———–
Για την Ελλάδα, όμως, τσιμουδιά. Ούτε για την πτώση των 38 θέσεων, ούτε για την τελευταία θέση στην Ευρώπη. Έγραφε το ΑΠΕ-ΜΠΕ για τη Μιανμάρ, το Τουρκμενιστάν, το Ιράν, την Ερυθραία, τη Βόρεια Κορέα, τη Νορβηγία, τη Δανία, τη Σουηδία, τη Μολδαβία, τη Βουλγαρία κ.ά. αλλά δεν έγραφε για την Ελλάδα!
Χτυπάει απανωτά ρεκόρ η χώρα μας στον δείκτη της ελευθερίας του Τύπου, πλέον βρίσκεται στην τελευταία θέση ανάμεσα στις χώρες της Ε.Ε. Κάθε χρόνο και χειρότερα. Στην ανανεωμένη λίστα των Δημοσιογράφων Χωρίς Σύνορα, για το 2022, η Ελλάδα κατρακύλησε 38 θέσεις στην κατάταξη και φιγουράρει πλέον στην 108η θέση παγκοσμίως, ανάμεσα σε 180 χώρες. Κάθε 9-10 ημέρες πέφταμε και μία θέση, κάθε εβδομάδα σχεδόν! Κόλαφος, ποιος Όρμπαν τώρα και ποια Ουγγαρία, η Ελλάδα του Κυριάκου Μητσοτάκη πήρε τα σκήπτρα. Και ξέρετε ποιο είναι το πιο ωραίο; Ότι τα περισσότερα ελληνικά ΜΜΕ «έθαψαν» την είδηση, επιβεβαιώνοντας 100% τα συμπεράσματα των Δημοσιογράφων Χωρίς Σύνορα. Όπως την επιβεβαίωσε και η στάση του ΑΠΕ-ΜΠΕ επίσης, που «λογόκρινε» την έκθεση. Με αυτά και με αυτά, δεν αποκλείεται χθες να πέσαμε κι άλλο στην κατάταξη, ευτυχώς να λέμε που η έκθεση κυκλοφόρησε το πρωί, ειδάλλως αν έβγαινε απόγευμα, μπορεί να ήμασταν και στην 110η θέση ή ακόμα πιο κάτω. Ελεύθερη πτώση. Στη συνολική αξιολόγηση, η Ελλάδα είναι 128η στον δείκτη ασφάλειας, 113η στον οικονομικό δείκτη, 103η στον κοινωνικό δείκτη, 72η στον πολιτικό δείκτη και 70ή στον νομικό δείκτη.
Η έκθεση των Δημοσιογράφων Χωρίς Σύνορα έρχεται να προστεθεί στην έκθεση με τον τίτλο «Ελέγχοντας το μήνυμα: Οι προκλήσεις της ανεξάρτητης δημοσιογραφίας στην Ελλάδα», στην οποία κατέληξαν προ μηνός έξι διεθνείς οργανώσεις.
Την έκθεση παρουσίασε το Media Freedom Rapid Response (MFRR), το οποίο λειτουργεί υπό την ηγεσία του Ευρωπαϊκού Κέντρου για την Ελευθερία του Τύπου και των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης (ECPMF). «Η δημοσιογραφία στην Ελλάδα βρίσκεται σε βαθιά κρίση. Αντιμέτωποι με προκλήσεις ως προς τον πλουραλισμό των μέσων και την προσωπική τους ασφάλεια, οι εργαζόμενοι στα ΜΜΕ αντιμετωπίζουν προβλήματα», έλεγε στην «Εφ.Συν.» ο Λόρενς Ούτινγκ, Senior Advocacy Officer του Ευρωπαϊκού Κέντρου για τον Τύπο και την Ελευθερία των ΜΜΕ. Και συνέχιζε: «Αποτέλεσμα αυτής της κρίσης είναι οι ειδήσεις που θεωρούνται άβολες ή μη κολακευτικές για την κυβέρνηση, να μη δημοσιεύονται σε πολλά μέσα». Ο,τι δηλαδή συνέβη και χθες με την έκθεση των Δημοσιογράφων Χωρίς Σύνορα, με την υποβάθμιση έως εξαφάνισης της είδησης από τα ΜΜΕ. Και μην ξεχνάμε και τη δήλωση της Ευρωπαίας επιτρόπου Βέρα Γιούροβα για τη (μη) προστασία των μαρτύρων δημοσίου συμφέροντος στο ελληνικό δίκαιο. «Η Επιτροπή προετοιμάζει μια πρωτοβουλία για την προστασία των δημοσιογράφων και των υπερασπιστών των δικαιωμάτων από καταχρηστικές αγωγές και θα προτείνει έναν ευρωπαϊκό νόμο για την ελευθερία των μέσων ενημέρωσης, για τη διασφάλιση της ελευθεροτυπίας στην Ε.Ε.», είπε μεταξύ άλλων.
Για το θέμα ρωτήθηκε χθες, κατά τη διάρκεια της ενημέρωσης των πολιτικών συντακτών, ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Γιάννης Οικονόμου. Τι απάντησε; Έκανε παρατηρήσεις στους Δημοσιογράφους Χωρίς Σύνορα! «Η συγκεκριμένη έκθεση έχει μια δική της μεθοδολογία, διαπίστωσα ότι μέρος της μεθοδολογίας είναι να αξιολογεί υποθέσεις που ελέγχονται ακόμη από την ελληνική Δικαιοσύνη και είναι ακόμη ανοιχτές υποθέσεις. Θεωρούμε ότι δεν είναι σωστό να συμπεριλαμβάνει στην αξιολόγησή της, και μάλιστα επιβαρυντικά, θέματα που ελέγχει η ανεξάρτητη Δικαιοσύνη χωρίς να έχει καταλήξει ο έλεγχος αυτός. Όπως επίσης, θέματα συνεπειών της πανδημίας στην ελευθερία του Τύπου», δήλωσε ανερυθρίαστα ο κ. Οικονόμου. Πρόσθεσε επίσης πως «όποιος ζήσει ελάχιστες μέρες στην Ελλάδα, αντιλαμβάνεται τον πλουραλισμό και την πολυφωνία» και ότι «η Ελλάδα είναι κράτος δικαίου», αλλά την ώρα που το έλεγε τον έπιασε ένας μικρός βήχας, πήγε να πνιγεί ο άνθρωπος. Τυχαίο. Αργότερα βέβαια έβγαλε ανακοίνωση για την Παγκόσμια Ημέρα Ελευθερίας του Τύπου. Διαβάστε ένα απόσπασμα και προσπαθήστε να μη γελάσετε: «Ο πλουραλισμός και η εγκυρότητα στην ενημέρωση αποτελούν θεμέλιο λίθο κάθε ευνομούμενης πολιτείας και της κυβέρνησής μας. Μένοντας σταθερά προσηλωμένοι στις δημοκρατικές αρχές της διαφάνειας, του εποικοδομητικού διαλόγου, της αντικειμενικότητας και του πλουραλισμού, η ελληνική κυβέρνηση λαμβάνει πρωτοβουλίες, τόσο σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης, όσο και σε εθνικό επίπεδο, με γνώμονα την προάσπιση και προαγωγή του δημοσιογραφικού επαγγέλματος, που αποτελεί κορυφαία πολιτική προτεραιότητα». Παραδόξως πώς, η ΕΣΗΕΑ το πέρασε ξώφαλτσα το θέμα! «Στην Ελλάδα, επιβάλλεται επαγρύπνηση και μέτρα θωράκισης της ελευθερίας του Τύπου, μετά και την ετήσια έκθεση του δείκτη ελευθερίας του Τύπου από τους Δημοσιογράφους Χωρίς Σύνορα και τη θέση της χώρας στην παγκόσμια κατάταξη», ανέφερε στην ανακοίνωσή της χωρίς πολλές πολλές λεπτομέρειες.
Το Politico πάντως μας έκανε διεθνώς ρεζίλι. «Η Ελλάδα περιλαμβάνεται στη λίστα με χώρες όπως η Σλοβενία, η Πολωνία και η Ουγγαρία, που αύξησαν την περιοριστική νομοθεσία κατά δημοσιογράφων», έγραψε. Τόνισε δε ότι «στην Ελλάδα οι αρχές απέτυχαν να εξιχνιάσουν τη δολοφονία του αστυνομικού ρεπόρτερ Γιώργου Καραϊβάζ, που εκτελέστηκε έξω από το σπίτι του στην Αθήνα, τον Απρίλιο του 2021».
Το ΑΠΕ-ΜΠΕ θέλησε να επικυρώσει τα αποτελέσματα της έρευνας
Αρχικά τσιμουδιά για την Ελλάδα και μετά «κόψιμο»
Το καλύτερο πάντως το έκανε το Αθηναϊκό-Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων που παρουσίασε μεν την έκθεση των Δημοσιογράφων χωρίς Σύνορα, αλλά απέκρυψε ότι η Ελλάδα κατρακύλησε 38 θέσεις στην κατάταξη για την Ελευθερία του Τύπου! Υπενθυμίζουμε πως το Πρακτορείο υπάγεται απευθείας στον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη.
Χθες το πρωί, λοιπόν, το ΑΠΕ-ΜΠΕ στις 11 και 12 ακριβώς, ανέβασε το εξής: «Δημοσιογράφοι χωρίς Σύνορα: Το “ενημερωτικό χάος” και η παραπληροφόρηση οξύνουν τις διεθνείς εντάσεις και τον διχασμό των κοινωνιών». Πιο γενικό πεθαίνεις. Και μας έλεγε τι συμβαίνει, μεταξύ άλλων, στην Κίνα και τη Ρωσία. Γράφει για τη Ρωσία: «Σύμφωνα με τους RSF, η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα της πόλωσης αυτής, καθώς “ένας πόλεμος προπαγάνδας είχε προηγηθεί της αποστολής των στρατευμάτων της Μόσχας στο ουκρανικό έδαφος”. Η Ρωσία βρίσκεται στην 155η θέση της κατάταξης των RSF».
Γράφει και για την Κίνα: «Αντίστοιχα η Κίνα (175η στην κατάταξη) “χρησιμοποιεί το νομοθετικό της οπλοστάσιο για να περιορίσει τους πολίτες της και να τους αποκόψει από τον υπόλοιπο κόσμο, κυρίως στο Χονγκ Κονγκ”, το οποίο έπεσε στην 148η θέση από την 80ή που ήταν πέρυσι».
Για την Ελλάδα, όμως, τσιμουδιά. Ούτε για την πτώση των 38 θέσεων, ούτε για την τελευταία θέση στην Ευρώπη. Έγραφε το ΑΠΕ-ΜΠΕ για τη Μιανμάρ, το Τουρκμενιστάν, το Ιράν, την Ερυθραία, τη Βόρεια Κορέα, τη Νορβηγία, τη Δανία, τη Σουηδία, τη Μολδαβία, τη Βουλγαρία κ.ά. αλλά δεν έγραφε για την Ελλάδα! Μαγικό, έτσι; Καταπληκτικό; Περιμένετε, έχει κι άλλο. Μετά την κατακραυγή, το Πρακτορείο «κατέβασε» την είδηση, εξαφανίζοντας το τηλεγράφημα! Όσο κι αν ψάχναμε στο site του, δεν το βρίσκαμε. Απευθυνθήκαμε στο Πρακτορείο και μας είπαν ότι δεν το βρίσκουμε, όχι γιατί το κατέβασαν, αλλά επειδή δεν το ανέβασαν ποτέ! Το έστειλαν, λέει, μόνο στους συνδρομητές τους. Καταλάβατε, λοιπόν, γιατί κατρακυλάμε στην κατάταξη για την Ελευθερία του Τύπου;
«Μακρύς ο κατάλογος των προβλημάτων ως προς την ελευθερία του Τύπου στην Ελλάδα»
Η «Εφ.Συν.» έθεσε υπόψη των Δημοσιογράφων Χωρίς Σύνορα τη χθεσινή απάντηση του κυβερνητικού εκπροσώπου Γιάννη Οικονόμου, σχετικά με την κατρακύλα της χώρας στον ετήσιο Δείκτη Ελευθερίας του Τύπου, ζητώντας το σχόλιο του διεθνούς οργανισμού. Μεταφέρουμε ολόκληρη την απάντηση του Pavol Szalai, επικεφαλής του Γραφείου Ε.Ε./Βαλκανίων των Δημοσιογράφων Χωρίς Σύνορα.
«Η σύγκριση μεταξύ του Παγκόσμιου Δείκτη Ελευθερίας του Τύπου του 2022 και του 2021 πρέπει να γίνει με προσοχή, δεδομένης της νέας αναβαθμισμένης μεθοδολογίας. Είναι επίσης αλήθεια ότι η Ελλάδα έπεσε εξαιτίας της ανόδου άλλων χωρών. Ωστόσο, η νέα κατάταξη της Ελλάδας ως η τελευταία χώρα της Ε.Ε. στον Παγκόσμιο Δείκτη Ελευθερίας του Τύπου δεν μπορεί να εξηγηθεί αποκλειστικά από μεθοδολογικές αλλαγές ή την ανακατάταξη άλλων χωρών.
Σήμερα η Ελλάδα παρουσιάζει ζητήματα ως προς την ελευθερία του Τύπου, που εντοπίζονται και αλλού στην Ευρώπη. Η σοβαρότερη επίθεση στην ελευθερία του Τύπου που συνέβη το 2021 είναι η δολοφονία του Γιώργου Καραϊβάζ, η οποία σηματοδότησε την επιστροφή των δολοφονιών δημοσιογράφων στην Ε.Ε. πέρσι. Δεν είμαι σίγουρος αν η κυβέρνηση αναφέρεται στη δολοφονία ως «ανοιχτή υπόθεση που ελέγχεται από την ελληνική δικαιοσύνη», αλλά αν είναι πράγματι έτσι, τότε ναι, είχε αντίκτυπο στην κατάταξη της Ελλάδας. Οι δολοφονίες και οι επιθέσεις εναντίον δημοσιογράφων είναι ένας από τους πέντε δείκτες ελευθερίας του Τύπου, είναι αυτός της «ασφάλειας των δημοσιογράφων». Η δολοφονία ενός δημοσιογράφου είναι μια ακραία μορφή λογοκρισίας, η οποία απειλεί και άλλους δημοσιογράφους μέσω της επίδρασης της αυτολογοκρισίας.
Είναι λυπηρό το γεγονός ότι, παρά τις υποσχέσεις της κυβέρνησης για γρήγορη διαλεύκανση της υπόθεσης, η έρευνα φαίνεται να έχει μπλοκαριστεί και επιπλέον στερείται ακόμη και της ελάχιστης διαφάνειας, κάτι που αντίκειται στις συστάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, από τον Σεπτέμβριο του 2021. Η πρόοδος των ερευνών και η διαφάνεια θα διασφάλιζαν στους Έλληνες δημοσιογράφους ότι υπάρχει καλή θέληση των Αρχών να τους προστατεύσουν, να εντοπίσουν και να καταδικάσουν τον δράστη.
Όμως, ο κατάλογος των προβλημάτων ως προς την ελευθερία του Τύπου στην Ελλάδα είναι δυστυχώς πολύ μακρύς: απειλές σε δημοσιογράφους από το οργανωμένο έγκλημα, παρακολούθηση δημοσιογράφων, αδιαφανής και άδικη κατανομή των δημόσιων πόρων στα ΜΜΕ, νομοθεσία που ποινικοποιεί τη διάδοση ψευδών ειδήσεων, αστυνομική βία και αυθαίρετες συλλήψεις δημοσιογράφων, επιθέσεις κατά δημοσιογράφων και ΜΜΕ που θεωρούνται υποστηρικτικά προς την κυβέρνηση, έλλειψη ανεξαρτησίας στα δημόσια ΜΜΕ, λεκτικές επιθέσεις και καταχρηστικές μηνύσεις.
Στην πραγματικότητα, το πρόβλημα δεν είναι μόνο η ανικανότητα των ελληνικών αρχών να προστατεύουν τους δημοσιογράφους, αλλά και αυτό που φαίνεται ως εσκεμμένη βούλησή τους: η καταστολή της ελευθερίας του Τύπου. Γι’ αυτό η κατάσταση στην Ελλάδα μπορεί να συγκριθεί με την Ουγγαρία του Βίκτορ Ορμπαν.
Εκτιμώ το γεγονός ότι η ελληνική κυβέρνηση θεωρεί απαραίτητο να διαβεβαιώσει το διεθνές κοινό σχετικά με την ελευθερία του Τύπου στη χώρα. Χρειαζόμαστε, ωστόσο, αποδείξεις και πράξεις προς αυτή την κατεύθυνση. Είμαστε έτοιμοι να συζητήσουμε περαιτέρω τα θέματα με τις εθνικές αρχές στην Ελλάδα και τα θεσμικά όργανα της Ε.Ε., με στόχο την εξεύρεση λύσεων για την ελευθερία του Τύπου στην Ελλάδα, βάσει της διεθνούς εμπειρίας των Δημοσιογράφων Χωρίς Σύνορα».
Ο κ. Οικονόμου μάλλον κάνει λίγο λάθος στην κρίση του
Συγγνώμη, αλλά είναι αστείο ο κυβερνητικός εκπρόσωπος να κρίνει τη μεθοδολογία των Δημοσιογράφων χωρίς Σύνορα και να τη βγάζει περίπου άχρηστη. Στην πραγματικότητα είναι τραγικό. Παρατηρώντας την επιτροπή εμπειρογνωμόνων που έκανε την έρευνα, βλέπουμε να συμμετέχει ένας «διευθυντής συγκριτικής έρευνας στο Τμήμα Επικοινωνιακών Μελετών και Έρευνας Μέσων στο Πανεπιστήμιο Ludwig Maximilian του Μονάχου», ένας «ανώτερος ερευνητικός συνεργάτης και πρώην διευθυντής του Ινστιτούτου Reuters για τη Μελέτη της Δημοσιογραφίας», μια «καθηγήτρια στο Τμήμα Δημοσιογραφίας και Διαχείρισης Μέσων στο Πανεπιστήμιο του Μαϊάμι», μια «δημοσιογράφος, επικεφαλής έρευνας και αξιολόγησης στην Deutsche Welle Akademie και συγγραφέας του βιβλίου “Μέτρηση της παγκόσμιας ελευθερίας των μέσων ενημέρωσης”» και άλλοι. Εντάξει, μπορεί να μη φτάνουν στο επίπεδο του κ. Γιάννη Οικονόμου, αλλά δεν μπορεί αυτοί οι άνθρωποι με τους τόσους τίτλους να είναι άσχετοι, όλο και κάτι θα αξίζουν, δεν νομίζω πως είναι του πεταματού.
Στο σάιτ των Δημοσιογράφων χωρίς Σύνορα μάλιστα παρουσιάζουν αναλυτικά τη μεθοδολογία που ακολουθούν. Λένε, για παράδειγμα, για τη βαθμολογία των χωρών, ότι βασίζεται σε «έναν ποσοτικό πίνακα καταχρήσεων σε βάρος δημοσιογράφων», αλλά και σε «μια ποιοτική ανάλυση της κατάστασης, με βάση τις απαντήσεις ειδικών για την ελευθερία του Τύπου (δημοσιογράφων, ερευνητών, ακαδημαϊκών και υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων)». Ως κριτήρια αξιολόγησης βάζουν πέντε δείκτες «που αντικατοπτρίζουν την κατάσταση της ελευθερίας του Τύπου σε όλη της την πολυπλοκότητα: πολιτικό πλαίσιο, νομικό πλαίσιο, οικονομικό πλαίσιο, κοινωνικοπολιτισμικό πλαίσιο και ασφάλεια». Στο πολιτικό πλαίσιο, λόγου χάριν, κάνουν 33 ερωτήσεις για τον βαθμό υποστήριξης και σεβασμού της αυτονομίας των μέσων ενημέρωσης, για τον βαθμό υποστήριξης των ΜΜΕ στον ρόλο τους να υποχρεώνουν τους πολιτικούς και την κυβέρνηση να λογοδοτούν κ.ά.
Έχω την αίσθηση πως οι άνθρωποι κάνουν πολύ σοβαρή δουλειά και μάλλον ο κ. Οικονόμου κάνει λίγο λάθος στην κρίση του.
d.kanellopoulos@efsyn.gr
