70.000 όμηροι δανειολήπτες ελβετικού φράγκου: Λύση ή «νομιμοποίηση μιας απάτης» 5 δισ. ευρώ;

Γιάννης Κιμπουρόπουλος

Σχεδόν είκοσι χρόνια ομηρείας σε τραπεζικές δανειακές συμβάσεις που εκτόξευσαν τις οφειλές τους και έχουν διαλύσει τις ζωές πολλών απ’ αυτούς συμπληρώνουν δεκάδες χιλιάδες δανειολήπτες στεγαστικών δανείων σε ρήτρα ελβετικού φράγκου.

Ρήτρα που έχει κριθεί καταχρηστική από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο και τουλάχιστον 10 χώρες της ΕΕ. Στις οποίες, κατά την προ χρηματοπιστωτικής κρίσης δεκαετία, μεταξύ  2006 και 2009, τα δάνεια σε ελβετικό φράγκο,  με υποτιθέμενη εγγυημένα σταθερή ισοτιμία έναντι του ευρώ, ήταν της μόδας.

Στην Ελλάδα περίπου 70.000 νοικοκυριά συνήψαν δάνεια με «ρήτρα ελβετικού φράγκου», στεγαστικά ή επαγγελματικής στέγης, με την πεποίθηση μιας ασφαλούς επιλογής. «Ευέλικτο Στεγαστικό Swiss. Πραγματικά χαμηλό κυμαινόμενο επιτόκιο, πραγματικά χαμηλή δόση με τη ασφάλεια του ελβετικού νομίσματος», διαβεβαίωνε χαρακτηριστικά διαφημιστικό μεγάλης τράπεζας περί το 2008. Ελάχιστοι έδωσαν σημασία στα ψιλά γράμματα των δανειακών συμβάσεων που κάτι ανέφεραν φευγαλέα για το «ενδεχόμενο αλλαγής της ισοτιμίας ευρώ/ελβετικού φράγκου».

Όταν η ισοτιμία του ευρώ έναντι του ελβετικού φράγκου άρχισε πράγματι να αλλάζει, και από το 1,62 έπεσε στο 1 προς 1, ο κρυμμένος στη σύμβαση συναλλαγματικός κίνδυνος που εν αγνοία τους (ή παραπλανημένοι) οι δανειολήπτες είχαν αναλάβει ενεργοποιήθηκε και το κόστος αποπληρωμής των δανείων εκτοξεύθηκε. Κατά μέσο όρο, ένας συνεπής δανειολήπτης που εξυπηρετεί κανονικά το δάνειό του τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια, αντιμετωπίζει σχεδόν διπλάσια δόση και διπλασιασμό της συνολικής οφειλής του.

Καθυστερημένο ενδιαφέρον

Παρότι ως αντιπολίτευση η ΝΔ ήταν κινητικότατη, με ερωτήσεις, τροπολογίες και προτάσεις νόμου 44 βουλευτών της, ως κυβέρνηση μόλις φέτος άρχισε να δείχνει ενδιαφέρον για το τεράστιο κοινωνικό και οικονομικό πρόβλημα που αντιμετωπίζουν περίπου 200.000 πολίτες, αν υπολογίσει κανείς τα μέλη των οικογενειών αλλά και τους εγγυητές των δανείων των «ελβετόπληκτων». Ενδιαφέρον πολύ καθυστερημένο, πολύ μακριά από τις απαιτήσεις των δανειοληπτών, πολύ κοντά στις ανησυχίες των τραπεζών.

Στις αρχές Ιανουαρίου ο τότε υπουργός Οικονομικών Κωστής Χατζηδάκης είχε υποσχεθεί ρύθμιση «εντός το αργότερο ενός μήνα». Πέρασε αυτός και αρκετοί ακόμη μήνες για να φτάσουμε στον διάδοχό του στο υπουργείο Κυριάκο Πιερρακάκη να υπόσχεται τον Ιούνιο λύση επίσης «εντός εβδομάδων». Σημειωτέον, ότι μέχρι στιγμής δεν έχει ανταποκριθεί στα αλλεπάλληλα αιτήματα μιας από τις συλλογικότητες των δανειοληπτών ελβετικού φράγκου, την «Πρωτοβουλία Συσπείρωση και Δράση», που αύριο Τετάρτη, 16 Ιουλίου, στις 7 το απόγευμα, πραγματοποιεί τη 10^η παράστασή της έξω από το υπουργείο Οικονομικών (στην οδό Νίκης), με βασικό αίτημα να συναντηθεί με τον υπουργό και να μάθει από πρώτο χέρι τη «λύση που προωθείται γι’ αυτούς, αλλά χωρίς αυτούς». Λύση που απορρίπτουν με οργή και χαρακτηρίζουν «νομιμοποίηση μιας τραπεζικής απάτης».

Για ποια λύση πρόκειται; Η κυβέρνηση έχει διαρρεύσει από την 1^η Ιουλίου, και μάλιστα πρώτα στο πρακτορείο Reuters, μια διπλής κατεύθυνσης ρύθμιση. Οι δανειολήπτες, σύμφωνα με τον σχεδιασμό, θα έχουν τη δυνατότητα ενός κουρέματος στο ανεξόφλητο μέρος του φουσκωμένου από την «ελβετική ρήτρα» δανείου τους κατά 10% – 25%, με βάση τέσσερα εισοδηματικά κλιμάκια. Το κούρεμα θα προκύπτει από μετατροπή της ισοτιμίας ευρώ –ελβετικού φράγκου κοντά στην αρχική και μετατροπή του επιτοκίου από κυμαινόμενο σε σταθερό (πάλι σε τέσσερις κλίμακες, από 2,3% έως 2,9%). Η ρύθμιση θα είναι εθελοντική και θα γίνεται είτε μέρος του εξωδικαστικού μηχανισμού είτε με διμερή διαπραγμάτευση δανειολήπτη με την τράπεζα ή το fund που έχει το δάνειό του.

Η ιστορία ενός «ελβετικού» δανείου

Η ρύθμιση απορρίπτεται κατηγορηματικά τόσο από τον Σύλλογο Δανειοληπτών Ελβετικού Φράγκου, που έχει επιλέξει τη νομική οδό κατάργησης της καταχρηστικής ρήτρας, αν και η προσφυγή του έχει απορριφθεί από τον Άρειο Πάγο (μοναδικό ανώτατο δικαστήριο στην ΕΕ με τέτοια απόφαση), όσο και από την πολύ πιο ακτιβιστική «Πρωτοβουλία Δανειοληπτών: Συσπείρωση και Δράση». Και ο λόγος της απόρριψης, πέρα από την καταγγελία τους ότι πρόκειται για «νομιμοποίηση της τραπεζικής απάτης και αισχροκέρδειας», φαίνεται από ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα. Ένα δάνειο που συνήφθη  το 2007, με διάρκεια 30 χρόνια και ισοτιμία  ευρω/ ελβετικού φράγκου 1,64 και ύψους 170.000 ευρώ αντιστοιχεί σε 280.000 ελβετικά φράγκα. Αν εδώ και 15 χρόνια εξυπηρετείται κανονικά, παρά την εκτίναξη τον δόσεων με την αλλαγή της ισοτιμίας σε περίπου 1:1, έχουν πληρωθεί μέχρι σήμερα περίπου 160.000 ευρώ και απομένουν άλλα τόσα. Ακόμη και με την κυβερνητική «λύση» κουρέματος κατά 15%, μειώνει μεν το άληκτο κεφάλαιο στα 140.000 ευρώ, αλλά με σταθερό επιτόκιο 2,7% για άλλα 15 χρόνια που μένουν πρέπει να προστεθούν τόκοι 54.000 ευρώ, επομένως το συνολικό ποσό μέχρι το έτος εξόφλησης, το 2037, θα φτάσει πάνω από 350.000 ευρώ. Επομένως, πραγματικό «κούρεμα» δεν προκύπτει.

Τι θα κοστίσει στις τράπεζες

Ουσιαστικά την κυβερνητική ρύθμιση την υποβάλλουν οι τράπεζες, οι οποίες υπολογίζουν τι θα τους κοστίσει, δηλαδή τι ποσό θα χρειαστεί να εγγράψουν στους ισολογισμούς τους ως προβλέψεις. Οι υπολογισμοί τους αναφέρουν από 90 μέχρι 440 εκατ. ευρώ. Υπερβολικά μεγάλη διακύμανση, που προφανώς εξαρτάται από το πόσοι δανειολήπτες θα αναγκαστούν να υπογράψουν «δήλωση μετανοίας» και να μπουν στη ρύθμιση. Βεβαίως, οι τέσσερις συστημικές τράπεζες που τη δεκαετία της πιστωτικής ανεμελιάς έδωσαν 5 δις. δάνεια ελβετικού φράγκου, και παρά τη δεκαετία της χρεοκοπίας που ακολούθησε έχουν εισπράξει μέχρι σήμερα πάνω από 4 δις., στην πραγματικότητα έχουν ξεφορτωθεί το μεγαλύτερο μέρος του προβλήματος. Από τα 70.000 «ελβετικά» δάνεια περίπου 20.000 μένουν στα χαρτοφυλάκιά τους, ενώ άλλα 17.000 έχουν περάσει σε servicers ή έχουν ενταχθεί στα σχήματα του «Ηρακλή», με κρατική εγγύηση. Επομένως, το βασικό υπό ρύθμιση ποσό είναι περίπου 2,5 δις. ευρώ δανείων που κατέχουν οι τράπεζες (Eurobank, 1,6 δισ. ευρώ, Πειραιώς 531 εκατ., Εθνική 183 εκατ. και Alpha 126 εκατ. ευρώ). Το «κόστος» των περίπου 400 εκατ. ευρώ από το ελαφρύ κούρεμα των δανείων αυτών θα προκύψει μόνο στην περίπτωση που ανταποκριθεί το 100% των δανειοληπτών. Πράγμα που θεωρείται εντελώς αδύνατο.

Κι αυτό γιατί το τίμημα του ελαχίστου αυτού κουρέματος θα είναι η παραίτηση του δανειολήπτη από κάθε ένδικο μέσο, άρα ο εγκλωβισμός του σε μια νέα επαχθή δανειακή σύμβαση για τα επόμενα 10 έως 15 χρόνια. Πάντως, ακόμη κι αυτή η ετεροβαρής, υπέρ τραπεζών, λύση τελεί υπό την έγκριση της Κομισιόν, που είναι αλλεργική σε ευνοϊκές ρυθμίσεις υπέρ οφειλετών, ακόμη κι αν αυτοί έχουν πέσει θύματα παραπλάνησης και παραβίασης της «ιεράς» ευρωπαϊκής νομοθεσίας που απαγορεύει καταχρηστικούς όρους σε βάρος καταναλωτών σε εμπορικές συμβάσεις.

«Να πληρώσουμε γι’ αυτά που πήραμε, να μη χαθούν όσα δώσαμε. Να σταματήσει η νομιμοποιημένη αισχροκέρδεια των τραπεζών σε βάρος όλων», λέει η «Πρωτοβουλία Δανειοληπτων Ελβετικού Φράγκου: Συσπείρωση και Δράση».