“Νάουσα. Μια νέα πόλη”. Παρουσιάστηκε το βιβλίο ανήμερα της 196ης επετείου του Ολοκαυτώματος
Την Κυριακή 15 Απριλίου 2018, ανήμερα της 196ης επετείου του Ολοκαυτώματος της Νάουσας και στο πλαίσιο των εκδηλώσεων εορτασμού, παρουσιάστηκε στις 18:30 στον Πολυχώρο πολιτισμού «Χρίστος Λαναράς» (Βέτλανς), το βιβλίο «Νάουσα. Μια νέα πόλη». Το βιβλίο, εκδόθηκε από το Ίδρυμα Χριστόφορου και Μαίρης Δημούλα με σκοπό την καταγραφή με εύληπτο τρόπο της Iστορίας της Νάουσας από την ίδρυσή της, ως σήμερα. Για το βιβλίο μίλησαν ο συγγραφέας, κ. Πετκανόπουλος Τριαντάφυλλος, ο κ. Χέλμης Χρήστος επιφορτισμένος με την εκδοτική και καλλιτεχνική επιμέλεια, και η Δρ Αθανασίου Τζωρτζίνα η οποία αναφέρθηκε στην δομή και την προσέγγιση του βιβλίου.
Χαιρετισμό απηύθυνε ο Δήμαρχος Η.Π Νάουσας κ. Κουτσογιάννης Νικόλαος, ο οποίος είναι και πρόεδρος του Ιδρύματος. Την εκδήλωση τίμησαν επίσης με την παρουσία τους ο Αρχιερατικός Επίτροπος Νάουσας κ. Ιωακείμ Δεσπότης, η κα Έλσα Καμτσικά και κ. Σάκης Παπαδόπουλος του Ιδρύματος Δημούλα, ο Διοικητής Β’ Μοίρας Καταδρομών Αντισυνταγματάρχης κ. Κουτέλης, οι Αντιδήμαρχοι κα Νάντια Τάκη-Τζέπου, κ. Βαλσαμίδης Σταύρος και κ. Δώρης Καρανάτσιος, ο Πρόεδρος της Ευξείνου Λέσχης Νάουσας κ. Φανιάδης Φώτης.
Κατά τον χαιρετισμό του, ο Δήμαρχος υπογράμμισε την σημασία της γνώσης της τοπικής ιστορίας, και υπογράμμισε τη σημασία της γνώσης αυτής ως κινητήριο μοχλό για την προοπτική της πόλης κάνοντας ιδιαίτερη μνεία στη δύναμη του νερού, ως μορφή ενέργειας, τότε όπως και τώρα, σύμφωνα με το πρωτοποριακό πρόγραμμα του Δήμου. Το βιβλίο, πρόκειται να διανεμηθεί δωρεάν στους μαθητές των σχολείων του Δήμου Η.Π Νάουσας.
Ακολούθως παραθέτουμε την παρέμβαση της Δρ Αθανασίου ώστε να συστηθεί σε όλους το βιβλίο.
«Νάουσα, Μια νέα πόλη», ήδη το εξώφυλλο είναι κομψοτέχνημα και εκφράζει λιτά αυτό που χρειάζεται να γνωρίζει ο αναγνώστης: Πως το βιβλίο αυτό, αφορά στη Νάουσα και είναι για εκείνον. Τα ονόματα εκείνων που συντελέσαν στην πραγματοποίηση του πονήματος βρίσκονται διακριτικά σε εσωτερική σελίδα, διότι πρωταγωνιστής είναι αυτό που ορίζει την ταυτότητα της πόλης και πώς αυτή ζυμώθηκε μέσα από τους αιώνες ώστε να είναι σήμερα η Νάουσα που αγαπάμε: Πώς η Νάουσα γεννήθηκε από άλλους, ώστε να γεννήσει στη συνέχεια ήρωες, να αγκαλιάσει εμάς, και να ατενίσει το λαμπρό της μέλλον.
ΝΑΟΥΣΑ. Έξι γράμματα που αποτελούν και το αρχικό γράμμα καθενός από τα έξι κεφάλαια του βιβλίου. Ένας τρόπος να αποδοθεί και συμβολικά η ενότητα του πονήματος, έχοντας το όνομα της ίδιας της πόλης ως μίτο για την αφήγηση της ιστορίας της: Μακεδόνες, νέα αρχή, τον 18ο αιώνα, κλωστοϋφαντουργία, αμπελώνας, πολύχρωμα. Κάθε αρχικό γράμμα είναι περίτεχνα διακοσμημένο ανάλογα με το θέμα που θίγει (βλάστηση/ νερό/ άλογο/ νήμα/ κλήμα/ ποικιλομορφία)
Στα τρία πρώτα κεφάλαια, ο συγγραφέας αποδίδει τα γεγονότα με χρονολογική σειρά με τρόπο που να γίνει κατανοητό ποιες καταστάσεις ευνόησαν τη δημιουργία της πόλης, γιατί ιδρύθηκε σε αυτό το γεωγραφικό σημείο, και ποια ήταν η στρατηγική σημασία της απόφασης αυτής στο ρου της ιστορίας της.
Ο συγγραφέας, κ. Πετκανόπουλος, φαίνεται να άντλησε πληροφορίες από διαφορετικές ιστορικές πηγές τις οποίες μετά συνέθεσε καθώς εμπλούτιζαν η μία την άλλη. Στη συνέχεια, όλες αυτές οι πληροφορίες, φιλτραρίστηκαν, και παρέμειναν τα κύρια γεγονότα ΧΩΡΙΣ ΟΜΩΣ να χάνεται η σημαντική σχέση αιτίας και αιτιατού διότι τα γεγονότα είναι ομαλά και λογικά συνδεδεμένα μεταξύ τους. Δεν αποδύεται των λεπτομερειών σε σημείο που να μην γίνονται κατανοητές οι ανθρώπινες αποφάσεις και αντιδράσεις. Μαθαίνουμε το παρασκήνιο και το προσκήνιο και πώς αυτά συνδέονται λογικά.
Για να αποδοθούν με εύληπτο τρόπο οι δράσεις και αντιδράσεις της πόλης ο συγγραφέας δεν επικεντρώθηκε μόνο στα ιστορικά γεγονότα που την αφορούσαν στενά, η έρευνά του διευρύνθηκε αποδίδοντάς μας με σαφήνεια το σύνολο των συγκυριών που προηγήθηκαν κάθε μεγάλης στιγμής, περιγράφοντας το διεθνές περιβάλλον, το εθνικό διακύβευμα και τις εσωτερικές στην πόλη ζυμώσεις. Έτσι, μαθαίνουμε αβίαστα για την έκταση, τη δύναμη της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, για τον Μεσαίωνα, την Αναγέννηση, πώς και γιατί οι Ναουσαίοι ταξίδευαν ανά τον κόσμο, πώς εκκολάφθηκε η ιδέα της Ελληνικής Επανάστασης μέσα από τις αρχές της Γαλλικής, πώς επηρεάστηκε η Ευρώπη από τον Διαφωτισμό, τι σχέση είχαν οι αξιωματούχοι της πόλης με την Υψηλή Πύλη, με τον Διοικητή στη Θεσσαλονίκη, πώς ο Αλή Πασάς εποφθαλμιούσε την πόλη και προσπάθησε να την ρίξει και εκ των έσω με παιχνίδια δολοπλοκίας, πώς εκμεταλλεύτηκε την Βιομηχανική Επανάσταση, πώς ήταν δομημένη η κοινωνία, ποια ήταν η ιεραρχία, πώς λαμβάνονταν οι αποφάσεις και πώς ιεραρχούνταν τα γεγονότα για τη λήψη τους και ποιες συμμαχίες τυπικές ή άτυπες ενεργοποιούνταν.
Ξέρουμε ότι κάθε πόλη και χωριό δέχτηκε επιρροές από τα μεγάλα γεγονότα που ταλάνισαν την ανθρωπότητα. Η παρούσα έκδοση, ξεκαθαρίζει το τοπίο, επικεντρωνόμενη στο πώς όλοι αυτοί οι πόλεμοι, ιδεολογίες, συμμαχίες επηρέασαν την πόλη μας. Πώς δημιουργήθηκε η σημερινή Νάουσα μέσα από την Παγκόσμια και Ελληνική Ιστορία. Είναι όμορφο να βλέπεις παρά τα, πολλές φορές δυσάρεστα, ιστορικά γεγονότα που διαδραματίστηκαν, τις ανθρώπινες αντιδράσεις και την αναγέννηση της ζωής μέσα από τη φωτιά και το σίδερο. Όπως πετυχημένα περιγράφεται στις σελίδες αυτές, το εμπόριο και επομένως τα απαραίτητα για την πραγματοποίησή του ταξίδια, επέτρεψε να σφυρηλατηθεί ένας χαρακτήρας Ναουσαίου προσκείμενου στις Τέχνες, στα Γράμματα, στην Αρχιτεκτονική, με πνεύμα ευρύ και δεκτικό στις νέες ιδέες που συναντούσε στους απομακρυσμένους τόπους που επισκέπτονταν.
Αν δεν ήταν βιβλίο που παραθέτει ιστορικά γεγονότα, θα μπορούσε, να ξεκινά με το οικείο μας «Μια φορά και έναν καιρό», τόσο η γλώσσα που χρησιμοποιεί ο συγγραφέας είναι ξεκάθαρη. Η διατύπωση είναι απλή και απαντά στον σωστό χρόνο στα εύλογα ερωτήματα που προκύπτουν στον αναγνώστη.Οσχεδόν προφορικός λόγος επιτυγχάνει μια αμεσότητα η οποία επιταχύνει το ρυθμό της ανάγνωσης και διευκολύνει την κατανόηση.
Είναι εύκολο να θυμάται κανείς γιατί η Νάουσα ονομάστηκε Ηρωική, είναι όμως τέχνη να εξηγήσεις με απλά λόγια, πού, πώς, και γιατί μεγάλωσαν οι Nαουσαίοι ώστε να αντιδρούν ηρωικά. Κάθε παράγραφος του βιβλίου, δίνει αφορμή για την αφύπνιση της συλλογικής και ατομικής μνήμης
Μπορούμε να πούμε πως το βιβλίο, συγκεντρώνει τα χαρακτηριστικά ενός ευκολοδιάβαστου βιβλίου: ξεκάθαρη δομή, σαφής διατύπωση, απαντά σε εύλογα ερωτήματα, είναι ευδιάκριτη η σχέση αιτίας και συνέπειας, παρέχεται πλήρης εικόνα των ιστορικών συγκυριών και διαφαίνεται πώς η πόλη λειτουργούσε πάντα σαν συγκοινωνούν δοχείο με τον κόσμο
Η προσέγγιση που επελέγη, δίνει αφορμές σε κάθε ανήσυχο πνεύμα να αναζητήσει περαιτέρω απαντήσεις. Αποτελεί επίσης εξαιρετική αφορμή για τους μεγάλους να ξεκινήσουν την αφήγησηστους νεότερους και να υπάρξουν ζωντανές προσωπικές μαρτυρίες για τα νεότερα χρόνια της ιστορίας.
Αφού λοιπόν για τα τρία πρώτα κεφάλαια, παρέχει πληροφορίες για το εσωτερικό και εξωτερικό περιβάλλον, και το ιστορικό πλαίσιο στο οποίο κινήθηκε η Νάουσα, ο κ. Πετκανόπουλος, για το υπόλοιπο μισό του, ξεχωρίζει τρία στοιχεία που καθορίζουν την ταυτότητα της Νάουσας και συνεχίζει την αφήγησή του εστιάζοντας θεματικά πλέον στην κλωστουφαντουργία, στην αμπελουργία και στην πολύχρωμη σημερινή Νάουσα. (Να επισημανθεί εδώ ότι τα κεφάλαια αυτά, διατρέχονται από την σημασία του νερού στον χαρακτήρα και τη λειτουργία της πόλης. Είτε ως πηγή ζωής είτε ως μορφή ενέργειας).
Δεν γνώριζα, αλλά από το παρόν βιβλίο έμαθα πως το 1920 πραγματοποιήθηκε στη Νάουσα η πρώτη απεργιακή κινητοποίηση. Έμαθα, πως χάρη στην αντίσταση των Ναουσαίων σταδιακά οι Οθωμανοί σταμάτησαν το παιδομάζωμα, έμαθα πως το 1905 στη Νάουσα εμφιαλώθηκε το πρώτο ελληνικό κρασί, έμαθα πως «το 1822, στην Καταστροφή της Νάουσας, ο αείμνηστος διδάσκαλος από τα Γιαννιτσά Δημήτριος Μπαρλαούτας κατάφερε, τη νύχτα, να σώσει μέρος του περιεχομένου της βιβλιοθήκης, κρύβοντάς τα σε μία υπόγεια κρύπτη κοντά στη σχολή» και σκέφτηκα την βιβλιοθήκη της Αργυρούπολης του Πόντου. Συνειρμικά ο νους μου πήγε στον Νίκο Λυγερό, και αναρωτήθηκα με τι κριτήρια να διάλεξε άραγε αυτός ο άνθρωπος μέσα στις σφαγές ποια βιβλία έπρεπε να διασωθούν. Ο,τι παλαιότερο μπορεί να μπει στο πνεύμα είναι τα βιβλία, και ότι παλαιότερο μπορεί να μπει στο σώμα, είναι το κρασί.
Είδα πως η Νάουσα ανέκαθεν ήταν μια κόκκινη βούλα στον χάρτη σαν αυτές που υποδεικνύουν στον ταξιδιώτη «ΒΡΙΣΚΕΣΑΙ ΕΔΩ». Κόκκινη, σαν το κρασί, σαν το αίμα, σαν τη δύναμη, το πάθος, τη ζωή, σαν στον πρόσωπο της Μπούλας. Αυτή η πολυσημία υποθέτω γοήτευσε τον κ. Χέλμη ώστε να τη χρησιμοποιήσει σαν υπογραμμιστή στην εικονογράφηση του βιβλίου. Σε δύο σημεία θα σταθώ: στην αιματοκυλισμένη σελίδα όπου εξιστορείται η Πτώση της Βασιλεύουσας και Συμβασιλεύουσας και σε ένα σημείο όπου οι δύο αυτές κουκίδες τέμνονται: στα πρόσωπα του Αλέξανδρου και του Αριστοτέλη. Διότι εδώ, δυο βήματα από τη Νάουσα συνυπήρξαν και από εδώ ξεκίνησε η πορεία του Αλεξάνδρου ώστε να γίνει «Μέγας». Η εικόνα αυτή, πλαισιώνεται διακριτικά απόφράσεις από τα «Πολιτικά» του Αριστοτέλη.
«Συνεπώς, κάθε πόλη υπάρχει φύσει, εφόσον βέβαια αυτό ισχύει και για τις πρώτες μορφές κοινωνίας. Γιατί η πόλη είναι ο σκοπός χάριν του οποίου υπάρχουν οι άλλες μορφές κοινωνίας,(…)
(…) ο άνθρωπος είναι ον που ζει από τη φύση του σε πόλη, και ότι όποιος είναι από τη φύση του και όχι λόγω τυχαίων συνθηκών άπολις είναι ή αχρείος ή ανώτερος από τους κοινούς ανθρώπους. Όπως εκείνος που λοιδορείται από τον Όμηρο ότι είναι «χωρίς γενιά, χωρίς νόμους, χωρίς εστία».
Γνωρίζοντας την ελληνική ιστορία, δεν είναι τυχαία η επιλογή των «Πολιτικών» ούτε άνευ σημασίας ότι ο κ. Χέλμης σταμάτησε την παράθεση στους στίχους του Ομήρου (Ι, 63-64) «χωρίς γενιά, χωρίς νόμους, χωρίς εστία, είναι αυτός που τον εμφύλιο πόλεμο αγαπά», όπου εμφύλιος… βάλτε «φαγωμάρα»
«Νάουσα, μια νέα πόλη». Στην κυριολεξία, διότι νεότερη από τις κοντινές της πόλης. Μεταφορικά, μια πόλη σε διαρκή εξέλιξη με λαμπρή προοπτική βασιζόμενη στην ενέργεια, την καινοτομία, και την αειφορία, και που εργάζεται ώστε να αναδειχθεί σε πρότυπο μικρής σύγχρονης ευρωπαϊκής πόλης.
Όπως και στον χάρτη, αν εντοπίσεις πού βρίσκεσαι, μπορείς να πας όπου θέλεις. Έτσι και με τα γεγονότα, αν εντοπίσεις τη σχέση τους,μπορείς μετά να φτάσεις όπου θέλεις. Η πορεία της Νάουσας ανά τους αιώνες την οδήγησε να χρησιμοποιεί το ξίφους και την πένα, αποτελεσματικότερη φαίνεται η πένα: Εστία Μουσών, χορωδία ΚΑΠΗ, Φιλαρμονική Εταιρεία Νάουσας, θεατρικές ομάδες, Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου, Φεστιβάλ CIOFF-Πυρσού, Μπούλες, Δημοτικό Ωδείο, και πόσα άλλα που δείχνουν την καλλιέργεια της πόλης.
Κόκκινη βούλα η Νάουσα στον ελληνικό χάρτη, κόκκινη, σαν μια σταγόνα αίμα, κόκκινη, σαν τα μάγουλα της Μπούλας, κόκκινη σαν την τελευταία ρανίδα για όσα μας ενώνουν, και για όσα μπορούμε να χτίσουμε μαζί.
Χωρίς να γνωρίζει τι θα σκεφτώ διαβάζοντας το βιβλίο, κάποιος έγραψε άθελά του τον επίλογο της παρουσίασής μου: Παραθέτω… «Η νέα Νάουσα χτίζεται μέσα από τη μελέτη και τη γνώση της Ιστορίας. Μελετήστε αυτή την έκδοση, γνωρίστε τον τόπο μας και αγαπήστε τον. Θα νιώσετε κάθε μεγαλείο» (Νικόλαος Κουτσογιάννης, Δήμαρχος Η.Π Νάουσας, Πρόεδρος του Ιδρύματος Δημούλα)».
