Οδυσσέας Ελύτης “Μονάχη έγνοια η γλώσσα μου στις αμμουδιές του Ομήρου”
Τη γλώσσα μου έδωσαν ελληνική
το σπίτι φτωχικό στις αμμουδιές του Ομήρου.
Μονάχη έγνοια η γλώσσα μου στις αμμουδιές του Ομήρου…
Οδυσσέας Ελύτης “Άξιον Εστί”
Παγκόσμια Ημέρα Ελληνικής Γλώσσας σήμερα κι ίσως τίποτα απ’ όσα λέχθηκαν γι’ αυτήν δεν είναι τόσο αντιπροσωπευτικό της διαχρονικής της δύναμης και της προσφοράς της στον παγκόσμιο πολιτισμό, όσο το απόσπασμα από το λόγο που εκφώνησε στη Σουηδική Ακαδημία κατά την απονομή του βραβείου Νόμπελ το 1979 ο Οδυσσέας Ελύτης.
Το απόσπασμα είναι καθρέφτης του σεβασμού του ποιητή για την ελληνική γλώσσα, του δέους που του προκαλούσε, αλλά και της ευθύνης να τη χειριστεί, όπως άξιζε στην ιστορία της, που χάνεται στα βάθη των αιώνων, συναντώντας τη μορφή του Ομήρου…
far
……………………………………..
“Μου εδόθηκε, αγαπητοί φίλοι, να γράφω σε μια γλώσσα που μιλιέται μόνον από μερικά εκατομμύρια ανθρώπων. Παρ’ όλ’ αυτά, μια γλώσσα που μιλιέται επί δυόμισι χιλιάδες χρόνια χωρίς διακοπή και μ’ ελάχιστες διαφορές. Η παράλογη αυτή, φαινομενικά, διάσταση, αντιστοιχεί και στην υλικοπνευματική οντότητα της χώρας μου. Που είναι μικρή σε έκταση χώρου και απέραντη σε έκταση χρόνου. Και το αναφέρω όχι διόλου για να υπερηφανευθώ, αλλά για να δείξω τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει ένας ποιητής, όταν χρησιμοποιεί για τα πιο αγαπημένα πράγματα τις ίδιες λέξεις που χρησιμοποιούσαν μια Σαπφώ ή ένας Πίνδαρος πχ —χωρίς ωστόσο να έχει το αντίκρισμα που είχαν εκείνοι επάνω στην έκταση της πολιτισμένης τότε ανθρωπότητας.
Εάν η γλώσσα αποτελούσε απλώς ένα μέσον επικοινωνίας, πρόβλημα δεν θα υπήρχε. Συμβαίνει όμως ν’ αποτελεί και εργαλείο μαγείας και φορέα ηθικών αξιών. Προσκτάται η γλώσσα στο μάκρος των αιώνων ένα ορισμένο ήθος. Και το ήθος αυτό γεννά υποχρεώσεις. Χωρίς να λησμονεί κανείς ότι στο μάκρος είκοσι πέντε αιώνων δεν υπήρξε ούτε ένας, επαναλαμβάνω ούτε ένας, που να μη γράφτηκε ποίηση στην ελληνική γλώσσα. Nα, τι είναι το μεγάλο βάρος παράδοσης, που το όργανο αυτό σηκώνει. Το παρουσιάζει ανάγλυφα η νέα ελληνική ποίηση”.
