Συνέλευση Πολιτών “Ελεύθερο Βέρμιο”: «Ναι στην αιολική ενέργεια – όχι στην αλόγιστη βιομηχανική της εγκατάσταση»

1. ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΣΥΝΕΛΕΥΣΗΣ ΠΟΛΙΤΩΝ “ΕΛΕΥΘΕΡΟ ΒΕΡΜΙΟ”

Η συνέλευση πολιτών “Ελεύθερο Βέρμιο” συνθέτεται από πολίτες των περιοχών που ζουν στις παρυφές του βουνού μας, κύρια από τις πόλεις της Βέροιας και της Νάουσας. Στη συνέλευση μας συμμετέχουν καθηγητές/τριες, δικηγόροι, δάσκαλοι/ες, φοιτήτριες, εργαζόμενοι σε διάφορους κλάδους, κ.α πέρα από τις ιδεολογικές και πολιτικές διαφορές τους. Είναι μία ανοιχτή συνέλευση, που λειτουργεί με άμεση δημοκρατία και πρώτος διακηρυγμένος της στόχος είναι η προστασία του οικοσυστήματος του Βερμίου, των ανθρώπων και της φύσης.

Οι επιμέρους στόχοι της συνέλευσης μας είναι:

– η παύση των εργασιών εγκατάστασης του βιομηχανικού αιολικού πάρκου στο Βέρμιο, λόγω των καταστροφικών συνεπειών του
– η έναρξη ενός διαλόγου στις τοπικές κοινωνίες , τις κοινότητες και τις πόλεις για την ορθολογική διαχείριση του βουνού,
– ενός διαλόγου που θα οδηγήσει πιθανά στον σχεδιασμό και στην εγκατάσταση ενός κατάλληλου αριθμού ανεμογεννητριών, (και άλλων μορφών ΑΠΕ) που θα κινείται στη λογική της ολοκληρωμένης προστασίας του βουνού, και θα συνεισφέρει στη μείωση των αερίων του θερμοκηπίου.

Οι στόχοι αυτοί αποφασίστηκαν συναινετικά, μετά από πολύμηνες συνελεύσεις, πολύ μελέτη, αναζήτηση, έρευνα, επιμέρους διαφωνίες που κατέληξαν σε έναν κοινό τόπο: η προστασία του βουνού συνδέεται με την προστασία της φύσης και των κοινοτήτων μας.

2. ΓΕΝΙΚΗ ΘΕΣΗ ΤΗΣ ΣΥΝΕΛΕΥΣΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΟΥ ΒΕΡΜΙΟΥ

Η βασική μας τοποθέτηση είναι πως πρέπει ως πολίτες να συνεισφέρουμε με όλες τις δυνάμεις μας αλλά και με το μερίδιο ευθύνης που μας αναλογεί ως τοπικές κοινωνίες στη μείωση των εκπομπών των αερίων του θερμοκηπίου. Δεν δεχόμαστε μία οικονομική παραγωγική λογική που μολύνει αέρα, νερό, έδαφος, που καταστρέφει ΓΗ και Ανθρώπους. Επομένως η χρήση τεχνολογιών παραγωγής ενέργειας από καθαρές πηγές (αέρας, ήλιος, νερό) μας βρίσκει καταρχάς σύμφωνους.

Για τη συνέλευση Ελεύθερο Βέρμιο και η αιολική ενέργεια είναι καθαρή ενέργεια, συνεισφέρει στη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, χωρίς όμως να αποτελεί με βάση και τα στοιχεία διεθνών οργανισμών τον βασικό παράγοντα για την αποφασιστική τους μείωση. Έτσι για παράδειγμα σύμφωνα με την πρόβλεψη της International Energy Agency (ΙΕΑ) εάν τα κράτη τηρήσουν τις συμφωνίες του Παρισιού, το 37% της παραγωγής ενέργειας μέχρι τη δεκαετία του ΄30 θα γίνεται από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ). Παρόλα αυτά οι απαιτήσεις σε άνθρακα (λιγνίτη και πετρέλαιο) θα συνεχίζουν να αυξάνονται μέχρι το 2040, κύρια γιατί όπως υποστηρίζουν οι αναλυτές δεν υπάρχουν εναλλακτικές πηγές ενέργειας για τις χερσαίες μεταφορές, την αεροπλοΐα, και τα πετρελαιοχημικά.

Σήμερα από τις ΑΠΕ παράγεται μόλις το 13,4% της ενέργειας σε παγκόσμιο επίπεδο. Από αυτή το 70,7% παράγεται από βιοκαύσιμα και σκουπίδια, το 18,3% από την υδροηλεκτρική ενέργεια, και μόλις το 4% από τον άνεμο, το 3% από τον ήλιο και τα θαλάσσια ρεύματα, και το 4,1% από τη γεωθερμία. Δηλαδή το 90% της πρωτογενούς παραγωγής ενέργειας από ΑΠΕ γίνεται από βιοκαύσιμα, το νερό και τα σκουπίδια. Κι αυτό είναι επίσης ένα στοιχείο που πρέπει να μας προβληματίσει.
Ως συνέλευση γνωρίζουμε πως από το σύνολο των αερίων του άνθρακα που εκπέμπει ο ανθρώπινος πολιτισμός, το 87% προέρχεται από την καύση ορυκτών καυσίμων (λιγνίτη, φυσικό αέριο, πετρέλαιο). Περίπου τα 2/3 της εκπομπής αερίων από την καύση ορυκτών καυσίμων το 2014 οφειλόταν στον τομέα της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας και θερμότητας (42%). Ο τομέας μεταφορών εκπέμπει το 23%, η βιομηχανία το 19%, οι κατοικίες το 6%, οι υπηρεσίες το 3%, και οι τομείς που αφορούν την αγροκαλλιέργεια, το ψάρεμα, και τις βιομηχανίες παραγωγής ενέργειας περίπου το 7%.

Με βάση αυτά τα στοιχεία η συνέλευση μας κατέληξε στο ότι όσες α/γ κι αν βάλουμε στο βουνό, αν θέλουμε να συνεισφέρουμε πραγματικά στη μείωση των αερίων του θερμοκηπίου, πρέπει να παρέμβουμε στην ίδια την οργάνωση της κοινωνίας μας, που είναι υπερκαταναλωτική, συγκεντρωτική, και στοχεύει στην συνεχή ανάπτυξη της παραγωγής και της κατανάλωσης και στη συγκέντρωση οικονομικής και πολιτικής δύναμης στα χέρια ολοένα και λιγότερων ανθρώπων. Από αυτή την άποψη η τεχνολογία και των α/γ και των ΑΠΕ είναι χρήσιμη όταν συνδέεται με μια άλλη λογική. Ήδη από τη δεκαετία του ‘50 τα οικολογικά κινήματα συνέδεαν τις ΑΠΕ με την λογική των αποκεντρωμένων κοινοτήτων, που συνδέονται σε ευρύτερες δημοκρατικές ομοσπονδίες. Αλλά αυτή είναι μια συζήτηση που αφορά το μέλλον της φύσης, των ανθρώπων και του πλανήτη. Το ερώτημα είναι τι κάνουμε στο παρόν, μπροστά στο πρόβλημα που προκύπτει από το βιομηχανικό πάρκο και αφορά το Βέρμιο.

Και η περίπτωση του Βερμίου συμπυκνώνει ως εικόνα όλες τις αντιφάσεις στις οποίες ζούμε. Από τη μία πλευρά έχουμε τη βιομηχανία ατμοηλεκτρικής παραγωγής ενέργειας στην Πτολεμαΐδα, με όλες τις επιμέρους εικόνες των καπνισμένων φουγάρων, την καταστροφή του υδάτινου ορίζοντα και του εδάφους, την αλλαγή της γεωγραφίας οικισμών και κοινοτήτων, την κατάρρευση κοινοτήτων, τις καρκινογεννέσεις κλπ κλπ. Από την άλλη πλευρά την εγκατάσταση ενός τεράστιου βιομηχανικού αιολικού πάρκου στο βουνό, που όσο κι αν συνεισφέρει στη μείωση των εκπομπών των αερίων του θερμοκηπίου, σε αυτό το μέγεθος θα προκαλέσει σημαντικές καταστροφές στο οικοσύστημα του βουνού.

Κι έτσι μέσω της συναίνεσης καταλήξαμε σε μια δεύτερη θέση αρχής:
Ως τοπικές κοινότητες θέλουμε και πρέπει να συμβάλλουμε στον γενικό παγκόσμια διακηρυγμένο στόχο της μείωσης των αερίων, στην αλλαγή του ενεργειακού μοντέλου, στη μείωση της καταστροφής της φύσης και των ανθρώπων παγκόσμια και στην περιοχή μας, και πιο συγκεκριμένα στην Πτολεμαΐδα. Από την άλλη δεν θέλουμε αυτή η συμβολή να αποδεχτεί μοιραία για το βουνό και τις κοινότητες μας, όπως έγινε και με το Νομό Κοζάνης. Δεν θέλουμε να ζήσουμε εμείς και τα παιδιά μας, την ολοκληρωτική καταστροφή της περιοχής μας. Από αυτή τη θέση εκκινούμε και αυτή παρουσιάζουμε σήμερα.

3. Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΟΥ ΑΙΟΛΙΚΟΥ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟΥ ΠΑΡΚΟΥ ΣΤΟ ΒΕΡΜΙΟ

Ας παρουσιάσουμε αρχικά ποια είναι τα χαρακτηριστικά της εγκατάστασης

Σύμφωνα με την ΥΠΟΥΡΓΙΚΗ ΑΠΟΦΑΣΗ ΥΠ. ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ, ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ & ΚΛΙΜΑΤΙΚΗΣ ΑΛΛΑΓΗΣ της 9 Ιανουαρίου 2014 στο Βέρμιο θα εγκατασταθούν 7 αιολικά πάρκα συνολικής ισχύος 465 MW, 155 α/γ ισχύος 3ΜW. Από την έρευνα μας στη βάση δεδομένων της ΡΑΕ διαπιστώσαμε πως ίσως ήδη έχουμε μία πρώτη παράβαση της απόφασης αφού σύμφωνα με τα στοιχεία τους, έχουν δοθεί άδειες για 365 α/γ αφήνοντας ανοιχτό το ενδεχόμενο να φτάσουν τις 635

Το έργο που αφορά στην κατασκευή και λειτουργία του αιολικού πάρκου αποτελείται από:

• τη συντήρηση – βελτίωσης υφιστάμενης οδοποιίας, μήκους 33.653 μ. περίπου, για
τις ανάγκες πρόσβασης στη θέση των αιολικών πάρκων,
• τη συντήρηση – βελτίωση υφιστάμενης εσωτερικής οδοποιίας, μήκους 44.225 μ.
περίπου, και διάνοιξης νέας εσωτερικής οδοποιίας εντός των πολυγώνων των
αιολικών πάρκων μήκους 94.258 μ. Περίπου.
Δηλαδή το συνολικό μήκος της οδοποίας φτάνει τα 172.136 μ

Σύμφωνα με τα στοιχεία που παραθέτουν στην ιστοσελίδα τους η Ριζοσπαστική Πρωτοβουλία Μηχανικών Οικολόγοι Μηχανικοί – Συνεργαζόμενοι το έργο θα φτάσει τελικά τα 695 MW ενώ μία μόνο εταιρεία πρόκειται να ρίξει 160.000 τόνους μπετόν.

Πρώτη λοιπόν συνέπεια της βιομηχανικής εγκατάστασης είναι η αλλαγή στην φυσιογνωμία του ορεινού όγκου του βουνού, η καταστροφή του εδάφους, από τους δρόμους, τα καλώδια και τους ενεργειακούς πύργους και σταθμούς που θα κατασκευαστούν.

Αυτή ίσως είναι μάλιστα η λιγότερο καταστρεπτική όσον αφορά το οικοσύστημα του Βερμίου.

Από την έρευνα μας ανακαλύψαμε πως υπάρχουν κι άλλες πλευρές οικολογικής καταστροφής

1) Το σύνδρομο της τουρμπίνας. Tο σύνολο των συμπτωμάτων που παρατηρούνται σε ανθρώπινα και μη ανθρώπινα ζώα που ζουν σε απόσταση μέχρι και 2 χιλιόμετρα περίπου από τα πάρκα και προκαλείται από τον υπόηχο και θόρυβο των α/γ. Τα συμπτώματα είναι για τον άνθρωπο βουητό και πόνος στα αυτιά, ταχυκαρδίες, ημικρανίες, απώλεια ύπνου, βέρτικο, δυσλειτουργίες των εσωτερικών οργάνων, απώλεια συγκέντρωσης, θυμός και κούραση. Για τα ζώα οι επιστήμονες σε παγκόσμιο επίπεδο έχουν παρατηρήσει αποβολές εμβρύων, τερατογεννήσεις, νευρικές διαταραχές κ.α. Παραδείγματα: Το 2014 ο ιδιοκτήτης μίας φάρμας με μινκ στη Δανία παρατήρησε 1600 αποβολές εμβρύων, ενώ πολλά από τα ζώα της φάρμας γεννιόταν με δυσλειτουργίες, γεγονός που απέδωσε στην εγκατάσταση τεσσάρων ανεμογεννητριών δίπλα στη φάρμα. Σε μία μεταπτυχιακή έρευνα με τον τίτλο “Acquired flexural deformity of the distal interphalangic joint in foals” στην Κτηνιατρική Σχολή του Τεχνολογικού Πανεπιστημίου της Λισαβόνας αναφέρεται πως τα άλογα όπως και οι άνθρωποι επηρεάζονται από την εγκατάσταση των ανεμογεννητριών. Παρόμοια συμπεράσματα αναδύονται από μία σειρά παρατηρήσεις κι έρευνες για τις επιπτώσεις των δονήσεων και των υπόηχων σε δελφίνια, ψάρια, οικόσιτα και άγρια ζώα. Η βιβλιογραφία διαρκώς εμπλουτίζεται σε παγκόσμιο επίπεδο.

2) Σε πολλές περιπτώσεις εγκατάστασης αιολικών πάρκων έχει παρατηρηθεί η σταδιακή εξαφάνιση ειδών, λόγω του θορύβου και των δονήσεων που παράγουν οι α/γ – όπως για παράδειγμα παρατηρήθηκε η εξαφάνιση του γαιοσκώληκα από περιοχές και η μετέπειτα εξαφάνιση πτηνών που τρέφονταν από αυτόν. Στο Βέρμιο που είναι χαρακτηρισμένη περιοχή ΝΑTURA συναντάμε πάνω από 80 είδη αυτοφυών φυτών, 20 βότανα, και τρία σπάνια φυτά: τα Fritillaria montana, Iris reichenbachii και Ramonda nathaliae. Το τελευταίο μάλιστα αποτελεί κατάλοιπο από την εποχή των παγετώνων. Στην περιοχή του Βέρμιου ζουν 128 είδη πουλιών (πέρδικες, φάσες, κίσσες, τρυγόνια, συκοφάβοι, κοτσύφια, τσίχλες, μελισσοφάγοι, αετοί, γεράκια, αηδόνια, τσαλαπετεινοί, δρυοκολάπτες, αγριοπερίστερα, ορτύκια, μπεκάτσες, κούκοι, μπούφοι, δεκαχτούρες, κουκουβάγιες, σαΐνια κ.α). Τρία είδη πουλιών που έχουν παρατηρηθεί στο Βέρμιο απειλούνται με εξαφάνιση (το ευρωπαϊκό τρυγόνι, ο βασιλαετός και ο αργυροπελεκάνος) και άλλα τέσσερα είναι προστατευόμενα (χαλκοκορούνα, φιδαετός, πύρουλας και κοκοθραύστης). Επίσης στο βουνό κατοικούν λαγοί, αγριόχοιροι, ζαρκάδια, αλεπούδες, λύκοι, ασβοί, κουνάβια, αγριόγατες, νυχτερίδες, σκίουροι, νυφίτσες κλπ. Το βουνό θεωρείται πέρασμα ατόμων καφετιάς αρκούδας. Όπως είναι γνωστό οι λύκοι και οι αρκούδες και η αγριόγατα είναι υπό απειλή στη ελλαδική χώρα. Τέλος τρία είδη νυχτερίδας και τρία είδη αμφίβιων του Βερμίου είναι υπό απειλή. (Περισσότερα στοιχεία στο μπλογκ της συνέλευσης)

3) Αρκετές έρευνες στον κόσμο αποδεικνύουν πως οι ανεμογεννήτριες είναι υπεύθυνες για το θάνατο εκατομμυρίων πουλιών το χρόνο. Σε μία πεντάμηνη έρευνα που διεξήχθη το 2006 στο αιολικό πάρκο της περιοχής του Tug Hill Plateau στο Lewis Country, N.Y. κατέληξαν στο συμπέρασμα πως περίπου 2200 με 4094 πουλιά και νυχτερίδες σκοτώνονται από τις 120 εγκατεστημένες ανεμογεννήτριες. Με πρόχειρους υπολογισμούς αντιστοιχούν σε κάθε ανεμογεννήτρια περίπου 23 πουλιά και 59 νυχτερίδες το χρόνο. Το αμερικάνικο παρατηρητήριο πουλιών εκτίμησε πως μόνο στην Αμερική κάθε χρόνο μέχρι το 2030 θα σκοτώνονται περίπου 1 εκατομμύρια πουλιά από τις ανεμογεννήτριες.

4) Για να κατασκευαστεί κάθε ανεμογεννήτρια 1 MW χρειάζεται ατσάλι και περισσότερο από 220 τόνοι άνθρακα, ενώ μέρη των μαγνητών της αποτελούνται από ισχυρά τοξικά υλικά όπως το νεοδύμιο. Επομένως πέρα από το γεγονός της συμβολής της κατασκευής των α/γ στην καταστροφή του περιβάλλοντος υπάρχει και ζήτημα με την ανακύκλωση και μεταφορά των υλικών των α/γ μετά το τέλος της λειτουργία τους.

5) Μία έμμεση συνέπεια έχει να κάνει με την ίδια την βιομηχανική παραγωγή αιολικής ενέργειας που είναι κυμαινόμενη λόγω της αστάθειας του ανέμου που πνέει σε μία περιοχή. Για το λόγο αυτό κάθε βιομηχανική εγκατάσταση απαιτεί να είναι κοντά σε ατμοηλεκτρικά ή υδροηλεκτρικά εργοστάσια που διασφαλίζουν την σταθερότητα του δικτύου. Άρα τα αιολικά πάρκα αυτού του μεγέθους χρειάζονται 100% υποστήριξη από τις παραδοσιακές τεχνολογίες παραγωγής ενέργειαις. Έτσι, ακόμη και η Δανία που έφτασε να παράγει και το 140% της ενέργειας της από άνεμο σε μία ημέρα, αναγκάζεται συγχρόνως να υποστηρίζει το δίκτυο της με εισαγωγές και εξαγωγές ενέργειας, προς και από, τη Νορβηγία, τη Σουηδία και τη Γερμανία. Ή τον Ιανουάριο του 2017 η Γερμανία κόντεψε να πάθει μπλάκ άουτ λόγω της αλλαγής του μίγματος παραγωγής ενέργειας, και της εισαγωγής σε μεγάλες ποσότητες του ανέμου στο δίκτυο της σύμφωνα με το συνδικάτο ενέργειας και χημείας IG Bergbau Chemie Energie

4. ΤΙ ΘΑ ΚΑΝΟΥΜΕ
Αυτό που άμεσα πρέπει να γίνει είναι να σταματήσει το έργο,
και αμέσως μετά να ξεκινήσει μία σε βάθος μελέτη των πιθανών επιπτώσεων του στο οικοσύστημα του Βερμίου, και ένας καλόπιστος διάλογος μεταξύ πολιτών, οικολογικών κινημάτων, μηχανικών, γιατρών, και δημαρχιών. Πρέπει να τοποθετηθούν όλοι οι φορείς και οι θεσμοί της κοινωνίας, τόσο των επαγγελματιών και των επιστημόνων όσο και της κοινωνίας των πολιτών, κόμματα, βουλευτές, δημοτικές παρατάξεις, συνελεύσεις πολιτών και λοιπά αναλαμβάνοντας τις ευθύνες τους.

Στη συνέχεια είναι απαραίτητο να σχεδιαστεί και να υιοθετηθεί μία πολιτική που να κατευθύνεται στην προοπτική της συμπληρωματικής και όχι ανταγωνιστικής συνύπαρξης ανθρώπων και φύσης, γύρω και από το ζήτημα του βουνού. Να συμφωνήσουμε στην ανάγκη αποδέσμευσης από την ενέργεια του άνθρακα, αλλά αυτή την αποδέσμευση να την στηρίξουμε σε έναν ορθολογικό και ωφέλιμο για τον τόπο μας, τους ανθρώπους και το περιβάλλον, σχεδιασμό. Χρειάζεται να δράσουμε από κοινού για την κοινωνική και οικολογική ισορροπία, πέρα από τις ιδεοληψίες, και τα όποια οικονομικά ή και πολιτικά συμφέροντα μας. Να συμφωνήσουμε αρχικά στην εγκατάσταση και α/γ στο βουνό μας, αλλά σε έναν αριθμό που δεν θα καταστρέφει τις οικοκοινότητες μας. Αν και κατά τη γνώμη μας η καλύτερη παραγωγή ενέργειας από ΑΠΕ γίνεται με μικρής ισχύος εγκαταστάσεις, που συνδέονται άμεσα με νοικοκυριά και παραγωγικές μονάδες, και δεν καταλήγει στο ιεραρχικό συγκεντρωτικό δίκτυο ενεργειακών μονοπωλίων όπως η ΔΕΗ. Ο κοινοτικός και πολιτικός σχεδιασμός της ενέργειας και η εγκατάσταση και των ΑΠΕ πρέπει να βλέπει μπροστά στο μέλλον των παιδιών μας, και των παιδιών των παιδιών μας.

Για εμάς ως Συνέλευση πολιτών
αυτό το μέλλον συνδέεται με τον ολοένα μεγαλύτερο εκδημοκρατισμό της κοινωνίας, της πολιτικής, της επιστήμης και της τεχνολογίας. Συνδέεται με την αποκέντρωση τόσο της πολιτικής όσο και της παραγωγής. Τη δημιουργία αυτόνομων δικτύων κοινοτήτων, που θα αντικαταστήσουν μία οικονομία που στοχεύει στην παραγωγή για την παραγωγή και την κατανάλωση, στην μεγέθυνση τους, και επομένως στην ολοένα μεγαλύτερη ανάγκη για ενέργεια από άνθρακα. Αυτό όμως είναι ένα έργο που οι πολίτες οφείλουν να αναλάβουν με την ενεργό συμμετοχή τους, και να μην το αφήσουν ξανά στα χέρια λίγων κι εκλεκτών. Μόνο έτσι μπορούμε να τους σταματήσουμε. Μόνο έτσι μπορούμε να βρούμε την ισορροπία που στο κέντρο της έχει τον άνθρωπο και τη φύση, την συνύπαρξη και την πρόοδο.