Για εκατοντάδες εκατομμύρια γυναίκες στον κόσμο αποτελεί χίμαιρα το να μπορούν να αποφασίζουν για το σώμα τους, αποκαλύπτει η τελευταία έκθεση του Ταμείου των Ηνωμένων Εθνών για τον Πληθυσμό (UNFPA). Στην έκθεση με τίτλο «Το σώμα μου μού ανήκει – Διεκδικώντας το δικαίωμα στην αυτονομία και την αυτοδιάθεση», η οργάνωση του ΟΗΕ που ασχολείται με την αναπαραγωγική και σεξουαλική υγεία στον κόσμο ανέλυσε σε βάθος το πώς ασκείται (ή παραβιάζεται) το δικαίωμα των γυναικών να έχουν τον έλεγχο του σώματός τους και να μπορούν να αποφασίζουν χωρίς τον φόβο της βίας ή του εξαναγκασμού.
Κι ενώ αυτές οι παραβιάσεις παίρνουν πολλές μορφές (από τον ακρωτηριασμό των γεννητικών οργάνων και τον βιασμό ως τον καταναγκασμό σε μια ανεπιθύμητη κύηση), η φετινή έκθεση εστιάζει σε τρεις βασικούς τομείς: αν η γυναίκα μπορεί να αρνηθεί σεξουαλικές σχέσεις, να αποφασίσει για τη χρήση αντισυλληπτικών μεθόδων και να έχει τον καθοριστικό λόγο για την ιατρική της περίθαλψη.
Σύμφωνα με την έκθεση (1), από στοιχεία 57 αναπτυσσόμενων χωρών (οι οποίες εκπροσωπούν περίπου το ένα τέταρτο του παγκόσμιου πληθυσμού) προέκυψε πως μόνο το 55% των γυναικών έχει τη δυνατότητα να παίρνει αποφάσεις σε αυτούς τους τρεις τομείς.
Τα ποσοστά γνωρίζουν σημαντικές διακυμάνσεις ανάλογα με την περιοχή: ενώ στη Λατινική Αμερική και την Καραϊβική αλλά και την ανατολική και νοτιοανατολική Ασία φτάνουν στο 75%, στην κεντρική και δυτική Αφρική είναι μικρότερα από το 40%. Σε δε τρεις χώρες της υποσαχάριας Αφρικής (Μάλι, Νίγηρας και Σενεγάλη) δεν ξεπερνά το 10% το ποσοστό των γυναικών που μπορούν να πάρουν αυτόνομες αποφάσεις για το σώμα τους.
Οι πιέσεις που τους ασκούνται είναι τόσες ώστε, όπως επισημαίνει η έκθεση, «κάποιες γυναίκες φτάνουν να απεμπολούν το δικαίωμά τους να αρνηθούν μια ερωτική επαφή με αντάλλαγμα να μπορέσουν να έχουν μια μεγαλύτερη αυτονομία σε άλλες σφαίρες της ζωής τους, ώστε να μπορούν να επιτύχουν επαγγελματικά ή προσωπικά τους σχέδια».
Το πρόβλημα είναι συνολικότερο, όπως επισημαίνει η έκθεση. Παρά τις συνταγματικές εγγυήσεις για ισότητα φύλου σε πολλές χώρες, σε παγκόσμιο επίπεδο οι γυναίκες απολαμβάνουν το 75% των νομικών δικαιωμάτων που έχουν οι άντρες. Ενα 25% των κρατών δεν εγγυάται ίση πρόσβαση όλων των γυναικών σε αντισυλληπτικά κι ένα 20% δεν έχει θεσπισμένους κανόνες για στήριξη σε θέματα σεξουαλικής υγείας.
Σε περισσότερες από 20 χώρες υπάρχει ακόμη νομοθεσία που προβλέπει την ατιμωρησία του βιαστή αν παντρευτεί το θύμα του. Σε 43 χώρες δεν υπάρχει νόμος που να τιμωρεί τον βιασμό εντός του γάμου. Και 30 κράτη ακόμη και σήμερα περιορίζουν την ελευθερία των γυναικών να μετακινούνται εκτός του σπιτιού τους.
«Το ερώτημα είναι, στο 2021, την αρχή της τρίτης δεκαετίας του 21ου αιώνα, πώς μπορούμε να αποδεχτούμε πως ένα ανθρώπινο πλάσμα μπορεί να είναι ιδιοκτησία άλλου ανθρώπινου πλάσματος που αποφασίζει γι’ αυτό», σχολίασε η Ναχίντ Τουμπία, Σουδανή γιατρός και ακτιβίστρια που μάχεται κατά του ακρωτηριασμού των γυναικείων γεννητικών οργάνων. «Φαίνεται πως όταν πρόκειται για γυναίκες, τότε δεν σοκάρει να θεωρούνται κτήμα άλλων».
(1) https://www.unfpa.org/sites/default/files/pub-pdf/SoWP2021_Report_-_EN_web.3.21_0.pdf
