“Μάθημα… επικοινωνίας η βιογραφία Ομπάμα – Φίλος με όλους, αυτοθαυμασμός και αναπόληση της εξουσίας” γράφει ο Γιώργος Αλοίμονος
Δεν υπάρχει αμφιβολία. Ο Ομπάμα είναι ένας χαρισματικός άνθρωπος, χαρισματικός πολιτικός και μαέστρος της επικοινωνίας. Η κυκλοφορία του πρώτου τόμου της αυτοβιογραφίας του, με τίτλο «Η Γη της Επαγγελίας», εκτός από τρελές πωλήσεις, δημιουργεί και ένα μεγάλο ερώτημα. Πρόκειται για την… αυτο-αγιογραφία ενός Προέδρου ή για τη βιογραφία ενός «αγίου»;
Τίποτε δεν είναι τυχαίο στην έκδοση αυτή: ο χρόνος έκδοσης, η επικοινωνία, η κοινωνική στόχευση και η διαχείριση των λεγομένων του ως ύψιστου όπλου «soft policy» για τις ΗΠΑ στη μετά Τραμπ εποχή.
Πάντως η μεγαλύτερη αγωνία που εκφράζει ο πρώην Πρόεδρος, η διάβρωση της αμερικανικής δημοκρατίας και ο ρόλος των κοινωνικών δικτύων στη διασπορά «θεσμικής» παραπληροφόρησης, είναι πραγματική, αλλά και δικό του δημιούργημα. Όπως και η ανοχή στη δημιουργία του ακραίου νεολαϊκισμού, που ήρθε για να μείνει.
Αλλαγή σελίδας
«Δεν είναι μια τρίτη θητεία του Ομπάμα. Αντιμετωπίζουμε έναν διαφορετικό κόσμο απ’ ό,τι αντιμετώπισε η διοίκηση Ομπάμα – Μπάιντεν. Ο Πρόεδρος Τραμπ έχει αλλάξει το τοπίο» είπε χαρακτηριστικά ο νεοεκλεγείς Μπάιντεν, ο οποίος, όπως και στην πρώτη ομιλία του μετά την εκλογή του ως Προέδρου, έστειλε ένα μήνυμα ενότητας προς όλους τους πολίτες δείχνοντας πως θέλει να μειωθεί ο διχασμός στον οποίο έχουν «παγιδευτεί» οι ΗΠΑ υπό την Προεδρία του Τραμπ.
«Η διοίκησή μας θα εκπροσωπήσει όλο το φάσμα των Αμερικανών πολιτών, αλλά και του Δημοκρατικού Κόμματος. Θέλω η χώρα να είναι ενωμένη» είπε, και μάλιστα δεν απέκλεισε το ενδεχόμενο να διορίσει Ρεπουμπλικανό που ψήφισε τον Τραμπ, αν κρίνει πως είναι αναγκαίο.
Η έκδοση της αυτοβιογραφίας του Προέδρου Ομπάμα πλανάται απειλητικά πάνω από την αμερικανική πολιτική. Ήδη οι πρώτες επιλογές του Μπάιντεν δείχνουν να προέρχονται από το περιβάλλον Ομπάμα.
Τι θα γίνει όμως με την αριστερή πτέρυγα; Αυτή που «χάιδεψε» ο Ομπάμα οκτώ χρόνια και χρησιμοποίησε ο Μπάιντεν για να εκλεγεί; Η απάντησή του αινιγματική. «Δεν ξέρω αν είναι σωστό να πάρουμε κάποιον από τη Γερουσία και να τον φέρουμε στον Λευκό Οίκο» είπε με νόημα για το ενδεχόμενο υπουργοποίησης των Σάντερς και Γουόρεν.
Οι φόβοι του Προέδρου
«Με οδύνη συνειδητοποιώ ότι ένας πιο προικισμένος συγγραφέας από μένα θα έβρισκε έναν τρόπο να αφηγηθεί την ίδια ιστορία πιο συνοπτικά» γράφει στον πρόλογο του βιβλίου του. Στον πρώτο τόμο της αυτοβιογραφίας του ο Ομπάμα, με κάποια… ντροπή είναι αλήθεια, κάνει λόγο για «τον βαθμό στον οποίο η διανοητική περιέργειά μου στα δύο πρώτα έτη του πανεπιστημίου ακολουθούσε τα θεωρητικά ενδιαφέροντα των διάφορων γυναικών που επιχειρούσα να γνωρίσω».
Με αυτόν τον τρόπο ξεκινά το βιβλίο, δίνοντας την εικόνα ενός συνειδητοποιημένου αδαούς, που είχε όμως τη ζέση να μάθει ακόμα και από τα λάθη. Άλλωστε άλλο «ταλαντούχος» και άλλο «γνώστης». Το ένα ορίζει το χάρισμα, το δεύτερο την παιδεία.
Ο πρώην Πρόεδρος είναι γοητευτικός γραφιάς και αυτό φαίνεται από τα λεκτικά παιχνίδια και την άνεση να προβαίνει σε αυτόαναιρέσεις. Στον πρώτο αυτό τόμο της αυτοβιογραφίας του, για την οποία η προκαταβολή έφτασε στο ποσό – ρεκόρ των 65 εκατομμυρίων δολαρίων, χαρακτηρίζει τον πρωτοετή εαυτό του ως έναν «ακόρεστο, αφοσιωμένο παρτάκια».
Και λίγο «γύπας», «πονηρός πολιτευτής», με βάση το απόσπασμα στο οποίο, με κάποια ντροπή είναι αλήθεια, κάνει λόγο για «τον βαθμό στον οποίο η διανοητική περιέργειά μου στα δύο πρώτα έτη του πανεπιστημίου ακολουθούσε τα θεωρητικά ενδιαφέροντα των διάφορων γυναικών που επιχειρούσα να γνωρίσω: Μαρξ και Μαρκούζε για να έχω κάτι να πω στη σοσιαλίστρια με τα μακριά πόδια που ζούσε στη φοιτητική μου εστία, Φανόν και Γκουέντολιν Μπρουκς για τη φοιτήτρια κοινωνιολογίας με το απαλό δέρμα που ποτέ δεν μου χάρισε ούτε μια ματιά, Φουκώ και Γουλφ για την αιθέρια bisexual που φορούσε κυρίως μαύρα».
Το αμερικανικό όνειρο
Μοιάζοντας λίγο με κανονικό Αμερικανό – όχι… κανονικό που ψηφίζει Τραμπ – και με έμφαση στο γεγονός ότι ήταν «μαύρος σε έναν κόσμο λευκών», εξελίχθηκε για να βρει την Αμερική που χωράει το κοινό όνειρο όλων και δεν διαχωρίζει μόνο.
«Για να αποφύγω τη στάμπα του ξεπουλημένου, επέλεγα τις φιλίες μου προσεκτικά. Τους πιο συνειδητοποιημένους και ενεργούς πολιτικά από τους μαύρους φοιτητές. Τους Μεξικανο-Αμερικανούς (Chicanos). Τους μαρξιστές καθηγητές και τους στρουκτουραλιστές μεταπτυχιακούς, τις φεμινίστριες και τους πανκ ποιητές. Καπνίζαμε τσιγάρα και φορούσαμε μαύρα δερμάτινα τζάκετ.
Τις νύχτες, στην εστία, κουβεντιάζαμε για τη νεοαποικιοκρατία, τον Φραντς Φανόν, τον ευρωκεντρισμό και την πατριαρχία. Όταν σβήναμε τα τσιγάρα μας στις μοκέτες των διαδρόμων ή όταν βάζαμε μουσική τόσο δυνατά που έτρεμαν οι τοίχοι, αντιστεκόμασταν στις πνιγηρές συμβάσεις της αστικής κοινωνίας. Δεν ήμασταν αδιάφοροι ή απρόσεκτοι ή ανασφαλείς. Ήμασταν απλώς αποξενωμένοι».
Αυτά λέει ο Ομπάμα και ταυτίζεται με τους πολλούς. Όπως όταν μιλάει για την κουβέντα του με τους κηπουρούς του Λευκού Οίκου είτε με εκείνη τη φοβερή φωτογραφία που χαιρετά κάποιον από το συνεργείο καθαρισμού.
Δεν αναλίσκεται μόνο σε επικοινωνιακές πομφόλυγες ο πρώτος τόμος. Ο ίδιος ισχυρίζεται ότι ποτέ δεν ήταν στην πραγματικότητα ο «ονειροπόλος ιδεαλιστής» που κάποιοι ενδεχομένως φαντάζονται, αλλά ένας πραγματιστής που «ακόμα και στις πιο επαναστατικές μου στιγμές μπορούσα να θαυμάσω μια επιχείρηση που λειτουργούσε σωστά και να διαβάσω με ενδιαφέρον τις οικονομικές σελίδες των εφημερίδων και να απορρίψω την ιδέα ότι πρέπει να τα διαλύσουμε όλα και να ξαναφτιάξουμε την κοινωνία από την αρχή».
Η βαριά ασθένεια
Και ξαφνικά, με αφορμή την έκδοση του πρώτου τόμου των απομνημονευμάτων του, ο Ομπάμα διαπιστώνει κάτι που όλοι ξέρουμε: η μεγαλύτερη απειλή για την (αμερικανική) δημοκρατία είναι ο ρόλος των κοινωνικών δικτύων ως διασπορέων ψευδών ειδήσεων.
ΟΚ, αλλά, όπως σε πολλά σημεία αδυνατεί να εμβαθύνει, ο πρώην Πρόεδρος και εδώ λέει τη μισή αλήθεια: Γιατί φοβόμαστε τα κοινωνικά δίκτυα μόνο όταν τα καταλαμβάνει ο «εχθρός»; Γιατί δεν παραδεχόμαστε ότι η πραγματική αιτία του προβλήματος είναι ότι ο παγκοσμιοποιημένος καπιταλισμός θεωρεί πως «το νόμιμο είναι και ηθικό»; Δηλαδή, γιατί τρομάζουμε με τη χυδαιότητα που διακινείται π.χ. από το Facebook και το Twitter τώρα, στα χρόνια του «τσάμπα μεγιστάνα» που αγόρασε την Προεδρία και το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα; Γιατί, εν τέλει, δεν κατανοούμε ότι η απόλυτη θεσμική κυριαρχία των λογιστών έχει καταστρέψει την πολιτική, την επικοινωνία και τη δημοκρατία;
Κανείς δεν είναι άμοιρος ευθυνών για ό,τι γίνεται ύστερα απ’ αυτόν. Γι’ αυτό ο τραμπισμός είναι πριν και πάνω απ’ όλα η απόλυτη (αν)ασφάλεια του καπιταλισμού, που έγινε αχαλίνωτος και «μόλυνε» με μια πανδημία ανηθικότητας όλα τα μήκη και τα πλάτη: από την Κίνα στην Τουρκία και τη Ρωσία, μέχρι το ανύπαρκτο πια ανατολικό μπλοκ. Η διέξοδος; Η κοινωνία πάνω από την οικονομία και η ηθική και η ιδεολογία πάνω από τους λογιστές.
