“In memoriam του Γιώργου Μανέκα / Αφιέρωμα στο αηδόνι των Βλάχων που πρόωρα σίγησε…” / γράφει ο Τάκης Γκαλαΐτσης

Το βλάχικο τραγούδι για να επιβιώσει πρέπει να υπάρχει κόσμος που να ασχολείται με αυτό. Αν δεν καταγράψεις, αν δε τραγουδήσεις της φάρας σου τα τραγούδια, δε θα μείνει τίποτε. ( Γιώργος Μανέκας, συνέντευξη στο www.adeti.gr)

Η φυγή του Γιώργου δεν ήταν μια φυγή απλή, γιατί γίνεται διαρκώς ένας ερχομός. Ένας ερχομός αέναος του παρελθόντος στο παρόν και στο μέλλον…  (Βασίλης Νιτσιάκος, από κείμενο στο ένθετο για τον Ερχομό)

       Frate Ghiorgi, trâ noi nu murishi ! Va ti avemu tu minti, tu suflitu shi tu inimâ  

      totna, tu eta etilor,  cum irai, mbrostu, perifanu, ca Armânu capitanu!

Γιώργο αδελφέ, για μας δεν πέθανες! Θα σε έχουμε στο νου, στην ψυχή και στην καρδιά μας πάντοτε, στην αιωνιότητα, όπως ήσουν: όρθιος, περήφανος, σαν Βλάχος καπετάνιος! (Τάκης Γκαλαΐτσης, από τον επικήδειο στην ταφή του Γιώργου) 

Τάκης Γκαλαΐτσης*

Πέρασαν λίγο πάνω από δώδεκα μήνες από το πρωινό εκείνης της  μαύρης Δευτέρας (27-12-2021) μετά τα Χριστούγεννα, όταν ακούστηκε το μαύρο και θλιβερό μαντάτο: ο Γιώργος Μανέκας, το αηδόνι όχι μόνο του Βέρμιου αλλά και όλων των Βλάχων της πατρίδας μας και των Βαλκανίων σίγησε. Η καρδιά του τον πρόδωσε, ενώ δυο μέρες πριν κάναμε όνειρα. Η φυσική του παρουσία σε αυτόν τον πρόσκαιρο αλλά όμορφο κόσμο τερματίστηκε αναπάντεχα. Πουλιά  από το Βέρμιο σκόρπισαν  το μαύρο μαντάτο  σε όλα τα Βαλκάνια. Ο βλάχικος κόσμος τον θρήνησε αληθινά. Όχι μόνο γιατί έχασε την αντιπροσωπευτκή του φωνή, τη φωνή που στο ηχόχρωμά της  και στο λυρισμό της κουβαλούσε την ιστορία των Βλάχων αλλά γιατί έφυγε, ενώ είχε να δώσει ακόμη τόσο πολλά, ένας γνήσιος, ατόφιος , αληθινός άρχοντας.

Όμως για μας ο Γιώργος δεν έφυγε. Ζει καθημερινά δίπλα μας. Νιώθουμε την παρουσία του παντού, ακούμε τα τραγούδια του, τον βλέπουμε σε video σε διάφορες πρωταγωνιστικές δράσεις του Συλλόγου Βλάχων Βέροιας, νομίζουμε ότι θα χτυπήσει το τηλέφωνο και θα ακούσουμε τη φωνή του, δε θέλουμε να  πιστέψουμε στην απουσία του. Σε στιγμές περισυλλογής περνάει σαν κινηματογραφική ταινία η ζωή του μπροστά από τα μάτια μας.

Το  κείμενο αυτό είναι αφιερωμένο στο  Γιώργο Μανέκα, ελάχιστος φόρος τιμής στη μνήμη του

Γεννημένος  ο Γιώργος στη Βέροια, γόνος οικογενειών από το Σέλι και την Ντόλιανη (Κουμαριά), τους Νικαίους και τους Παζαραίους,  με ιστορία γενεών  στο τραγούδι και με βαθιές ρίζες στην παράδοση , είχε βιωματική σχέση με αυτήν. Οι Νικαίοι και οι Παζαραίοι μόνοι τους, κατά πως όλοι παραδέχονται, προτού τα  όργανα επενδύσουν το τραγούδι , κάλυπταν, με τις πολύ καλές φωνές τους, νύχτες ολόκληρες στους γάμους, στους αρραβώνες, στα γλέντια. Αυτούς άκουγε και μυήθηκε στην αυθεντική παράδοση, και κοντά τους άρχισε να τραγουδά και αυτός. Ως πρόσφατα, πέθανε πριν λίγες ημέρες (16-12-2022), ο θείος του Λεωνίδας  Νίκας, αδελφός της μάνας του Γιώργου, πάνω από τα ενενήντα, όταν τραγουδούσε, θαρρείς και χαίρονταν τα βουνά, οι χαράδρες, οι ρεματιές, όλοι… οι Βλάχοι.  Σε τέτοιο περιβάλλον μεγάλωσε και γαλουχήθηκε ο Γιώργος Μανέκας  με το βλάχικο τραγούδι, την παράδοση και την ιστορία των Βλάχων. 

Δεν είναι τυχαίο ότι από πολύ μικρό, στο Δημοτικό σχολείο, οι δάσκαλοι τον επέλεγαν να τραγουδήσει, όπως ο ίδιος ομολογεί σε συνέντευξή του, στις  σχολικές γιορτές και να έχει πρωταγωνιστικό ρόλο στις διάφορες αναπαραστάσεις. Στα εφηβικά του χρόνια τραγουδούσε με φίλους σε ταβερνάκια της Βέροιας και με άλλες ευκαιρίες. Με συνοδεία κλαρίνου πρώτη φορά τραγούδησε στο στρατό σε γιορτή του Πάσχα.

Από τα νεανικά του χρόνια ασχολήθηκε  με το δημοτικό τραγούδι και ιδιαίτερα με το βλάχικο. Τα πρώτα του  μουσικά ερεθίσματα ήταν τα βλάχικα τραγούδια που τραγουδούσε ο πατέρας του, μετέπειτα άκουγε δίσκους και κασέτες με δημοτικά τραγούδια της νεανικής του  εποχής, δηλαδή της δεκαετίας του ’70, κυρίως ηπειρώτικα των τραγουδιστών Μπέλου, Σιάτρα, Κιτσάκη. Άκουγε επίσης τους γνωστούς κλαρινίστες,  τον Τάσο Χαλκιά, το Γρηγόρη και Σταύρο Καψάλη, το Ναπολέοντα Δάμο, το Ζήση και τον Κώστα Τσιοτίκα, το Μηνά και το Γιώργο Μπέτζιο,  το Νίκο Φιλιππίδη και άλλους, με τους οποίους αργότερα συνεργάστηκε σε συναυλίες και σε εκδηλώσεις.

Καλλιτεχνική φύση ο Γιώργος, λίγο πριν την ίδρυση του Συλλόγου, δραστηριοποιήθηκε στον Όμιλο Φίλων Θεάτρου της Βέροιας και συμμετείχε  σε κάποιες παραστάσεις. Η ίδρυση, στις αρχές της τρίτης δεκαετίας της ζωής του, του Συλλόγου Βλάχων Βέροιας του οποίου υπήρξε ιδρυτικό μέλος, αποτέλεσε μια αμφίσημη διπλή ευνοϊκή συγκυρία. Ο Σύλλογος έδωσε το χώρο να αναπτύξει ο Γιώργος το πηγαίο αυθεντικό ταλέντο του, την ανεπανάληπτη  μελωδική αισθαντική φωνή του, αυτό το χάρισμα της φύσης, και από την άλλη η ενασχόλησή του έγινε πιο συστηματική, και ο Γιώργος εξελίχτηκε, με το ζήλο που διακρίνει τους ερασιτέχνες, τους πραγματικούς εραστές της τέχνης,  σε έναν ακαταπόνητο  συλλέκτη και μοναδικό γνήσιο εκφραστή του βλάχικου τραγουδιού .

Διετέλεσε, επί πολλές θητείες,   μέλος στο Δ/Σ του Συλλόγου Βλάχων Βέροιας, καθώς και αντιπρόεδρος και πρόεδρος. Συνέβαλε τα μέγιστα από κάθε θέση στην ενδυνάμωση του Συλλόγου. Ήταν ένας πραγματικός στρατιώτης στην προσπάθεια για την ανάδειξη του βλάχικου πολιτισμού. Τα ενδιαφέροντά του εστιάστηκαν στην παράδοση και στο βλάχικο τραγούδι, με το οποίο ασχολήθηκε  επισταμένα περίπου σαράντα χρόνια. Καρπός αυτής της ενασχόλησης είναι δύο (2) δίσκοι βινίλιου με κασέτες και CD για λογαριασμό του Συλλόγου Βλάχων Βέροιας, που ηχογραφήθηκαν στο studio του Νίκου Παπάζογλου,  καθώς και τέσσερα ( 4 ) CD προσωπικά, όλα με βλάχικα τραγούδια.

Ο Γ. Μανέκας είχε επίσης την ευθύνη για τη  Χορωδία που λειτουργεί εδώ και πολλά χρόνια στο Σύλλογο με πολύ μεγάλη συμμετοχή και η οποία εκπροσώπησε επάξια το Σύλλογο σε πολλές εκδηλώσεις.

             Επιπλέον,  ήταν ο ένας από τους δύο παρουσιαστές – η άλλη ήταν η Νανά Μπιζόγλη – στις ραδιοφωνικές εκπομπές στο τοπικό ραδιόφωνο ‘’Λαός’’ για ένα τετράμηνο (1989) και κάθε Σάββατο, και οι οποίες είχαν μεγάλη απήχηση. Οι εκπομπές αυτές, μετά από παράκληση των ακροατών, επαναλήφθηκαν στο ραδιοφωνικό σταθμό του Δήμου Βέροιας.

Ιστορική η πρώτη εκδήλωση (4-4-1982) του Συλλόγου για την τεράστια απήχησή της στην κατάμεστη αίθουσα του κινηματογράφου ‘‘Καπρίνη’’, όπου οι πάνω από χίλιοι τριακόσιοι (1300) θεατές  έκπληκτοι αλλά και με  θαυμασμό άκουγαν από έναν ερασιτέχνη νεαρό τραγουδιστή, το Γιώργο,  να μεταφέρει με τη φωνή του μνήμες αιώνων, αυτή τη φωνή που θα τον καθιερώσει στη συνέχεια σε στυλοβάτη και σημαία  του Συλλόγου, sturlu ali Sutsatâ, και  σε σύμβολο.

Ο Γιώργος με τη φωνή του στήριξε όλες τις εκδηλώσεις του Συλλόγου, τους ετήσιους Χορούς, τις  δράσεις του Τμήματος των Γυναικών, τους  χορούς της  Νεολαίας, της Tiniramea,  τις Βλάχικες Βραδιές στο Σέλι την παραμονή του Δεκαπενταύγουστου, τους Καπεταναίους κάθε χρόνο στις Αποκριές και τα έξι από τα δέκα πρώτα Ανταμώματα των Βλάχων που έγιναν στο Σέλι. Κάθε χρόνο, στη διάρκεια της βλάχικης βραδιάς το Δεκαπενταύγουστο, για να τιμήσει τους Αλβανούς εργαζόμενους στο Σέλι, τους αφιέρωνε ένα μέρος του προγράμματος με  τραγούδια του τόπου τους.

Ηγήθηκε του Μεγάλου Χορού των Βλάχων, στην αίθουσα τελετών του ΑΠΘ,  στις εκδηλώσεις (24-1-1994) του ‘‘Λαϊκού Χειμώνα’’ σε συνεργασία με το Γιώργη  Μελίκη. Στο πλαίσιο της «Εβδομάδας Παράδοσης» (23-3-2000)   πρωταγωνίστησε στο βλάχικο γάμο που οργάνωσε ο Σύλλογος καθώς και σε διάφορες αναπαραστάσεις δρωμένων από τη βλάχικη ζωή στου χρόνου τα γυρίσματα. Η φωνή του ακούστηκε στη Νάουσα, Έδεσσα, Θεσσαλονίκη, Αθήνα, Λάρισα, Κοζάνη, Τρίκαλα, Καρδίτσα, Λαμία, Σέρρες, Ξάνθη,  Βελεστίνο, Πολύκαστρο,  Αλεξάνδρεια, Αριδαία, Λουτράκι/Πόζαρ, Άδενδρο, Σίνδο  και σχεδόν σε όλα τα βλαχοχώρια: Αβδέλα, Περιβόλι, Σμίξη, Σαμαρίνα, Μέτσοβο, Ανήλιο, Ιεροπηγή, Πορόγια, Νυμφαίο, Ντένισκο, Βλάστη, Καρίτσα, Αρχάγγελο, Άνω Γραμματικό, Πισοδέρι, Νεόλαστρο, κ.ά.

Κατέγραψε και ζωντάνεψε το βλάχικο τραγούδι στην καθημέρινότητα: στα γλέντα, στις χαρές , στις διάφορες εκδηλώσεις και στις παραστάσεις του Συλλόγου σε όλα τα βλαχοχώρια. Η φωνή του γρήγορα ξεπέρασε τα τοπικά όρια, απλώθηκε σε όλη την Ελλάδα. Έγινε αναγνωρίσιμη σε όλα τα Βαλκάνια. Ταυτίστηκε με την ιδιαιτερότητα του βλάχικου τραγουδιού.

Ακούστηκε στο θέατρο Χατζώκου (15-12-1985) σε Φεστιβάλ Χορού για τα 2.300 χρόνια της Θεσσαλονίκης,  στο θέατρο της Δώρας Στράτου, στο Άργος (10-11-2004), σε Παγκόσμιο Συνέδριο για την έρευνα του χορού και τη διατήρηση της πολυμορφίας, κάτω από την αιγίδα του ΥΠΠΟ, από το Ελληνικό Τμήμα της Διεθνούς Οργάνωσης Λαϊκής Τέχνης (ΔΟΛΤ), το Διεθνές Συμβούλιο Χορού ( CID-UNESCO ), το Θέατρο χορών Δώρα Στράτου και το Δήμο Άργους, στο κατάμεστο Ηρώδειο, στην εκδήλωση ‘‘Τα Μυστικά της Εγνατίας’’ σε συνεργασία με το μουσικοσυνθέτη Ν. Κυπουργό (11-6-2018).

Ο Γιώργος Μανέκας μετέφερε τον αυθεντικό λόγο και την μελωδία του βλάχικου τραγουδιού στο Λονδίνο (17-5-1989), μαζί με τον Χ.   Μπ(ρ)ούφα, το Ν. Αυγέρο, τον Α. Ζιώγα, τον Δ. Πατσιαβούρα και τον Α. Κύρτσιο,   σε εκδήλωση του  BBC σε εβδομάδα Ελληνικής Μουσικής (The Greek Festival, Musik of the Wlachs), μπροστά σ’ ένα πολυπληθές κοινό από ξένους, ειδικούς σε θέματα παράδοσης. Επίσης,  στη νότια Γαλλία (1987) με το Σύλλογο Βλάχων Βέροιας, στο πλαίσιο πολιτιστικών ανταλλαγών του Δήμου Βέροιας με πόλεις της Μασσαλίας , στην Ελβετία στο Λουγκάνο (7-4-1985) σε εκδηλώσεις που οργάνωσε η Ελληνική Κοινότητα του Καντονίου Ticino, για τα 700 χρόνια από την ίδρυση της Ομοσπονδίας της Ελβετίας,  σε Φεστιβάλ  Χορών Μεσογειακών χωρών στο Κάλιαρι της Σαρδηνίας (26 ως 31-8-1985) στην Ιταλία, στο Βουκουρέστι, όπου και τιμήθηκε για την προσφορά του στη διατήρηση της βλάχικης παράδοσης από τον Πολιτιστικό Σύλλογο Βλάχων Βουκουρεστίου ‘‘Bana Armaneasca’’,  σε πολιτιστικές εκδηλώσεις στην  Κωστάντζα, σε συναυλία για το βλάχικο τραγούδι στην ιστορική  Μοσχόπολη, στην εκδήλωση ‘‘ Fântâna di Malamâ’’ στα Σκόπια (18-5-2001), στη Βουλγαρία ((1985) σε πολιτιστικές ανταλλαγές του Δήμου Βέροιας με την πόλη Καζανλίκ, σε όλη τη νότια Βαλκανική.

Η δωρική φωνή του Γιώργου, σε συνεργασία, ατομικά και συλλογικά, με κλαρινίστες της νέας γενιάς, όπως το Δημήτρη Παράσχο, το Φώτη Καραβιώτη, που αναδείχτηκαν μέσα από τα σπλάχνα του Συλλόγου, τον Κοτσίνη , τον Κουσκουρίδα και άλλους , θα μεταφέρει τις μνήμες της χιλιόχρονης ιστορίας των Βλάχων και θα διαιωνίζει μέσα στο πέρασμα του χρόνου όλες τις εκφάνσεις, στις πιο λεπτές τους αποχρώσεις, της βλάχικης ζωής.

Από μικρός στη βιοπάλη, έμαθε να δουλεύει το ξύλο και εξελίχτηκε σε έναν συνεπή επαγγελματία καλλιτέχνη επιπλοποιό. Αντιμετώπισε με θάρρος και δύναμη τις δυσκολίες της ζωής στα πέτρινα χρόνια της παιδικής του ηλικίας, είδε τη χαρούμενη όψη της,  δεν τη φοβήθηκε ποτέ. Αγωνίστηκε σε όλη τη ζωή του ενάντια σε κάθε αντιξοότητα, ήταν παρών στους κοινωνικούς αγώνες για την ειρήνη, τον πολιτισμό, το περιβάλλον, για μια πιο δίκαιη κοινωνία, πάντοτε με την πλευρά των αδικημένων. Το 1987 ενίσχυσε με το τραγούδι του την παράσταση Κιλελέρ του Συλλόγου Αριστοτέλης της Νέας Νικομήδειας, καθώς και παράσταση του Συλλόγου Μικρασιατών Βέροιας, τη δεκαετία του ’80, με τραγούδια μικρασιάτικα.

Άνθρωπος σεμνός, κοινωνικός, με  αρχές, παθιασμένος με τη διατήρηση της βλάχικης κουλτούρας και ταυτότητας, ακούραστος, ακαταπόνητος αλλά και με σεβασμό σε κάθε διαφορετικότητα και με πίστη στον Άλλο, στον οικουμενικό άνθρωπο. Ό,τι έκανε το έκανε με πάθος. Ένα κράμα ανθρώπου με βαθιές ρίζες στη βλάχικη παράδοση και ταυτότητα, εμπλουτισμένη όμως με σύγχρονες ιδέες. Άνθρωπος της ευθύνης και της πράξης. Δεν έμενε στα λόγια ποτέ. Ήταν συνεπής αγωνιστής για την ανάδειξη του βλάχικου πολιτισμού, και οραματιστής, παράδειγμα για τους νεότερους. Όρθιος σε όλη του τη ζωή. Άνθρωπος τίμιος, αξιοπρεπής, περήφανος, ασυμβίβαστος, αλύγιστος. Ήταν, με ένα λόγο, λεβέντης άνθρωπος, αρχοντάνθρωπος.

Κοντά του, στήριγμα σε όλες τις πρωτοβουλίες και τις δράσεις του , η σύντροφος της ζωής του  Συρμούλα Πέτκου / Μανέκα, ιδρυτικό και αυτή μέλος του Συλλόγου, υπεύθυνη χρόνια για τις φορεσιές και το Τμήμα Γυναικών του Συλλόγου.

Η συμμετοχή του σε κάθε εκδήλωση ήταν και τιμητική και σημαντική, γιατί ήταν η καθεμιά χωριστά μια προσπάθεια καταγραφής πτυχής του βλάχικου πολιτισμού και διάσωσης της γλώσσας. Όμως, όπως ο ίδιος αναφέρει σε συνέντευξή του, τρεις ήταν οι καθοριστικές: Η πρώτη , στον Κινηματογράφο Καπρίνη στη Βέροια το 1982, γιατί έθεσε τα θεμέλια για την αναγέννηση του βλαχικού τραγουδιού, η δεύτερη, η διαβαλκανική εκδήλωση στο Χώρο Τεχνών, το 2006 με θέμα: ‘‘Το Βλάχικο τραγούδι στα Βαλκάνια’’, αφιερωμένη στην ειρήνη, με συμμετοχή τραγουδιστών και χορωδιακών σχημάτων από την Αλβανία, τη  FYROM, Βόρεια Μακεδονία σήμερα, τη Βουλγαρία και τη Ρουμανία, κοντά στα χορευτικά συγκροτήματα και τη Χορωδία του Συλλόγου Βλάχων Βέροιας και του Συλλόγου Βλάχων φοιτητών Θεσσαλονίκης,  γιατί συνέδεε παλιά κομμένα νήματα επικοινωνίας με τους βαλκάνιους Βλάχους, και η τρίτη στο Λονδίνο, γιατί άνοιγε τα φτερά του βλάχικου τραγουδιού στις πολιτιστικές πρωτεύουσες του κόσμου.

Τραγούδησε όλες τις πτυχές της βλάχικης ζωής. Το μεγαλείο της φύσης και το δέσιμο των Βλάχων με αυτήν. Τα τραγούδια Aravdâ inima maratâ, cându va yinâ Primuveara,  Aruslu Maiu φανερώνουν τον ασίγαστο  πόθο των Βλάχων για το πότε θα ρθει η Άνοιξη, θαρθεί το καλοκαίρι, να βγουν οι Βλάχοι στα βουνά…και επιβεβαιώνουν τα γραφόμενα του Pouquevile ότι τους Βλάχους κάτι σαν φυσικό-τους τους τραβούν τα ψηλά βουνά και τα κρύα τα νερά…, ενώ το   Vinji Toamna shi cu ploili  και το Deadi neauâ nsus tu munti…δείχνουν πολύ παραστατικά τις αλλαγές της φύσης και τις άγριες συνθήκες στα βουνά, που ανάγκαζαν τους Βλάχους να πάρουν το δρόμο για τα χειμαδιά του κάμπου και καθόριζαν την ημινομαδική ζωή τους.

Ο Γιώργος ύμνησε τη γυναίκα, το άλλο μισό του ουρανού, με το Analtu pri Mâyulâ , τις αρετές της  με το Tana amea , Tana ali dadâ , τον έρωτα με το Itsa. Ο πόνος της ξενιτιάς δε λείπει από τα τραγούδια του Γιώργου Μανέκα O lai munti shi o lai dzeanâ , καθώς και μνήμες από την κτηνοτροφική Picuraru io nji eramu, La turâshti alu Koli και κιρατζίδικη ζωή Mardzina di amari, Nchisi Natsia s’ ducâ a casâ trâ s’ alasâ Pâreasini mâri. Η ζωή των κλεφτών ζωντανεύει μέσα από το Ianina hoara di furi  αλλά και η κοινωνική και  αστική ζωή μέσα από διάφορα τραγούδια. Δεν άφησε χωρίς τραγούδι και το γενέθλιο τόπο του, τη Βέροια: “Estanu nu yinu fumelji di ngiosu, nu yinu fumelji di Veria…”  και το “Ia duti, Lenâ, la yiatru, la yiatrulu di Veria… ”.

Όλα αυτά τα τραγούδια και πολλά άλλα θα περάσουν στην αιωνιότητα μέσα από τη μελωδική φωνή του Γιώργου.

Χαρισματική φύση ο Γιώργος Μανέκας πρωταγωνίστησε σε ταινίες μικρού μήκους, όπως  ‘‘Οι πρωτοχρονιές της κυρα-Γιαννούλας’’ του σκηνοθέτη Κ. Αυγέρη για τη ΕΡΤ (1986), το ‘‘Καθ’ οδόν/Duca ’n cali’’ του σκηνοθέτη Γ. Μπαζίμπαγλη για το ΥΠΠΟ (1988), που παρουσιάστηκε στο Φεστιβάλ Ταινιών μικρού μήκους στη Θεσσαλονίκη, το ‘‘Hiu Armânu/Είμαι Αρμάνος/Βλάχος’’ , στο Βλάχικο Αντάμωμα στο Σινεμά, σε συνεργασία  με το Μουσείο Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, 2017, της σκηνοθέτιδας Ε. Δελιδάκη  και σε αναπαραστάσεις, όπως στις παραγωγές του Συλλόγου Βλάχων Βέροιας ‘‘Tu calea trâ tu arniu/Στο δρόμο για τα χειμαδιά’’ (2012), ‘‘ Di primuveara pânâ toamna/Από την Άνοιξη ως το Φθινόπωρο’’ (2015), ‘‘Di la Cârtsiunu pânâ la Foti/Από τα Χριστούγεννα ως τα Φώτα’’,

Είχε πρωταγωνιστική συμμετοχή στο γιορτινό χριστουγεννιάτικο πρόγραμμα στην ΕΡΤ3 (23-12-2006) σε συνεργασία  με τη δημοσιογράφο  Χρύσα Σάμου  και υπεύθυνη της εκπομπής  ‘‘ ΔΙΑΣΠΟΡΑ’’. Εμφανίστηκε επίσης σε πολλά τηλεοπτικά τοπικά κανάλια , καθώς και σε τηλεοπτικούς σταθμούς των Βαλκανίων.

Και μια άλλη διάσταση: Ο Γιώργος ήταν πολύ συνεργάσιμος. Από διάφορες θέσεις είτε ως  μέλος του Δ/Σ είτε ως απλό μέλος συνεργαζόταν με πολλή κατανόηση με όλους και ήταν πολύ παραγωγικός. Η συνεργασία του με τον άλλο μεγάλο τραγουδιστή του Συλλόγου, τον Νίκο Αυγέρο, ήταν για σαράντα χρόνια άψογη, καθώς και με τους δύο κλαρινίστες, τον Φώτη Καραβιώτη και τον Δημήτρη Παράσχο, τους κύριους εκφραστές των βλάχικων μελωδιών.

Ήταν πολύ κοντά στα νέα παιδιά του Συλλόγου που πλαισίωναν τα χορευτικά και χορωδιακά σχήματα. Τα ενθάρρυνε, όταν διαπίστωνε καλλιφωνία και θέληση, να πάρουν το μικρόφωνο και να τραγουδήσουν στις διάφορες δράσεις του Συλλόγου. Αποτέλεσμα μιας τέτοιας πρακτικής ήταν να αναδειχτούν στο τραγούδι πολλά νέα παιδιά. Γιατί ήταν ακράδαντη πίστη του ότι ήταν μια αναγκαιότητα, για να σωθεί το βλάχικο τραγούδι ατόφιο και χωρίς αλλοιώσεις, έπρεπε να το γνωρίσουν και να το τραγουδήσουν οι νέες γενιές. Και όχι το τραγούδι ως αυτοσκοπό αλλά ως μέσο για να σωθεί η βλαχική γλώσσα. Είχε υιοθετήσει πλήρως ότι  Cându unâ mileti quiari, atsea tse bagâ cheptu tu soni easti musica shi cânticlu / Όταν ένα μιλέτι χάνεται, αυτό που στο τέλος αντιστέκεται είναι η μουσική και το τραγούδι.

Ο Γιώργος Μανέκας τίμησε με τη δια βίου ενασχόλησή του την ιστορία, τον πολιτισμό , τη γλώσσα, τους Βλάχους. Όμως  αυτός ο σεβασμός ήταν αμφίδρομος. Οι Βλάχοι της Βέροιας, οι άλλοι Σύλλογοι της Ελλάδας και των Βαλκανίων τον τίμησαν με πάμπολλες διακρίσεις και βραβεύσεις. Και βέβαια ο Σύλλογος Βλάχων Βέροιας θα αφιερώσει έναν σημαντικό χώρο στο ιδιόκτητο Σπίτι του, για να στεγαστεί το ανεκτίμητης αξίας  Αρχείο του, και θα επιτελέσει σειρά εκδηλώσεων και δράσεων στη μνήμη του.

Κορυφαία δράση προς τιμή του η έκδοση ενός διπλού CD με τίτλο  ‘‘Ο ερχομός’’ με πλούσιο πολυσέλιδο ένθετο, που επιμελήθηκε η Χάρις Πατσιαβούρα, υπεύθυνη του πρώτου Ψηφιακού Δικτύου Παράδοσης & Πολιτισμού Adeti. gr , και το οποίο  περιέχει τραγούδια του Γιώργου Μανέκα που τα αποδίδουν εννιά νέα παιδιά, αγόρια και κορίτσια, του Συλλόγου, από δύο ο καθένας.

Ό,τι και να γράψει κάποιος είναι λίγο για να αναδείξει το μεγαλείο του Γιώργου. Ο αδήριτος όμως χρόνος δε στάθηκε ευνοϊκός μαζί του και η μοίρα είναι  αδυσώπητη και αναπότρεπτη. Και όλα κάποτε τελειώνουν. Όμως κάποιοι μένουν για πάντα  αθάνατοι. Μένουν ζωντανοί στη μνήμη μας μέσα από το έργο τους. Ένας τέτοιος άνθρωπος ήταν ο Γιώργος Μανέκας. Μένει διαρκώς στη μνήμη μας, μα πάνω από όλα ζουν τα τραγούδια του. Σε κάθε στιγμή θα μας συντροφεύουν,  στις χαρές και στις λύπες. Το  πλούσιο και σημαντικό δισκογραφικό του έργο συνιστά  λαμπρή  παρακαταθήκη όχι μόνο για εμάς αλλά και για μελλοντικούς μελετητές: μουσικολόγους, γλωσσολόγους, εθνολόγους. Το Αρχείο του ένας θησαυρός για τη βλάχικη ζωή. Το πάθος του για τη διάσωση της βλάχικης γλώσσας θα μας οδηγεί. Θα ζει για πάντα tu eta etilor / στους αιώνες των αιώνων στη σκέψη, στην ψυχή και στην καρδιά μας.

Τον Γιώργο μπορείτε να δείτε και να ακούσετε στα video που ακολουθούν (κάνετε κλικ για να ανοίξουν)

1)  Aravdã inima marata

2) Deadi neau nsusu tu munti

3) N’chisi Natsia

4) Analtu pri magula

5)  Una vearã mari mari –Piha-  (Skopia)

6)  Analtu pri mãgulã  (Scopia)

7)  Ia isuseami lea dado  ( Bucueshti)

8)  Ia isuseami lea dado  ( Ηρώδειο )

9)  Ti vdzui aseara noaptea

——————————————————

Έρευνα – Κείμενα: Γκαλαΐτσης Τάκης

Φωτογραφίες: Αρχείο Συλλόγου Βλάχων Βέροιας

Αρχείο Τάκη Γκαλαΐτση

Αρχείο Γιώργου Μανέκα

Πηγές :                                

• Αρχείο Συλλόγου Βλάχων Βέροιας
• Αρχείο Γιώργου Μανέκα
• Τάκης Γκαλαΐτσης, ΑΠΟ ΤΗ ΖΩΗ ΤΩΝ ΒΛΑΧΩΝ/di tu bana Armãnjilor , Βέροια 2013.
• Συνεντεύξεις του Γ. Μανέκα στο Adeti.gr και στο ARIVE.GR
• Αναρτήσεις στο Διαδίκτυο από ερευνητές, Ομοσπονδίες, Εταιρείες και Συλλόγους

Σημείωση: Το κείμενο , στην αρχική του μορφή, αξιοποιήθηκε για το ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ 2023 του Συλλόγου Βλάχων Βέροιας

*Τάκης Γκαλαΐτσης φιλόλογος, ιδρυτικό μέλος και πρώην Πρόεδρος  του Συλλόγου Βλάχων Βέροιας

Ο Σύλλογος Βλάχων Βέροιας τιμά τον Γιώργο Μανέκα με ένα μουσικό ταξίδι στη μνήμη του | Χώρος Τεχνών, Τετάρτη 15 Μαρτίου