουσιάσεων –  ο χώρος μπορεί να διατεθεί και για παρουσιάσεις τρίτων έναντι σχετικού τιμήματος
• Εκθεσιακοί χώροι μουσείου εκπαίδευσης, οι χώροι θα φιλοξενούν ειδικότερα
  • Έκθεση βιβλίων
  • Έκθεση οπτικοακουστικών μέσων και υλικού (σχολικές μηχανές προβολής, χάρτες, κλπ)
  • Έκθεση εργαστηρίων σχολείων (εξοπλισμός εργαστηρίων φυσικής και χημείας κα άλλων, χώροι εκτέλεσης μικρών σχολικών πειραμάτων, κλπ).
  • Έκθεση επαγγελμάτων (εξοπλισμός παραδοσιακών επαγγελμάτων, παρουσίαση εργαστηρίων εκμάθησης επαγγελμάτων, κλπ).
  • Έκθεση έντυπου υλικού από διάφορες περιόδους (φωτογραφίες, ενδεικτικά διαφόρων σχολείων, παρουσιολόγια, κλπ).
  • Έκθεση συμπληρωματικού και βοηθητικού εξοπλισμού σχολείων και μαθητών (εργαλεία μικροτεχνίας και κατασκευών, σχολικές τσάντες, πίνακες, κλπ).
• Εκθεσιακοί χώροι για την παραδοσιακή αρχιτεκτονική
• Εκθεσιακοί χώροι για περιοδικές εκθέσεις – ο χώρος μπορεί να διατεθεί και για εκθέσεις τρίτων έναντι σχετικού τιμήματος
• Βιβλιοθήκες και χώροι αρχείων
• Βοηθητικοί χώροι – κυλικείο

• Φορέας λειτουργίας

 Η λειτουργία του κτιρίου απαιτεί την ύπαρξη ενός αποκλειστικού φορέα που θα αναλάβει το έργο της λειτουργίας και της διαχείρισης του. Η ανάθεση του έργου αυτού σε πλέον του ενός φορέα, θα δημιουργήσει αρρυθμίες και πολλά προβλήματα συντονισμού και αλληλοεπικάλυψης. Έτσι η επιλογή του φορέα θα γίνει με αποκλειστικό γνώμονα τη δυνατότητα του να διαχειριστεί το κτίριο και να αναλάβει τις σχετικές πρωτοβουλίες. Αυτό συνεπάγεται διοικητική και τεχνική επάρκεια σε ότι αφορά βασικές ανάγκες λειτουργίας και συντήρησης του κτιρίου.

Ακόμα θα πρέπει να έχει τη δυνατότητα ο φορέας διαχείρισης να διερευνήσει και να αξιοποιήσει όλες τις πιθανές πηγές εσόδων σε μια προσπάθεια να μειωθεί η οικονομική επιβάρυνση από τη λειτουργία του κτιρίου. (ενοικίαση χώρων για δράσεις τρίτων, εκμετάλλευση κυλικείου, διάθεση τοπικών προϊόντων, έσοδα από λειτουργία μουσείου, κλπ).

Συγκεκριμένα ως φορέας διαχείρισης του όλου έργου προτείνεται η ΚΕΠΑ και την όλη λειτουργία του κτιρίου θα αναλάβει το Κέντρο Τοπικής Ιστορίας και Πολιτισμού που θα υποστηρίζει παράλληλα και επιστημονικά τη λειτουργία τόσο του Μουσείου Εκπαίδευσης – Χρίστος Τσολάκης όσο και του Αρχείοθ Παραδοσιακής αρχιτεκτονικής Ν. Μουτσόπουλου.

• Εκτιμώμενα πιθανά έσοδα από τη λειτουργία του χώρου