Ανεύρυσμα κοιλιακής αορτής: Ότι πρέπει να γνωρίζουμε / Η πρόληψη που σώζει

Η αορτή είναι η μεγαλύτερη αρτηρία στο ανθρώπινο σώμα. Το τμήμα της αορτής που βρίσκεται στην κοιλιακή χώρα προμηθεύει με αίμα το κατώτερο μέρος του σώματος που περιλαμβάνει την κοιλιά και τα όργανα της, την πύελο και τα κάτω άκρα. Η αρτηρία αυτή έχει ένα σχετικά παχύ τοίχωμα για να αντέχει τις υψηλές πιέσεις του αίματος που προέρχονται από τη συστολή της καρδιάς.

Τι είναι το ανεύρυσμα κοιλιακής αορτής;

Με το πέρασμα του χρόνου, το τοίχωμα της αορτής που βρίσκεται στην κοιλιακή χώρα μπορεί να αδυνατίσει και η αορτή να αρχίσει να μεγαλώνει σε διάμετρο, όπως ένα μπαλόνι που φουσκώνει σταδιακά. Όταν η διάμετρος αυτή αυξηθεί τουλάχιστον κατά 50% σε σχέση με την φυσιολογική τιμή (+/- 20 mm) τότε μιλάμε για ανεύρυσμα της κοιλιακής αορτής.

Είναι συχνή πάθηση;
Υπάρχει σημαντική αύξηση στη συχνότητα των ανευρυσμάτων της κοιλιακής αορτής. Ο επιπολασμός (συχνότητα της νόσου στον πληθυσμό) στους >60 ετών είναι 4 έως 8% στους άνδρες και 1 έως 3% στις γυναίκες. Αυτή η συχνότητα είναι τρεις φορές μεγαλύτερη σε περίπτωση σχετιζόμενων παραγόντων αγγειακού κινδύνου (καπνίσματος, αρτηριακής υπέρτασης) ή οικογενειακού ιστορικού. Η επίπτωση (αριθμός νέων κρουσμάτων ανά έτος) είναι 39 κρούσματα/έτος ανά 100.000 κατοίκους.

Ποια είναι η αιτία του;
Είναι μια πάθηση που σχετίζεται με την αραίωση των ελαστικών ινών στο τοίχωμα της αρτηρίας.
Πολλοί από τους παράγοντες κινδύνου που παίζουν ρόλο στη δημιουργία και την εξέλιξη ενός ανευρύσματος είναι σήμερα γνωστοί:
• Aυξημένη ηλικία.
• Kάπνισμα.
• Kληρονομικότητα. Η συγγένεια πρώτου βαθμού με άτομο που έχει ΑΚΑ.
• Aρτηριακή υπέρταση, παχυσαρκία, υπερχοληστερολαιμία.

Γιατί είναι επικίνδυνο;
Είναι επικίνδυνο γιατί υπάρχει πιθανότητα ρήξης του τοιχώματος της αορτής και κατά συνέπεια εσωτερική αιμορραγία. Πρόκειται για μια πολύ σοβαρή επιπλοκή, όπου η ολική θνητότητα μπορεί να φτάσει το 90%. Στις ανεπτυγμένες χώρες αποτελεί την δέκατη αιτία θανάτου στους άνδρες μετά την ηλικία των 55 ετών.  Η επικινδυνότητα ρήξης σχετίζεται άμεσα με τη διάμετρο του ανευρύσματος. Όσο μεγαλύτερο είναι το ανεύρυσμα τόσο πιο πιθανό είναι να «σπάσει». Ο AlbertEinstein και ο Charles De Gaulle πέθαναν από ρήξη ανευρύσματος της κοιλιακής αορτής.

Πως μπορώ να μάθω αν έχω ανεύρυσμα της κοιλιακής αορτής;
Η πλειοψηφία των ανευρυσμάτων αυτών δεν προκαλεί κάποιο σύμπτωμα. Τα πρώτα συμπτώματα (πόνος στην κοιλιά ή πίσω στην πλάτη) μπορεί να εμφανιστούν κατά τη διάρκεια της ρήξης, για το λόγο αυτό οι αγγλοσάξονες ονομάζουν το ανεύρυσμα της κοιλιακής αορτής «silent killer».
Η προληπτική διάγνωση γίνεται πολύ εύκολα κάνοντας έναν απλό υπέρηχο της αορτής και προτείνεται απαραιτήτως σε όλους τους άνδρες >65 ετών και σε γυναίκες >65 ετών με ιστορικό καπνίσματος ή με οικογενειακό ιστορικό ανευρύσματος.

Ποια είναι η θεραπεία;
Όταν το ανεύρυσμα φτάσει σε μια διάμετρο επικίνδυνη για ρήξη (συνήθως τα 5 εκατοστά ή αν μεγαλώνει γρήγορα σε επαναληπτικές εξετάσεις) τότε προτείνεται επέμβαση:
Η ανοιχτή χειρουργική επέμβαση υπήρξε για πολλά χρόνια η μόνη θεραπεία με καλά αποτελέσματα. Γίνεται η αντικατάσταση του ανευρυσματικού τμήματος της αορτής από ένα ειδικό συνθετικό μόσχευμα.
Σήμερα υπάρχει και η σύγχρονη ελάχιστα επεμβατική ενδαγγειακή αποκατάσταση (EVAR) με την οποία μπορεί να θεραπευτεί πλέον μεγάλο ποσοστό ασθενών με ανεύρυσμα της κοιλιακής αορτής. Επιδιώκει τον αποκλεισμό του ανευρυσματικού σάκου από την κυκλοφορία.

Υπάρχει κάποια πρόληψη;
Για να αποτρέψετε την δημιουργία ή την επιδείνωση ενός αορτικού ανευρύσματος κάνετε τα εξής:
• Κόψτε το κάπνισμα. Εάν χρειάζεστε βοήθεια για τη διακοπή του καπνίσματος, μιλήστε με τον γιατρό σας σας σχετικά με φάρμακα και θεραπείες που μπορεί να βοηθήσουν.
• Κάνετε υγιεινή διατροφή. Εστιάστε στην κατανάλωση ποικιλίας φρούτων και λαχανικών, δημητριακών ολικής αλέσεως, πουλερικών, ψαριών και γαλακτοκομικών προϊόντων με χαμηλά λιπαρά. Αποφύγετε τα κορεσμένα λιπαρά και περιορίστε το αλάτι.
• Διατηρήστε την αρτηριακή σας πίεση και τη χοληστερόλη σας υπό έλεγχο.
• Ασκηθείτε τακτικά. Προσπαθήστε να κάνετε τουλάχιστον 150 λεπτά την εβδομάδα ήπια αερόβια δραστηριότητα.

*Ο Νίκος Παρασκευάς, Αγγειοχειρουργός, Διευθυντής στη Β’ Αγγειοχειρουργική Κλινική του Νοσοκομείου ΥΓΕΙΑ και Υπεύθυνος Ιατρείου Αγγειακών Δυσπλασιών στο Νοσοκομείο ΜΗΤΕΡΑ εξηγεί τι είναι το ανεύρυσμα της κοιλιακής αορτής, πόσο επικίνδυνο είναι και πως αντιμετωπίζεται.