“Ωνάσεια σχολεία: πίσω ολοταχώς…” / γράφει ο Ολύμπιος Δαφέρμος

Ανακοινώνοντας τις εξετάσεις για τα Ωνάσεια Σχολεία η νέα υπουργός Παιδείας τα χαρακτήρισε «θεμέλιο λίθο στη σύγχρονη γνώση και ίσες ευκαιρίες χωρίς κοινωνικούς και οικονομικούς φραγμούς, ισότητα στην πράξη, με αγάπη και σεβασμό στο δημόσιο σχολείο, στους μαθητές, στις οικογένειες, στους άξιους εκπαιδευτικούς μας».

Τι να πρωτοθαυμάσει κανείς; Πώς συνδυάζονται στο μυαλό της υπουργού «οι ίσες ευκαιρίες» και «η ισότητα στην πράξη» με τις εξετάσεις; Αυτού του είδους οι εξετάσεις διευρύνουν την ανισότητα. Αν δεν λέει συνειδητά ψέματα για πολιτικάντικους λόγους –από κάθε ψέμα κάτι μένει–, τότε είναι απολύτως αδαής περί των ζητημάτων της εκπαίδευσης. Είναι γνωστό τοις πάσι έχει αποδειχθεί με έρευνες– ότι τα παιδιά που προέρχονται από περισσότερο προνομιούχα κοινωνικά περιβάλλοντα, έχουν ευνοϊκότερες προϋποθέσεις για μια απρόσκοπτη σχολική και ακαδημαϊκή διαδρομή έναντι των παιδιών που προέρχονται από κοινωνικά περιβάλλοντα με δυσκολίες. Αυτό είναι αποτέλεσμα της κοινωνικής διαστρωμάτωσης. Πέραν αυτού, η σχέση κάθε παιδιού με το σχολείο και τη γνώση χτίζεται ερήμην του.

Εκτός από το γενικότερο οικογενειακό περιβάλλον του, το οποίο δεν το έχει επιλέξει, η προσχολική και η πρώτη σχολική του εκπαίδευση διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο για τις παραπέρα σπουδές του. Επομένως, το σχολείο πρέπει να δρα και να διδάσκει λαμβάνοντας υπόψη τον «οπλισμό» κάθε παιδιού, τις προηγούμενες γνώσεις και εμπειρίες του, ακόμα και τις ιδιαιτερότητές του, με στόχο όλα τα παιδιά να εξελίσσονται, να αναπτύσσουν όλο το δυναμικό τους, φτάνοντας ει δυνατόν στα άκρα των δυνατοτήτων τους. Παιδαγωγικές προσεγγίσεις έχουν αναπτυχθεί και έχουν δοκιμαστεί επανειλημμένως. Μια από αυτές είναι η διαφοροποιημένη παιδαγωγική.

Μετά τα παραπάνω είναι προφανές ότι οι εξετάσεις σε αυτή την ηλικία ευνοούν τους λίγους και αποθαρρύνουν τους πολλούς. Επιπλέον, ο διαχωρισμός σε σχολεία «αριστούχων» και μη υποβοηθά την δημιουργία ακόμη και σχολείων γκέτο με ό,τι αρνητικό συνεπάγεται αυτό. Από πού προκύπτει λοιπόν «η αγάπη και ο σεβασμός στο δημόσιο σχολείο;». Μάλλον το αντίθετο διαφαίνεται.

Η δημιουργία σχολείων δύο ταχυτήτων ανταποκρίνεται στις ανάγκες της 1ης Βιομηχανικής Επανάστασης, τότε που η εργασία είχε ανάγκη κυρίως από χειρώνακτες εργαζομένους. Σήμερα οι νέες τεχνολογίες, που απαιτούν υψηλή εκπαίδευση, έχουν μπει σε κάθε τομέα της εργασίας και της ζωής, μειώνοντας κατακόρυφα τις χειρωνακτικές εργασίες. Τι θα γίνουν λοιπόν αυτοί οι μαθητές που δεν καταφέρνει το εκπαιδευτικό σύστημα να τους μάθει γράμματα; Πού θα εργαστούν; Μάλλον θα οδηγηθούν στο περιθώριο, με αρνητικές συνέπειες τόσο για τους ίδιους όσο και για την κοινωνία.

Ακούγεται ευχάριστα στους πολλούς και αδαείς περί των παιδαγωγικών πραγμάτων, ότι με τα σχολεία-εξεταστικά κέντρα για αρίστους καθαρίζουμε την ήρα από το στάρι, ρίχνοντας όλη την ευθύνη στους μαθητές που δεν τα καταφέρνουν. Ξέρουμε όμως τώρα, μετά βεβαιότητας, ότι την ευθύνη της όποιας αποτυχίας τους την έχει σε σημαντικό βαθμό το σχολείο, όπως αυτό συγκροτείται από κοινωνία και πολιτεία, και όχι οι ίδιοι. Ο εκκοινωνισμός των μαθητών δεν είναι δικιά τους υπόθεση. Ας θυμηθούμε και εμείς οι μεγαλύτεροι τα μικράτα μας.

* Επίτιμος σύμβουλος Παιδαγωγικού Ινστιτούτου

 efsyn.gr