Η μη ορθή χρήση αντιβιοτικών βλάπτει σοβαρά την υγεία
Από την Ελένη Τσιανάκα* & τον Πάνο Χριστοδούλου**
Σε προηγούμενο άρθρο αναφέρθηκε η σημασία της εμβολιαστικής κάλυψης των παιδιών καθώς προφυλάσσει από μια σειρά ασθενειών, οι οποίες μόνο στο παρελθόν δεν ανήκουν (Τσιανάκα και Χριστοδούλου, 2017). Σε μια ιδεατή κατάσταση, η προληπτική ιατρική έχει στόχο την αποφυγή εμφάνισης ασθενειών, πριν καν χρειαστεί η φαρμακευτική αντιμετώπισή τους. Παρόλα αυτά η σημερινή κατάσταση απέχει πολύ από το να χαρακτηριστεί ιδεατή: η νοοτροπία που έχει αναπτυχθεί βασίζεται κυρίως στο θεραπεύειν και όχι στο προλαμβάνειν.
Πολλές φορές μάλιστα το θεραπεύειν εναπόκειται σε άλλη μια λάθος παράδοση: τη λήψη αντιβιοτικών χωρίς τη σύστασή τους από γιατρό. Συνηθίζεται λοιπόν η εμφάνιση πυρετού να συνοδεύεται με τη λήψη αντιβιοτικού σκευάσματος απευθείας από το φαρμακείο (WHO, 2015).
Παρατήρηση πρώτη: η πλειοψηφία της εμφάνισης χαμηλού πυρετού (έως 38 βαθμούς κελσίου) οφείλεται σε ιώσεις οι οποίες δεν επηρεάζονται από τη λήψη αντιβιοτικών.
Παρατήρηση δεύτερη: ο οργανισμός διαθέτει φυσιολογική μικροβιακή χλωρίδα. Η μη αναγκαία λήψη αντιβιοτικών ενδέχεται να οδηγήσει σε ανθεκτικότητα την φυσιολογική χλωρίδα και δε περίπτωση μόλυνσης μιας περιοχής από αντίστοιχο μικρόβιο, να είναι δύσκολη η αντιμετώπισή της.
Παρατήρηση Τρίτη: ένα μικρόβιο συνήθως είναι ευαίσθητο σε διαφορετικά ήδη αντιβιώσεων. Η χρήση απευθείας μια πιο ισχυρής αντιβίωσης (δηλαδή μιας πιο ευρέως φάσματος) περιορίζει τις μελλοντικές δυνατότητες χρήσης της (Jong and Stevens, 2012).
Ερευνητικά δεδομένα δείχνουν ότι η Ελλάδα εμφανίζει από τα υψηλότερα ποσοστά αντοχής στα αντιβιοτικά από τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης (WHO, 2017). Αναλυτικά για την περίοδο έως το 2015 προκύπτουν τα ακόλουθα στοιχεία (ECDC, 2017):
- το 61.9% των λοιμώξεων από Klebsiella pneumoniae εμφάνισε αντοχή στις καρβαπενέμες, ένα αντιβιοτικό τελευταίας γραμμής για την αντιμετώπιση ασθενειών.
- η Ελλάδα βρίσκεται στις πρώτες χώρες στις οποίες η Pseudomonas Aeruginosa εμφανίζει αντοχή στις κεφαλοσπορίνες τέταρτης γενιάς, τις καρβαπενέμες και την πιπερακιλίνη.
- Την ίδια στιγμή αυξάνονται τα στελέχη Eserichia Coli που είναι ανθεκτικά στις β λακταμάσες και τις φθοριοκινολόνες.
- Στην Ελλάδα παρουσιάζονται από τα μεγαλύτερα ποσοστά ανθεκτικών στελεχών Acinetobacter Baumannii, το οποίο ευθύνεται συχνά για ενδονοσοκομιακές λοιμώξεις.
- Υπάρχουν υψηλά ποσοστά στελεχών MRSA Staphylococcus Aureus.
Συνολικά συμπεραίνεται ότι η χρήση των αντιβιοτικών στην Ελλάδα έχει δημιουργήσει ήδη αρκετά στελέχη, ενώ πολλά αντιβιοτικά πρώτης γραμμής, όπως η αμοξικιλίνη, οι κεφαλοσπορίνες πρώτης γενιάς και η αμπικιλίνη, παρακάμπτονται αναίτια στα θεραπευτικά σχήματα, υπέρ πιο ισχυρών σκευασμάτων. Επίσης ένα από τα βασικά προβλήματα είναι ότι λόγο της αντοχής στα αντιβιοτικά αντιμετωπίζουν πολλά προβλήματα ασθενείς στις μονάδες Εντατικής θεραπείας οι οποίοι όντως χρειάζονται ισχυρή αντιβίωση. Υπάρχει ανάγκη λοιπόν για μια διαφορετική μέθοδος αντιμετώπισης των ασθενειών και χρήσης των αντιβιοτικών. Καταρχήν δε λαμβάνουμε μόνοι μας αντιβιοτική θεραπεία. Επισκεπτόμαστε το γιατρό και περιμένουμε τα αποτελέσματα της καλλιέργειας και του αντιβιογράμματος ώστε να λάβουμε την κατάλληλη αγωγή. Μέτρα απαραίτητα για τη μελλοντική επιβίωση απέναντι στις λοιμώξεις. Τα φαρμακεία δεν είναι περίπτερα και τα αντιβιοτικά δεν είναι καραμέλες. Είναι απαραίτητη η χρήση τους, αλλά μόνο όταν είναι ενδεδειγμένη (Cohen et al., 2017).
Βιβλιογραφία
- Τσιανάκα Ελένη, Χριστοδούλου Παναγιώτης, Τα μικρόβια και οι πολλοί μικροί μας φίλοι, Νόστιμον Ήμαρ 2017
- WHO, Health Systems in Transitions: Greece, 2015
- Jong E., Stevens D., Netter s Infectious Diseases 2012
- WHO, Country Health Profiles 2017: Greece
- ECDC, Antimicrobial Resistance Surveillance in Europe, European Centre for Disease Prevention and Control, Stockholm 2017
- Cohen et al, Infectious diseases, Elsevier 2017
*Ελένη Τσιανάκα, Ειδική Παιδίατρος- Ειδικευομένη Νεογνολογίας Πανεπιστημιακής Κλινικής Κολωνίας – Μπόχουμ
**Πάνος Χριστοδούλου, ειδικευόμενος Ιατρικής Βιοπαθολογίας ΓΝΙ Χατζηκώστα, Μεταπτυχιακός φοιτητής Διοίκησης Μονάδων Υγείας ΕΑΠ
