“Η Βραζιλία βάζει τέλος στη γενοκτονία των Γιανομάμι από τον Μπολσονάρου” / γράφει ο Γιώργης-Βύρων Δάβος

Όπως ανακοίνωσε η υπουργός Αυτοχθόνων Λαών, Σόνια Γκουαζαζάρα (και η ίδια αυτόχθων, όπως και η Ζουένια Βαπισάνα, η πρώτη γυναίκα, που αναλαμβάνει την προεδρία του Εθνικού Ταμείου για τους Αυτόχθονες Πληθυσμούς, FUNAI), αλλά και όπως τεκμαίρουν διάφορες πηγές ενημέρωσης, υπάρχουν απτές αποδείξεις πως πολλοί από τους καταπατητές της πλούσιας σε ορυκτά γης των Γιανομάμι εγκαταλείπουν αυτοβούλως την περιοχή, δίχως η κυβέρνηση να προβαίνει -όπως έχει υποσχεθεί- στη βίαιη απομάκρυνσή τους. Σύμφωνα με τη Σόνια Γκουαζαζάρα  η Πολεμική Αεροπορία έχει ήδη προβεί σε χαρτογράφηση του εναέριου χώρου των Γιανομάμι, ώστε να ξεκινήσει εναέριες περιπολίες για τον εντοπισμό των παράνομων ορυχείων. Η αεροπορία μετέφερε επίσης εσπευσμένα 16 παιδιά και άλλους αυτόχθονες, σε ακραία κατάσταση υποσιτισμού, προκειμένου να τους προσφερθούν οι αναγκαίες φροντίδες για να παραμείνουν στη ζωή. Η υπουργός Αυτοχθόνων Λαών τόνισε ότι αυτή η αυτόβουλη πρωτοβουλία «είναι το καλύτερο για όλους» και η Πολιτεία οφείλει «να είναι παρούσα και να αναλαμβάνει την ευθύνη» της για την προστασία της γης των αυτοχθόνων από τις παράνομες δραστηριότητες.

Τα ρεπορτάζ, αλλά πρωτίστως οι εικόνες, που δημοσιεύονται από την περιοχή Ροράιμα και δείχνουν το μέγεθος του υποσιτισμού και την έκταση της ελονοσίας, που θερίζει τους Γιανομάμι, μόνον αγανάκτηση μπορούν να προκαλέσουν. Μία αγανάκτηση που ένοιωσε και ο ίδιος ο πρόεδρος Λουΐς Ινάσιου «Λούλα» ντα Σίλβα, όταν επισκέφθηκε πρόσφατα την περιοχή. Ο Λούλα χαρακτήρισε την κατάσταση όχι απλώς ως γενοκτονία, αλλά ως ένα «προμελετημένο έγκλημα» εναντίον των Γιανομάμι, «από μία κυβέρνηση που δεν είχε καμία ευαισθησία στους δεινοπαθούντες». Ήδη πολλοί κοινοβουλευτικοί έχουν ξεκινήσει εκστρατεία για τη συλλογή υπογραφών ώστε να οδηγηθεί η υπόθεση στο Ανώτατο Δικαστήριο, προκειμένου να διερευνηθεί εάν συντρέχουν οι συνθήκες για να σχηματισθεί κατηγορητήριο για πιθανή γενοκτονία των Γιανομάμι.

Οι περίπου 28.000 αυτόχθονες Γιανομάμι ζουν σε μικρά, διάσπαρτα χωριά, ακολουθώντας την μακραίωνη παράδοση και τα ήθη των ιθαγενών της Αμαζονίας, την «άγρια» φυσική κατάσταση, όπως την αποκαλούν οι «πολιτισμένοι». Κυνηγοί και καλλιεργητές μικρής κλίμακας, φιλικής προς το περιβάλλον και αρκετή μόλις για την επιβίωσή τους, οι Γιανομάμι σταδιακά απωθήθηκαν από τη γη τους, στερήθηκαν τις φυσικές πηγές τους, εξοντώθηκαν.

Στα τέσσερα χρόνια της εξουσίας του, ο Μπολσονάρου συχνά αναφερόταν απαξιωτικά για τις «μεγάλες εκτάσεις» και το μέγεθος των φυσικών αποθεμάτων, που καταλάμβαναν τόσο λιγοστοί αυτόχθονες. Η κυβέρνηση Μπολσονάρου άνοιξε πολλές περιοχές σε επίδοξους μεταλλωρύχους, συχνά αυτοσχέδιους και φτωχούς, οι οποίοι αναζητούσαν το νέο Ελντοράντο, που θα τους έκανε πλούσιους. Έτσι ο Μπολσονάρου κλιμάκωνε έναν πόλεμο μεταξύ των φτωχών για να κερδίσει δημοτικότητα. Σύμφωνα με τους υπολογισμούς από διεθνείς οργανώσεις η εξορυκτική δραστηριότητα στην περιοχή ξεπέρασε το 1.900% σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια της διακυβέρνησης Μπολσονάρου! Παράλληλα, τα ανεπαρκή μέτρα για το περιβάλλον επιδείνωναν  τη λεηλασία της φύσης και των πρωτόγονων, αλλά αναγκαίων μέσων για την επιβίωση των Γιανομάμι. Μελέτες, που επικαλείται η τωρινή κυβέρνηση, αναφέρουν ότι η κατάσταση επιδεινώθηκε με τα περιοριστικά μέτρα κατά της πανδημίας, που όταν τελικά έκων-άκων ο Μπολσονάρου εφάρμοσε, εμπόδισαν τη ροή επισιτιστικής βοήθειας στους κατατρεγμένους Γιανομάμι.

Η ρητορική του ακροδεξιού τέως προέδρου της Βραζιλίας ενθάρρυνε την παράνομη δραστηριότητα στην περιοχή και σήμερα εκτιμάται πως 20.000 παράνομοι μεταλλωρύχοι αναπτύσσουν εξορυκτικές δραστηριότητες στην περιοχή, η οποία είναι πλούσια σε χρυσό, διαμάντια και άλλα ορυκτά. Μάλιστα το 2021, ομάδες από μεταλλωρύχους στην περιοχή άνοιξαν πυρ με αυτόματα όπλα εναντίον Γιανομάμι, που θέλησαν να υπερασπισθούν τη γη τους.

Επιπλέον, σύμφωνα με τα στοιχεία που επικαλείται η νυν κυβέρνηση, φέρεται πως περισσότερα από 500 παιδιά έχουν πεθάνει τα τελευταία χρόνια από πόσιμο νερό μολυσμένο με υδράργυρο. Μόλυνση, η οποία σχετίζεται με την κατεργασία του μετάλλου κατά την εξόρυξη χρυσού και που μέσα από την τροφική αλυσίδα περνάει στον ανθρώπινο οργανισμό. Η Γκουαζαζάρα, επιμένει πως θα πρέπει να αποδοθούν ευθύνες στην προηγούμενη κυβέρνηση για τη σιτοδεία και τον υποσιτισμό των ενηλίκων και των παιδιών της φυλής Γιανομάμι. Στοιχεία της Greenpeace δείχνουν ότι ο ντόπιος πληθυσμός μαστίζεται μαζικά από την ελονοσία με πάνω από 11.530 κρούσματα να καταγράφονται μόνον το 2022.

Η υπουργός Υγείας της Βραζιλίας, Νίζια Τριντάντζι, αποδίδει τους αθρόους θανάτους των Γιανομάμι στην πολιτική της προηγούμενης κυβέρνησης, καθώς πέρα από την αδιαφορία της για τον εκτοπισμό και τη στέρηση της πολύτιμης γης, παραμελούσε συστηματικά και την υγειονομική κατάσταση του λαού αυτού. Είναι ενδεικτικό, πως μέσα στη γενικότερη αδιαφορία του Μπολσονάρου για την αντιμετώπιση της Covid-19 στη χώρα, αυτή λάμβανε ιδιαίτερα εγκληματική έκταση για την τύχη των αυτοχθόνων. Όπως τονίζουν οι ιατρικές οργανώσεις, που έχουν σπεύσει να συνδράμουν τους Γιανομάμι, το 33% των παιδιών έφυγε από τη ζωή από πνευμονία και άλλα συμπτώματα που οφείλονται στον κορονοϊό -ασθένεια που μετέφεραν οι μεταλλωρύχοι- και που ουδέποτε αντιμετωπίσθηκε με εμβόλια ή άλλα μέτρα.

Τη διεξαγωγή έρευνας και διώξεων προανήγγειλε και ο υπουργός Δικαιοσύνης, Φλάβιου Ντζίνου, ενώ εξόν από την αεροδιακομιδή των κρισιμότερων περιπτώσεων, το υπουργείο Υγείας ανακοίνωσε την αποστολή ειδικών ιατρικών κλιμακίων, και άνοιξε κατάλογο για εγγραφή  εθελοντών από ιατρικό προσωπικό, που επιθυμεί να εργαστεί στις περιοχές των αυτοχθόνων για την αντιμετώπιση της κρίσης. Όπως όλα δείχνουν, η ανάταξη της βραζιλιάνικης κοινωνίας από την καταστροφική διακυβέρνηση του Ζαΐχ Μπολσονάρου και της κάστας που τον περιέβαλε ξεκινά από τους Γιανομάμι. Παράλληλα, αποκαθηλώνονται οι, συχνά σκοταδιστικοί, ακροδεξιοί νόμοι του, όπως αυτοί που αφορούν στον περιορισμό των δαπανών για τον πολιτισμό και την επιστημονική έρευνα.

Ο ίδιος ο Μπολσονάρου ανακοίνωσε πως θα επιστρέψει εντός ολίγου στη Βραζιλία, για να αναλάβει την «υπεύθυνη αντιπολίτευση» κατά του Λούλα ακολουθώντας τη σύζυγό του, που επέστρεψε μόνη της με την κόρη τους στις 26 Ιανουαρίου. Όμως, οι δικαστικές έρευνες όλο και περισσότερο έχουν αρχίσει να στρέφονται και κατά του ίδιου του τέως προέδρου και της οικογένειάς του. Οι αλλεπάλληλες καταγγελίες για μηχανορραφίες του (όπως αυτή του γερουσιαστή Μάρκους ντε Βαλ για απόπειρα εμπλοκής του στην πραξικοπηματική ανατροπή των εκλογικών αποτελεσμάτων από τον Μπολσονάρου) όσο και οι αποκαλύψεις για τα «δώρα» που λάμβανε η πρώην πρώτη κυρία της Βραζιλιάς, Μισέλ για εξυπηρετήσεις, είναι μόλις η απαρχή για το ξετύλιγμα του κουβαριού της διαφθοράς και του ακροδεξιού, ρατσιστικού, αυταρχισμού μίας ποταπής κυβέρνησης.