Γιατί θα πρέπει η γυναίκα να υφίσταται για όλη την υπόλοιπη ζωή της το βάρος μιας κακοποίησης ή ενός λάθους;
Η απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου των ΗΠΑ για απαγόρευση των αμβλώσεων πηγαίνει την χώρα 150 χρόνια πίσω. Δεν το λέω εγώ. Ο Αμερικανός Πρόεδρος Τζο Μπάιντεν το είπε σε έκτακτο διάγγελμά του. Είναι πολλοί οι χαρακτηρισμοί με τους οποίους έχει «στολιστεί» κατά καιρούς ο Πρόεδρος των ΗΠΑ, αλλά ούτε «υστερική φεμινίστρια», ούτε «ακροαριστερός δικαιωματιστής» είναι. Ένας συντηρητικός πολιτικός είναι, στο πλαίσιο του “προοδευτικού” πρόσημου του Δημοκρατικού κόμματος. Το γεγονός πως κατακεραύνωσε την απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου είναι ενδεικτικό των ραγδαίων εξελίξεων και των βαρύτατων συνεπειών που αναμένεται να έχει στην αμερικανική κοινωνία αυτή η απόφαση, αλλά και το βαθμό της σήψης ενός συστήματος που για να ντύσει με πατσουλί την αποφορά του αναγκάζεται να βγάζει στην σκηνή ακόμα και τον Μπάιντεν για να παραστήσει τον… υπερασπιστή των ανθρώπινων δικαιωμάτων.
Όπως έχει γίνει γνωστό, με πλειοψηφία έξι ψήφων έναντι τριών, ανετράπη η ιστορική απόφαση του 1973, με την οποία νομιμοποιήθηκε το δικαίωμα των γυναικών στην άμβλωση. Πρόκειται για την απόφαση που ελήφθη στο πλαίσιο της υπόθεσης «Ρόου κατά Γουέιντ» και αποτέλεσε σημείο αναφοράς για τα γυναικεία κινήματα σε όλον τον κόσμο. Βλέποντας το θέμα από την νομική σκοπιά, το ρολόι των ανθρώπινων δικαιωμάτων πήγε πενήντα χρόνια πίσω. Αντιμετωπίζοντας, όμως, το θέμα ως μείζον πολιτικό και κοινωνικό ζήτημα, αντιλαμβανόμαστε πως επιστρέφουμε σε πολύ πιο σκοτεινές εποχές για τις γυναίκες και τα δικαιώματά τους. Και αν κάτι μας έχει διδάξει η ιστορία, είναι πως η στέρηση των δικαιωμάτων ενός ανθρώπου είναι η αρχή για την καταστρατήγηση των δικαιωμάτων ολόκληρων πληθυσμών.
Οι γυναίκες είναι πάντοτε ο πρώτος και πιο εύκολος στόχος. Όχι μόνο λόγω της πατριαρχικής δόμησης της διεθνούς κοινωνίας, αλλά και λόγω της υπο-εκπροσώπησής τους στα κέντρα λήψης αποφάσεων. Πώς γίνεται κάθε φορά η ζωή, η τύχη και τα δικαιώματά μας να εξαρτώνται από αποφάσεις ανδρών; Η περίπτωση της άμβλωσης είναι πολύ χαρακτηριστική. Οι άνδρες πλειοψηφούν στην σύνθεση του σώματος του Ανώτατου Δικαστηρίου. Και αναρωτιέμαι: με τι κριτήρια αποφασίζουν αυτοί οι άντρες; Ξέρουν τι σημαίνει να είσαι έγκυος; Γνωρίζουν τι θα πει να βιώνεις μία δύσκολη εγκυμοσύνη ή μία εγκυμοσύνη που πρέπει για λόγους υγείας να τερματιστεί; Έχουν ιδέα τι θα πει να κυοφορείς το παιδί ενός άντρα που δεν θέλεις; Μπορεί να είναι ο βιαστής σου, μπορεί να είναι σχέση της μιας βραδιάς ή απλώς μια επιπολαιότητα.
Γιατί θα πρέπει η γυναίκα να υφίσταται για όλη την υπόλοιπη ζωή της το βάρος μιας κακοποίησης ή ενός λάθους; Και στην τελική, θα πρέπει επιτέλους να γίνει κοινωνικά σεβαστό πως πολλές γυναίκες απλώς δεν θέλουν να γίνουν μητέρες. Πώς, όμως, μπορούν αυτοί οι άντρες να αποφασίζουν για το σώμα και το μέλλον των γυναικών χωρίς να γνωρίζουν τίποτα απολύτως την βάσανο της εγκυμοσύνης και της μητρότητας;
Φυσικά θα πει κάποιος, κι αν τις αποφάσεις τις λάμβαναν γυναίκες, όπως η Ολμπράιτ, ή η Κοντολίζα Ράις, ή η Θάτσερ κοκ, το πρόβλημα θα λυνόταν; Προφανώς δεν θα λυνόταν και δεν θα λυθεί όσο το καθεστώς των κοινωνικών ανισοτήτων και της εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο, το σύστημα δηλαδή πάνω στο οποίο ο αυταρχισμός, η αντιδραστικότητα, ο σκοταδισμός αποτελούν το εποικοδόμημά του, θα πορεύεται έχοντας το πολιτικό ή δικαστικό προσωπικό που του αρμόζει, είτε πρόκειται για άντρες είτε για γυναίκες.
Είναι δυνατόν, λοιπόν, αυτές οι αποφάσεις να λαμβάνονται με πολιτικά κίνητρα ή βάσει μίας παλαιολιθικής αντίληψης περί ηθικής; Ένα ευρέως διαδεδομένο φεμινιστικό σύνθημα λέει πως «δεν απαγορεύονται οι αμβλώσεις, απαγορεύονται οι ασφαλείς αμβλώσεις». Δεν πρόκειται μόνο για ένα θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα. Η απαγόρευση της άμβλωσης συνεπάγεται και απαγόρευση πρόσβασης σε ασφαλή υγειονομική περίθαλψη. Λίγες γυναίκες στις ΗΠΑ έχουν την οικονομική δυνατότητα να ταξιδέψουν σε πολιτείες που η άμβλωση θα είναι υπό όρους αποδεκτή. Οι υπόλοιπες θα παραγγέλνουν μέσω Διαδικτύου αμφιβόλου ποιότητας χάπια έκτρωσης, ενώ όσες δεν έχουν ούτε αυτή την οικονομική δυνατότητα είτε θα προχωρούν σε ακραίες πρακτικές για να αποβάλουν το έμβρυο – βάζοντας σε κίνδυνο ακόμη και την ίδια τους την ζωή- είτε θα φέρνουν στον κόσμο παιδιά που δεν θα μπορούν ή/και δεν θα θέλουν να μεγαλώσουν.
Η ανώτατη δικαστική αρχή των ΗΠΑ αντιμετωπίζει ένα ανθρώπινο δικαίωμα ως ζήτημα ηθικής. Αυτό είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα αυτής της απόφασης. Τα ανθρώπινα δικαιώματα δεν είναι και δεν πρέπει να είναι ζητήματα υποκειμενικότητας. Έχουν κατακτηθεί με αγώνες και αίμα και πρέπει να γίνονται σεβαστά, ακόμη και αν χαλούν την αισθητική ή προσβάλλουν την «ηθική» κάποιων. Ξεκινώντας από το δικαίωμα στην άμβλωση, μπορεί να φτάσουμε πολύ μακριά.
Αν αρχίσει να ξηλώνεται το πουλόβερ των ανθρώπινων δικαιωμάτων -και μάλιστα, με τέτοια ευκολία – θα επικρατήσουν και άλλες σκοταδιστικές ή/και μεσαιωνικές πρακτικές και αντιλήψεις. Δεν είναι δική μου εκτίμηση. Φρόντισε ήδη να το προαναγγείλει ο δικαστής του Ανώτατου Δικαστηρίου Κλάρενς Τόμας. Είναι το παλαιότερο μέλος του σώματος. Διορίστηκε το 1990 από την κυβέρνηση Μπους και σήμερα, στα 73 χρόνια του, διανύει την τέταρτη δεκαετία σε αυτή την τόσο σημαντική θέση.
Ο κόσμος αλλάζει, προχωράει και εξελίσσεται, όχι όμως ο Τόμας. Στο σκεπτικό της ψήφου του αναφέρει πως ήρθε η ώρα να επαναξιολογηθούν και άλλες, παλαιότερες αποφάσεις του Ανώτατου Δικαστηρίου περί της αντισύλληψης, περί του σοδομισμού και περί της νομιμοποίησης του γάμου των ομοφυλόφιλων. Θα είχε ενδιαφέρον να ερευνήσουμε την άποψη του κυρίου Τόμας για τις μάγισσες, το κυνήγι και την καύση τους κατά τον Μεσαίωνα, μήπως βρούμε ξαφνικά μπροστά μας καμία απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου σχετικά με το θέμα και πέσουμε πάλι από τα σύννεφα …
