Του Δημήτρη Π. Τόλιου
Μου ζήτησε ο αρχηγός της Ένωσης Παλαιών Προσκόπων Βεροίας, να ξεπροβοδίσω δημόσια, προσκοπικά για λογαριασμό της Ενώσεως το επίλεκτο στέλεχος αυτής, τον γερόλυκο Μέρκο Κούτρα.
Πλήρης ημερών (92) γεννημένος το 1927 στην Βέροια, ο αρχηγός μας και δάσκαλος μας, έφυγε από τον μάταιο τούτο κόσμο, ανάμεσα σε αγαπημένα πρόσωπα. Εφτά χρόνια ενωρίτερα είχε ξεπροβοδίσει την αγαπημένη του σύζυγο Αλκμήνη και έκτοτε ζούσε με την φροντίδα κυρίως της κόρης του Μαρίας και του Μανόλη στο πατρικό της Γουδή.
Θα επιλέξω εις ανάμνηση, και αντί κοινότυπων αποχαιρετισμών, ωραίες αναμνήσεις από την κοινή μας ζωή, από το 1977 και μετά για να έχουν οι νεώτεροι μια ωραία ανάμνηση του σπουδαίου αυτού βεροιώτη («φασουλοταβά») , πατέρα , δασκάλου και προσκόπου.
Δεν υπάρχει φορά που να αντικρύσω καυτερή πράσινη πιπεριά στο τραπέζι και να μην θυμηθώ τον Γερόλυκο. Ο οποίος με εισήγαγε στο μυστήριο της γεύσης της . Δεκέμβριος 1977. Αγίου Στεφάνου. Καστανιά, χιόνι 2 μέτρα και εμείς για πρώτη διήμερη εξόρμηση με αρχηγό τον γιό του, Μανόλη Κούτρα και υπαρχηγό τον Σωτήρη Στασινόπουλο. Ήρθε κάποια στιγμή και ο Γερόλυκος Μέρκος, αναπληρωτής τότε του Π. Πυρινού, Τοπικού Εφόρου Βέροιας να μας επιθεωρήσει . Στην κουζίνα τρώμε όλοι βραστή φασολάδα με νερό από χιόνι, για να αντιμετωπίσουμε πείνα και κρύο. Ο Γερόλυκος βγάζει από την σακούλα καυτερές πιπεριές πράσινες. 11 χρονών ήμουν, κρύωνα, «φάε Δημητράκη μου λέει και θα δεις»:
Αξέχαστη εμπειρία, η καυτερή πιπεριά τον νεαρό μου οργανισμό τον άναψε για τα καλά. Πάει το κρύο, πάει η παγωνιά. Έξω στο χιόνι τρέξιμο για παιχνίδια με πάθος. Ο Γερόλυκος το επόμενο καλοκαίρι, Ιούλιος 1978, ήταν αρχηγός της αξέχαστης κατασκήνωσης της Τοπικής μας, στην Καστανιά. Με το θρυλικό οπισθοκίνητο scoda μπροστά την Αλκμήνη δίπλα του και το λεωφορείο μας από πίσω, σαν ταινία του νεώτερου ελληνικού κινηματογράφου. (Αδαλόγλου, Μπεμπέτσοι, Β.Ουσουλτζόγλου, Χ.Παπαδόπουλος, Ρέππας. Λαχανόπουλος, Γ.Τενεκετζίδης κα).
Με τον μπαρμπα Σαράντη φύλακα και τον Μέρκο αρχηγό με προσκοπική στολή. Την ημέρα που μάλωσαν στο χωριό ο Γιάννης Πειρουνάκης με τον Τηλέμαχο Χατζάκη, ο αρχηγός Γερόλυκος έγινε έξαλλος όταν πληροφορήθηκε από τους υπαρχηγούς τι συνέβη και ο Χατζάκης, έφαγε μπροστά σε όλους τους κατασκηνωτές το ξύλο της ζωής του από τον αρχηγό. Βλέπετε είχε την ατυχία να είναι οικογενειακοί φίλοι με τον πατέρα του Χατζάκη και την πλήρωσε πολύ ακριβά. Ο δε Γιάννης Πειρουνάκης αποχώρησε από την κατασκήνωση με κλάματα.
Ο Γερόλυκος ήταν της παιδαγωγικής σχολής «όπου δεν πίπτει λόγος πίπτει ράβδος». Και αυτό το θυμόμαστε πολύ καλά εμείς οι κατασκηνωτές του. Συζητώντας και γελώντας με την κόρη του, την ευγενική και σπουδαία νοσηλεύτρια Μαρία, κοκκινίζει και στεναχωριέται για τον πατέρα της όμως εμείς την διαβεβαιώνουμε ότι τον αγαπούσαμε ακόμη πιο πολύ. Γιατί ήθελε να μα κάνει ανθρώπους χρήσιμους στην ζωή.
Ο Γερόλυκος σε θέματα πειθαρχίας ήταν ασυμβίβαστος και τραχύς. Λχ υπεύθυνος στον αντικαρκινικό έρανο, χειμώνα καιρό με παγωνιά, δεν μας άφηνε να βάλουμε τα χέρια στις τσέπες, θεωρώντας το αναξιοπρεπές για την νεολαία. Σήμερα που βλέπω αφίσες πολιτικών με τα χέρια στις τσέπες ως δείγμα δυναμισμού και επιτυχίας κουνάω το κεφάλι μου και σκέφτομαι τον Γερόλυκο.
Μια χρονιά στο 1ο δημοτικό σχολείο, που δεν τον ακολουθήσαμε στο βήμα της παρελάσεως επειδή δήθεν χαθήκαμε στους δρόμους της Βέροιας, μας σήκωσε στον πίνακα και έκτοτε δεν ξαναχάσαμε τον δρόμο . Τα γνωστά του παιδιά (Ρέππας, Τόλιος, Μπαρμπαργύρης) τον γνώριζαμε ακόμη καλύτερα από τα ξένα.
Πτώση καθεστώτος Χότζα στην Αλβανία 1990: Με μπροστάρη τον Σπύρο Τελλίδη, μπαίνουμε στην Αλβανία, φορτωμένα τα αυτοκίνητα μεταλλικά εκκλησάκια για να τα βάλουμε στα χωριά ( Κορυτσά, Πενταβίν). Μαζί μας ο Μέρκος Κούτρας, Φθάνουμε στο Πόγραδετς, ο Μέρκος Κούτρας καταρρέει από συγκίνηση και φιλάει τις πέτρες στους πρόποδες του βουνού. Στην μάχη του Πόγραδετς το 1940 τραυματίσθηκε ο αδελφός του Γιώργος που διατηρούσε χρόνια περίπτερο ανάπηρου πολέμου έξω από το ταχυδρομείο στην Μητροπόλεως.
Υπήρξε επιφανές μέλος της Ενώσεως Παλαιών Προσκόπων Βεροίας την υπηρέτησε ανιδιοτελώς προσηλωμένος καθήκον, αναλάμβανε αποστολές «χαμαλίκι» όπως τον άρεσε να λέει. ‘Ήταν άνθρωπος του καθήκοντος και της υπακοής στην ιεραρχία.
Συνεργάσθημε με τον Δημήτριο Παπαδόπουλο, τον Κουικόγλου, τον Κόντα, τον Τάκη Βλαχόπουλο, τον Τάσο Φελλόπουλο, τον Φάνη Σύρπη, τον Θόδωρο Αλδάκο, τον Σπύρο Τελλίδη, τον Παύλο Πυρινό, τον Ματαράγκα, καρδιακός φίλος του Βαγγέλη Χαχάκη και του Αχιλλέα Θεοφάνους.
Μια γκρίζα αποχή του ελληνικού προσκοπισμού, όπου οι νεώτεροι μαχόμασταν για αιρετή ανάδειξη των επιτελείων, βρεθήκαμε κάποιοι στην προσκοπική παρανομία: «εμπρός για τον προσκοπισμό του 2000» ήταν το σύνθημα. Ψάχναμε χώρο για να εκθέσουμε τις απόψεις μας. Φέραμε ανθρώπους από την Αθήνα και την Θεσσαλονίκη: Γερόλυκε του λέω, θέλουμε την αίθουσα της Περιηγητικής στην Μητρόπολη για μια προσκοπική δράση για 2 ώρες. «Ευχαρίστως Δημητράκη». Λίγη ώρα πριν την εκδήλωση του ήρθε τηλεφώνημα να μην μας δώσει την αίθουσα και τάχασε, ο Γερόλυκος δεν πίστευε ότι εμείς μπορούσαμε να κάνουμε κακό στον προσκοπισμό. Δεν μας χάλασε το χατήρι και δεν μας έκλεισε την πόρτα.
Ο Γερόλυκος ως δάσκαλος και παιδαγωγός: Σπουδαγμένος στην Παιδαγωγική Ακαδημία Θεσσαλονίκης, τα δύσκολα χρόνια μεταπολεμικά, ήταν δάσκαλος παλιάς κοπής. Απαιτητικός και αυστηρός στην τάξη. Το φόρτε του ήταν το άψογο βήμα των σχολείων όπου πέρασε ως δάσκαλος. Το 2ο δημοτικό σχολείο και το 1ο δημοτικό σχολείο Βέροιας, με δάσκαλο υπεύθυνο παρελάσεως τον Μέρκο Κούτρα, ξεχώριζαν στην παρέλαση την δεκαετία του 1970.
Έφτιαχνε τον «ουλαμό παρελάσεως» όπως τον αποκαλούσε εβδομάδες πριν την παρέλαση και μας είχε στις πρόβες επί ώρες εκεί που σήμερα είναι η πλατεία του δημαρχείου. «Ένα στο αριστερό» ακόμη βουίζει στα αυτιά μας και γινόταν υποσυνείδητο. Το παιδικό μας σώμα πήγαινε στο τέλος μόνο του στο περπάτημα.
Κουρασμένος από την ζωή, από μικρός εργαζόμενος στα χωράφια του κάμπου της Βέροιας, και αγώνας για μόρφωση με τα αδέλφια του Γιώργο και Ελένη γιός του Εμμανου΄γλ και της Μαρίας, φασουλοταβάς ολκής. Έδωσε στον Μανόλη και την Μαρία άψογη ανατροφή και τους έμαθε την έννοια του καθήκοντος με παραδειγματικό τρόπο.
Καμάρωσε τα 7 του εγγόνια του να προοδεύουν, τα δύο μάλιστα Μερκούρηδες, στο πανεπιστήμιο και στην ζωή.
Στεντόρια φωνή, ψάλτης απαράμιλλος, φωνή καμπάνα που ηχούσε σε όλη την αγορά. Χαμογελαστός και ευγενικός στις κυρίες . Βεροιολάτρης, λάτρευε την πόλη που τον γέννησε, την ιστορία της, τον Γιώργο Χιονίδη, τον οποίο στήριξε στις πολιτικές του επιλογές και κατέβηκε μαζί του ως υποψήφιος δημοτικός σύμβουλος, τον Θωμά Βαφείδη, τον Γεώργιο Γουδή , αγαπημένος φίλος του δάσκαλου Στέφανου Μιχαηλίδη, αγαπούσε κάθε τι που απέπνεε γύρω του βεροιωτισμό. υπήρξε από τους συνιδρυτές της Περιηγητικής Λέσχης Βέροιας. Η Γη της Βέροιας τον αγκαλιάζει για πάντα και εμείς οι νεώτεροι αποτίουμε τιμή στην μνήμη και την ψυχούλα του.
Γερόλυκε θα σε θυμόμαστε πάντα.
