Στον Πλαταμώνα το βορειότερο άκρο του μυκηναϊκού πολιτισμού
ΜΑΡΙΑ ΡΙΤΖΑΛΕΟΥ
Πλούσια κτερισμένα νεκροταφεία με τάφους που ανοίγονται ξανά και ξανά -έως και τρεις φορές- και επαναχρησιμοποιούνται και ήρθαν στο φως κατά τη διάνοιξη της ΠΑΘΕ στην περιοχή του Πλαταμώνα, αποδεικνύουν ότι ο Μακεδονικός Ολυμπος αποτελεί το βορειότερο άκρο του μυκηναϊκού πολιτισμού, του σπουδαίου αυτού οικονομικού και κοινωνικού συστήματος στον ελλαδικό χώρο.
Τα νεκροταφεία κατά την Υστερη Εποχή του Χαλκού, περίπου στον 17ο π.Χ. αιώνα, έχουν μετακινηθεί έξω από τους οικισμούς, περιλαμβάνουν μεγάλους και περίτεχνους τάφους, κατάλληλους για πολλαπλούς ενταφιασμούς, ενώ μαζί με τους νεκρούς τοποθετούνται πολύτιμα αντικείμενα.
Τα δύο νεκροταφεία βρίσκονται σε μικρή απόσταση, μόλις ένα χιλιόμετρο μεταξύ τους, και χρονολογούνται στο τέλος της Υστερης Εποχής του Χαλκού, 15ος-12ος π.Χ. αιώνας. Είναι η πρώτη φορά που στην περιοχή αυτή εντοπίζονται κιβωτιόσχημοι τάφοι κατασκευασμένοι από πλακαρούς λίθους ή καλοπελεκημένες πλάκες περιμετρικά και κάποιες φορές σφραγίζονται με πηλόχωμα.
Η ανθρωπολογική εξέταση των οστών έδωσε πολύτιμες πληροφορίες, όχι μόνο για τα δημογραφικά και παλαιοπαθολογικά χαρακτηριστικά των νεκρών, αλλά κυρίως για τα ταφικά έθιμα της περιοχής.
Ενα καινούργιο στοιχείο ταφικής πρακτικής που παρατηρήθηκε στα δύο νεκροταφεία, είναι η επανάχρηση των τάφων και η δευτερογενής μεταχείριση των οστών προηγούμενων νεκρών.
 |
Με άλλα λόγια μετά τον ενταφιασμό του πρώτου νεκρού, ο τάφος ανοίγεται ξανά έως και 3 φορές για να ταφεί ο επόμενος νεκρός και τα οστά των προηγούμενων είτε σπρώχνονταν στην άκρη είτε τοποθετούνταν σε σωρό έξω από τον τάφο και μαζί με τα λείψανα των προηγούμενων νεκρών μετακινούνταν και τα αρχικά κτερίσματα.
Αυτή η πρακτική εντάσσεται σε ένα ευρύτερο πλαίσιο επαναπροσδιορισμού της ατομικής ταυτότητας, της κοινωνικής συνοχής και της συλλογικής μνήμης που φαίνεται ότι άλλαξε σημαντικά κατά την Υστερη Εποχή του Χαλκού στον ελλαδικό χώρο.
Κατά συνέπεια, τα αίτια της αλλαγής αυτής πρέπει να αναζητηθούν τόσο σε κοινωνικούς όσο και σε πολιτιστικούς παράγοντες, καθώς και στον συσχετισμό εσωτερικών εξελίξεων και εξωτερικών ερεθισμάτων.
 |
Σημειώνεται ότι στο Ρέμα Ξυδιάς η ανασκαφή που έγινε στη διάρκεια των εργασιών για την κατασκευή της ΠΑΘΕ έφερε στο φως ένα αψιδωτό κτίριο μεγάλων διαστάσεων, που χρονολογείται περίπου στην ίδια εποχή με τους τάφους, ενώ στη θέση Τριμπίνα, επίσης στον Πλαταμώνα, αποκαλύφθηκε οικισμός λίγο πρωιμότερος από το νεκροταφείο.
