Το Καστελλόριζο… απομακρύνεται από το 2010 – Εγκληματικές οι ευθύνες των ελληνικών κυβερνήσεων την τελευταία εικοσαετία
Αυτό που συμβαίνει σήμερα πέριξ (και) από το νησιωτικό σύμπλεγμα του Καστελλόριζου ξεκινά αρκετά χρόνια πριν. Άλλωστε το παρόν διαμορφώνεται από επιλογές που έχουν γίνει στο παρελθόν. Αυτές τις επιλογές συνόψισε σε γενικές γραμμές ο καθηγητής Χρήστος Ροζάκης στην τηλεοπτική του παρέμβαση στο Κρήτη TV και τον συνάδελφο Γιώργο Σαχίνη, υποστηρίζοντας λίγο- πολύ ότι το Καστελλόριζο είναι μακριά, δηλαδή, με άλλα λόγια, οι διαφορές για τον καθορισμό της ελληνοτουρκικής θαλάσσιας μεθορίου σ’ αυτό το σημείο θα πρέπει να ιδωθούν ξεχωριστά και έξω από ενδεχόμενες ελληνοτουρκικές συνομιλίες για τον καθορισμό της υφαλοκρηπίδας στο Αιγαίο.
Για να δούμε ευκρινέστερα το σήμερα, ας γυρίσουμε για λίγο μια δεκαετία πριν, στο 2010, τη χρεοκοπία, το ΔΝΤ και τα μνημόνια. Μέσα σ’ αυτό το κλίμα η κυβέρνηση Γιώργου Παπανδρέου φιλοδοξεί, εκτός από την… εξυγίανση των οικονομικών, να βάλει τάξη και στα ελληνοτουρκικά.
Οι πρώτες κινήσεις του ΓΑΠ ως πρωθυπουργού ήταν η επίσκεψή του στην Τουρκία και οι διαβουλεύσεις με τον Ερντογάν. Ακολούθησε μια θεαματική επίσκεψη του Ερντογάν στην Αθήνα με τη συνοδεία ολόκληρου του τουρκικού Υπουργικού Συμβουλίου και πλήθος Τούρκων επιχειρηματιών που δήλωναν έτοιμοι να επενδύσουν για να «βοηθήσουν» την ελληνική οικονομία. Η επίσκεψη των Τούρκων, εκτός από τη θέσπιση της συνεδρίασης κοινού ελληνοτουρκικού Υπουργικού Συμβουλίου (!), συνοδεύτηκε και από πλήθος συμφωνιών, οι οποίες προβλήθηκαν στον Τύπο «ως νέα αρχή» των ελληνοτουρκικών.
Στο Αιγαίο… δώσαμε
Στο παρασκήνιο, οι συνομιλίες για τη «διευθέτηση» των μειζόνων ελληνοτουρκικών προβλημάτων επιχειρήθηκε να ξεκινήσουν από το σημείο όπου είχαν σταματήσει επί κυβερνήσεων Σημίτη και όταν ο ΓΑΠ ήταν υπουργός Εξωτερικών. Τότε, σύμφωνα με όσα έχουν υποστηρίξει στο «Ποντίκι» παράγοντες (πολιτικοί και διπλωματικοί), Ελλάδα και Τουρκία είχαν ολοκληρώσει τις συζητήσεις και είχαν φτάσει μια ανάσα πριν από μια συμφωνία, στη βάση ελληνικών παραχωρήσεων, σύμφωνα με τις οποίες προβλεπόταν η δημιουργία ζωνών διεξόδου της Τουρκίας μεταξύ των νησιών του ανατολικού Αιγαίου. Οι εκλογές του 2004 δεν επέτρεψαν την εμφάνιση της συμφωνίας, καθώς η κυβέρνηση του Κώστα Καραμανλή δεν έδωσε συνέχεια.
Ο Γιώργος Παπανδρέου, μια πενταετία μετά, ως πρωθυπουργός, προσπάθησε να πιάσει το νήμα από εκεί όπου το είχε αφήσει ως υπουργός Εξωτερικών των κυβερνήσεων Σημίτη. Ωστόσο, τα προβλήματα που άρχισε να αντιμετωπίζει η Ελλάδα το 2010 πολλαπλασίασαν τις τουρκικές απαιτήσεις. Η νέα απαίτηση της Άγκυρας πρόσθεσε στο σώμα των ελληνοτουρκικών διαφορών και το σύμπλεγμα του Καστελλόριζου. Για την ακρίβεια, η κυβέρνηση Παπανδρέου θεώρησε ότι η εν λόγω περιοχή αποτελεί μια άλλη ξεχωριστή περίπτωση…
«Δεν είναι μακριά»
Τότε, λοιπόν, στις 11 Αυγούστου 2010, ο Α’ γενικός διευθυντής του ΥΠΕΞ, κατ’ εντολή του υπουργού Δ. Δρούτσα (στενότατου συνεργάτη του ΓΑΠ), υπέβαλε με το έγγραφο ΑΠ.Φ. 104174 σε αρμόδιο εμπειρογνώμονα ερωτήματα για ζητήματα της ελληνοτουρκικής διαπραγμάτευσης για την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας. Μία από τις ερωτήσεις – σύμφωνα με εμπεριστατωμένο ρεπορτάζ της εφημερίδας «Επενδυτής» που αποκάλυψε τότε το θέμα – αναζητούσε επιχειρηματολογία που να επιτρέπει την ικανοποίηση της τουρκικής απαίτησης να βγει από την ατζέντα του ελληνοτουρκικού διαλόγου το Καστελλόριζο. Παρ’ όλα αυτά, η εμπειρογνώμονας που ανέλαβε να απαντήσει στα ερωτήματα αυτά είχε διαφορετική άποψη, καθώς, στην έκθεση που υπέβαλε, τεκμηρίωσε ισχυρά νομικά επιχειρήματα για το ακριβώς αντίθετο από το ζητούμενο.
Σύμφωνα με τη γνωμάτευση της εμπειρογνώμονος, η οποία απαντά και σε αυτούς που σήμερα ισχυρίζονται ότι το Καστελλόριζο είναι μακριά:
1. «Στο πλαίσιο της οριοθέτησης των θαλασσίων ζωνών με την Τουρκία δεν είναι σκόπιμο να γίνεται διάκριση μεταξύ της υφαλοκρηπίδας του Αιγαίου και της υφαλοκρηπίδας της ανατολικής Μεσογείου, όπως επιδιώκεται από την τουρκική πλευρά… Τα κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδας επί της υφαλοκρηπίδας της ανατολικής Μεσογείου θα πρέπει να ενταχθούν στη συνολική διαπραγμάτευση (ή δικαστική επίλυση της διαφοράς) με την Τουρκία. Ενδεχόμενη δε αποσπασματική εξέταση της υφαλοκρηπίδας του Καστελλόριζου δεν θα είναι προς όφελος της χώρας… Σε μία τέτοια περίπτωση είναι σχεδόν βέβαιη η αναγνώριση ‘‘μειωμένης επήρειας’’ στο Καστελλόριζο, ενώ θα έχει χαθεί το διαπραγματευτικό χαρτί των χωρικών υδάτων, αλλά και το ενδεχόμενο ‘‘συμψηφισμού’’ με τις διεκδικήσεις μας στο Αιγαίο».
2. «Το νησιωτικό σύμπλεγμα του Καστελλόριζου, το οποίο αποτελείται συνολικά από 13 νησιά, νησίδες και βράχους, δεν είναι απομονωμένο – γεωγραφικά και διοικητικά ανήκει στα Δωδεκάνησα. Αυτή η πραγματικότητα αποτυπώνεται στην οριοθετική γραμμή του ιταλοτουρκικού Πρακτικού του Δεκεμβρίου του 1932, το οποίο συμπληρώνει την ιταλοτουρκική συμφωνία της Άγκυρας της 4ης Ιανουαρίου 1932, οριοθετώντας τα χωρικά ύδατα της Δωδεκανήσου με τις απέναντι ακτές της Ανατολίας».
3. «Για λόγους πρακτικούς είναι ορθότερο να αντιμετωπίζονται ως ενιαίο σύνολο τα θαλάσσια όρια της Ελλάδας με την Τουρκία από τις εκβολές του Έβρου μέχρι το Καστελλόριζο».
4. «Όσον αφορά τα όρια της ελληνικής υφαλοκρηπίδας στην ανατολική Μεσόγειο, όλο το ανατολικό όριο επηρεάζεται από τη νήσο Στρογγύλη του συμπλέγματος του Καστελλόριζου… Η Ελλάδα και η Κύπρος θα έχουν κοινά όρια υφαλοκρηπίδας μόνον εάν η οριοθετική γραμμή της ελληνοτουρκικής υφαλοκρηπίδας χαραχθεί με βάση τη μέση γραμμή μεταξύ των τουρκικών ακτών και της νήσου Στρογγύλης».
5. «Δεδομένης της γενικότητας της διατύπωσης του άρθρου 83 της Σύμβασης για το Δίκαιο της Θάλασσας, αλλά και λόγω των διακυμάνσεων της νομολογίας και της αντίληψης των διεθνών δικαιοδοτικών οργάνων ότι κάθε υπόθεση αποτελεί ένα unicum, δεν είναι δυνατόν να προβλεφθεί με ακρίβεια η επήρεια που θα αποδοθεί στο σύμπλεγμα του Καστελλόριζου σε ενδεχόμενη δικαστική επίλυση της διαφοράς οριοθέτησης με την Τουρκία».
Για την ιστορία θα πρέπει να σημειώσουμε ότι η αποκάλυψη της γνωμάτευσης προκάλεσε εντονότατη αντίδραση του ΥΠΕΞ, προφανώς επειδή «χάλασε τη σούπα» της ελληνοτουρκικής «προσέγγισης» και μεγάλα υπηρεσιακά… βάσανα και απειλές στην εμπειρογνώμονα, η οποία είχε το… θράσος να κάνει τη δουλειά της.
Το τουρκικό «παιχνίδι»
Τα οικονομικά προβλήματα της χώρας εκείνη την εποχή σε συνδυασμό με τα ανυπέρβλητα εσωκομματικά προβλήματα που αντιμετώπιζε δεν επέτρεψαν στον ΓΑΠ να προχωρήσει (και) στην… επίλυση των ελληνοτουρκικών ζητημάτων. Αυτό, ωστόσο, δεν εμπόδισε την τουρκική κυβέρνηση να «κρατήσει» στο χέρι την «καλή θέληση» και την πολιτική κατευνασμού της κυβέρνησης Παπανδρέου και την κατάλληλη στιγμή να θέσει ξεκάθαρα τις θέσεις της διατυπώνοντας ορθά κοφτά και με επίσημο διάβημα την άποψη ότι το Καστελλόριζο απλώς επικάθεται στην τουρκική υφαλοκρηπίδα, όπως άλλωστε συμβαίνει και με τα ελληνικά νησιά που βρίσκονται κοντά στα μικρασιατικά παράλια.
Το τουρκικό διάβημα έγινε στην ελληνική πρεσβεία στην Άγκυρα τέλη Μαρτίου του 2011 και σε γενικές γραμμές υπογράμμιζε:
● Το Καστελλόριζο με τα χωρικά του ύδατα (6 μίλια) επικάθεται στην τουρ¬κική υφαλοκρηπίδα και δεν διαθέτει κανένα δικαίωμα στην Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ).
● Σύμφωνα με τους τουρκικούς χάρτες, τους οποίους παρουσίασαν στον Έλληνα διπλωμάτη της ελληνικής πρε-σβείας στην Άγκυρα, η τουρκική ΑΟΖ στην περιοχή συνορεύει με την ΑΟΖ της Αιγύπτου.
● Η τουρκική κυβέρνηση έχει ενημερώσει για τις θέσεις της την Αίγυπτο και, συνεπώς για αυτό τον λόγο, το Κάιρο, συμμεριζόμενο τις τουρκικές θέσεις, έχει διακόψει τις ελληνοαιγυπτιακές συζητήσεις για την ΑΟΖ στην περιοχή!
Την άποψη αυτή, θα πρέπει, παρενθετικά, να υπογραμμίσουμε, εξακολουθεί να διατηρεί η «φίλη» Αίγυπτος και σήμερα, όπως κατανόησε ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας, ακούγοντας στο πρόσφατο ταξίδι του στο Κάιρο τους Αιγύπτιους συνομιλητές του να λένε περί μηδενικής επήρειας του Καστελλόριζου σε ΑΟΖ και ελάχιστη επήρεια σε νησιά όπως η Ρόδος, η Κάρπαθος και η Κρήτη!
Τα παραπάνω (οι τουρκικές διευκρινίσεις περί Καστελλόριζου) έγιναν τον Μάρτιο του 2011 με αφορμή το διάβημα που έκανε η ελληνική πρεσβεία στην Άγκυρα προς το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών για την ενέργεια της γειτονικής χώρας να εκδώσει οδηγίες Navtex (ναυτιλιακές οδηγίες αντίστοιχες των αεροπορικών Νotam) για τις συμπληρωματικές εργασίες που επρόκειτο να πραγματοποιήσει το ιταλικό ερευνητι¬κό πλοίο «Explora» σε θαλάσσια περιοχή ελληνικής (νότια του Καστελλόριζου) δικαιοδοσίας.
Έκτοτε το σύμπλεγμα του Καστελλόριζου άρχισε να «απομακρύνεται» από το αθηναϊκό κέντρο, όπως φάνηκε και περίπου έναν χρόνο μετά, την άνοιξη του 2012, όταν στην τουρκική Εφημερίδα της Κυβερνήσεως δημοσιεύτηκαν χάρτες με θαλάσσιες περιοχές νότια του ελληνικού νησιωτικού συμπλέγματος, οι οποίες δύναται να παραχωρηθούν προς έρευνα και εκμετάλλευση έπειτα από απόφαση της τουρκικής κυβέρνησης. Αξίζει να σημειωθεί, ως απόδειξη «απομάκρυνσης» του Καστελλόριζου από την… πλατεία Συντάγματος, ότι οι εν λόγω επίσημες τουρκικές αμφισβητήσεις κυριαρχικών δικαιωμάτων δεν απασχόλησαν καμία πολιτική δύναμη του τόπου. Ήταν η εποχή (άνοιξη του 2012) που ως συνέπεια της οικονομικής καταστροφής αναδιατασσόταν το πολιτικό σκηνικό της χώρας…
Η Αθήνα στον κόσμο της
Από τότε που άρχισαν να οικοδομούνται οι τουρκικές αξιώσεις και η σχετική επιχειρηματολογία στην περιοχή, στην Ελλάδα συνέβησαν πολλά ενδιαφέροντα, όπως η εξαφάνιση του ενός πόλου εξουσίας (ΠΑΣΟΚ) και η μετάλλαξη της «αριστεράς» του ΣΥΡΙΖΑ σε κόμμα εξουσίας, αφού προηγουμένως εξαφανίστηκαν ως χάρτινος πύργος οι υποτιθέμενες ιδεολογικές διαφορές μεταξύ Ν.Δ. και ΠΑΣΟΚ που συγκυβέρνησαν για το καλό του τόπου και του δικαίου των δανειστών.
Ανάλογη κατάρρευση υπέστη, ως κυβέρνηση, και το υποτιθέμενο ιδεολογικό «οπλοστάσιο» του ΣΥΡΙΖΑ, ο οποίος προσπάθησε να υποδυθεί πως κυβερνά ενώ στην πράξη ακολούθησε τις λεπτομερέστατες οδηγίες των δανειστών. Ανάμεσα σ’ αυτές τις οδηγίες ήταν και οι περικοπές στις αμυντικές δαπάνες ως μη παραγωγικές… Δεν χρειάζεται να σημειωθεί ότι περί των περικοπών των αμυντικών δαπανών της χώρας δεν ακούστηκε ούτε «κιχ» από καμία πολιτική δύναμη, όπως δεν ακούστηκε και καμία εμπεριστατωμένη διατύπωση ανησυχίας περί της πορείας των ελληνοτουρκικών σχέσεων. Οι κυβερνώντες – αυτοί που κυβερνούσαν και εκείνοι που περίμεναν να κυβερνήσουν – θεωρούσαν τη χώρα αρκούντως εξασφαλισμένη από τις συμμαχίες της και τις συμφωνίες με ισχυρούς εταίρους και συμμάχους (οι οποίοι παρεμπιπτόντως ήταν και οι βασικοί δανειστές της).
Εξάλλου εκείνη την εποχή άρχισε να διαφαίνεται και πώς κατασπαταλήθηκαν οι τεράστιοι πόροι για εξοπλισμούς, οι οποίοι μάλιστα πέραν της διακίνησης μιζών δεν θωράκισαν και την άμυνα της χώρα έναντι του μόνου πραγματικού της αντιπάλου.
Μια χαρακτηριστική σύνοψη του τρόπου δόμησης των ελληνικών εξοπλιστικών δαπανών τη χρωστάμε σε έναν εξ επαγγέλματος ειδικό επί του θέματος: Ο πρώην αρχηγός ΓΕΣ στρατηγός Κ. Παναγιωτάκης, ο οποίος καταθέτοντας στις 17.11.2008 ως μάρτυρας σε Εξεταστική Επιτροπή της Βουλής, που διερευνούσε τις προμήθειες εξοπλιστικών προγραμμάτων που έγιναν επί υπουργίας των Α. Τσοχατζόπουλου και Γ. Παπαντωνίου (αμφότεροι, να σημειώσουμε, πέρασαν αργότερα από τις πύλες των φυλακών Κορυδαλλού), είχε πει ότι η Ελλάδα επί πολλά χρόνια δεχόταν από τις ΗΠΑ ό,τι περίσσευε, αφού «παίρναμε οπλικά συστήματα τα οποία ήταν σάπια, με τις λεγόμενες βοήθειες και τα προγράμματα FMF. Ό,τι περίσσευε μας δίνανε». Η μονόπλευρη, συνέχισε ο ίδιος, οδός προμήθειας ορισμένων οπλικών συστημάτων κυρίως από τους Αμερικανούς «μας δημιούργησε προβλήματα στις σχέσεις μας και στις επιχειρήσεις μας, αν κάναμε, με τους Τούρκους. Το ΝΑΤΟ μπορεί να μας κάνει παρεμβολές όποτε θέλει» συνέχισε ο στρατηγός Κ. Παναγιωτάκης και υπογράμμισε ότι η Ελλάδα διαθέτει ήδη αρκετά όπλα για το ΝΑΤΟ. «Πρέπει κάποτε να κρατάμε και κάποια οπλικά συστήματα για τη δική μας την άμυνα γιατί το ΝΑΤΟ, όταν κάνουμε πόλεμο με την Τουρκία δεν θα μας βοηθήσει, όπως ξέρετε»…
Σήμερα, λοιπόν, η συζήτηση στην υπό εποπτεία οικονομικά και αφοπλισμένη στρατιωτικά, σε σχέση με την Τουρκία, Ελλάδα περιστρέφεται γύρω από το αν το Καστελλόριζο είναι μακριά και πόσο…
Η απάντηση, έχουμε την εντύπωση, είναι προφανής: Το Καστελλόριζο είναι μακριά, ευθέως ανάλογα με την εγκληματική πολιτική που ακολούθησαν οι κυβερνήσεις της χώρας τις τελευταίες δεκαετίες. Καθώς, ακόμη και σήμερα, οι πολιτικές δυνάμεις του τόπου αρνούνται να πράξουν, αλλά απλά αναμένουν την ολοκλήρωση της καταστροφής, η τελική απόσταση του Καστελλόριζου θα μετρηθεί από τα δικαστήρια που ενδεχομένως δεν θα είναι μόνο αυτά της Ιστορίας…
