Επιστολή μ’ αφορμή την έκδοση του βιβλίου του Γιώργη Έξαρχου “Ω, Μεσολόγγι αθάνατο”

Επιστολή, που έλαβε ο συγγραφέας του βιβλίου “Ω, Μεσολόγγι αθάνατο”, Γιώργης Έξαρχος, κοινοποίησε στη Φαρέτρα. Η επιστολή που έχει ιστορικό ενδιαφέρον, όπως τονίζει ο ίδιος ο συγγραφέας, έχει ως εξής:

Γιώργη,

ο αγωνιστής του 1821 και εξοδίτης Γιαννάκης Μαρτζαβός, ήταν ο προπάππους -κυριολεκτικώς και όχι με την ευρεία μεταφορική έννοια -του πατέρα μου.  Ο Γιαννάκης Μαρτζαβός είχε γεννηθεί στην Καΐτσα (ή Καΐτζα) των Αγράφων. Στον φάκελό του, στην Εθνική Βιβλιοθήκη, αναφέρεται ως “εκ Καΐτζης τουρκικών Αγράφων”, λόγω του ότι η Καΐτσα ανήκε στα χωριά των Αγράφων που μετά την χάραξη των συνόρων παρέμειναν στην μέχρι το 1881 τουρκοκρατούμενη Θεσσαλία.

Ο γεννηθείς στην Καΐτζα Αγράφων Γιαννάκης Μαρτζαβός, μη δυνάμενος, ως αγωνιστής του 1821, να επιστρέψει στο χωριό γεννήσεώς του, εγκαθίσταται στην Μπρούφλιανη (σημ. Δίλοφο) του νεοσύστατου ελληνικού κράτους. Εκεί γεννήθηκε ο γιος του Κώστας Μαρτζαβός, 32 ετών το 1879, όπως πιστοποιείται από τους εκλογικούς καταλόγους του 1879, εκεί γεννήθηκε ο εγγονός του, γιος του Κώστα Μαρτζαβού και δικός μου παππούς, Ηλίας Μαρτζαβός, ο οποίος γεννήθηκε μεταξύ 1876-1880  και πέθανε το 1963, εκεί γεννήθηκε  και ο γιος του Ηλία Μαρτζαβού και πατέρας μου, Ευάγγελος Μαρτζαβός, που γεννήθηκε στην Μπρούφλιανη το 1915 και απεβίωσε το 2006.

Ο στρατηγός Μήτσος Κοντογιάννης, ο γηραιότερος των στρατηγών της Εξόδου, ο οποίος έζησε μετά την Απελευθέρωση στο Γυφτοχώρι Φθιώτιδος, όπου και πέθανε το 1847 σε ηλικία 95 ετών, σε αυτό το χωριό χορήγησε το 1846 την ευρισκόμενη σήμερα στην Εθνική Βιβλιοθήκη βεβαίωση για την συμμετοχή του Γιαννάκη Μαρτζαβού στον Αγώνα.

Το Γυφτοχώρι μετονομάσθηκε σε Καλλιθέα Σπερχειάδος την 10/3/1915 (ΦΕΚ 98 της 14ης Μαρτίου 1915) και είναι εφαπτόμενο στο δικό μου χωριό, το Δίλοφο Σπερχειάδος Φθιώτιδος (παλαιά ονομασία: Μπρούφλιανη, μέχρι την 9/9/1927, ΦΕΚ μετονομασίας το 206 Α’ της 28ης Σεπτεμβρίου 1927). Στο Δίλοφο έζησε, τουλάχιστον μέχρι το 1879, -οπότε και αναγράφεται στους εκλογικούς καταλόγους ως ηλικίας 72 ετών- και πέθανε ο αγωνιστής του 1821 Γιαννάκης Μαρτζαβός. Στο ευρισκόμενο στην Εθνική Βιβλιοθήκη Ελλάδος Αρχείο Αγωνιστών αναφέρεται ως Γιαννάκης Αποστόλου ή Μαρτζαβός -υπογράφει ως Γιαννάκης Μαρτζαβός- εκ Καΐτζης τουρκικών Αγράφων, κάτοικος Μπρούφλιανης (του νομού Φθιώτιδος και Φωκίδος: ο νομός Φθιώτιδος και Φωκίδος μετονομάζεται τελικώς με το ΝΔ 2230 του 1943 (ΦΕΚ 72 Α’ της 31/3/1943) σε νομό Φθιώτιδος, ιδρυομένου ταυτοχρόνως του νομού Φωκίδος).

Δεύτερη βεβαίωση για την συμμετοχή του προ προπάππου μου Γιαννάκη Μαρτζαβού για την συμμετοχή του στον Αγώνα και στην Έξοδο, του χορηγεί το 1865 ο Νικολάκης Κοντογιάννης, ανιψιός επ’ αδελφώ Κωνσταντίνω του Μήτσου Κοντογιάννη. Ο Νικολάκης Κοντογιάννης, γιος του Κωνσταντίνου Κοντογιάννη: «Εν Μεσολογγίω επληγώθη και αυτός, ως ο αδελφός του, αλλ’ επέζησε πάσχων εκ των συνεπειών της πληγής του. Εκεί, εν Μεσολογγίω δηλονότι, ανήγειρε μετά των υπ’ αυτόν προμαχώνα ονομασθέντα Τερίμπιλε (τρομερόν), πλησίον του προμαχώνος Φραγκλίνου, θεωρηθέντα απολύτως αναγκαίον κατά την γνώμην των λοιπών αρχηγών. Εις την Συλλογήν της Εθνικής ημών Βιβλιοθήκης υπάρχουσιν οι λογαριασμοί των ποσών, άτινα εστοίχισαν εις αυτό οι οπαδοί του στρατιώται κατά την εν έτει 1825 εν Μεσολογγίω άμυνάν του.

Ο Νικολάκης Κοντογιάννης μετέσχε, μετά την εκ Μεσολογγίου έξοδόν του, περί ής εμνήσθημεν, της εκστρατείας του Καραϊσκάκη δι’ Αθήνας. Τοποθετηθείς κατ’ αρχάς εις Δίστομον μετέσχεν είτα των μαχών του Κερατσινίου μετά 200 στρατιωτών, ούς είχε τότε υπό τας διαταγάς του. Απέθανεν εν έτει 1866 εις το χωρίον Αγά του Δήμου Σπερχειάδος με τον βαθμόν του Συνταγματάρχου. Καίτοι αι υπηρεσίαι του ενεδείκνυον αυτόν δια τον βαθμόν του στρατηγού, δεν έλαβε τον βαθμόν τούτον ως αντιοθωνιστής. Η αντίληψις ήτις υφίσταται έτι και σήμερον δυστυχώς περί των Κρατικών υπηρεσιών συγχεομένων μετά των ατομικών τοιούτων υφίστατο και τότε, μάλλον δεδικαιολογημένη ή νυν.», όπως γράφει το 1924, ο μικρανιψιός του Πάτροκλος Κοντογιάννης, στρατηγός.

Τούτων δοθέντων, Γιώργη αντιλαμβάνεσαι τον ενθουσιασμό που μου προκαλεί η έκδοση του βιβλίου σου.

Σε χαιρετώ

Ηλίας