Κόσμος

Τι σημαίνει η διακοπή διέλευσης ρωσικού φυσικού αερίου μέσω Ουκρανίας – Τα αποτελέσματα και οι αντιδράσεις

Faretra.info

03/01/2025, 22:05

Το ρωσικό φυσικό αέριο σταμάτησε από 1 Γενάρη να ρέει προς την ΕΕ μέσω της Ουκρανίας, σε μια ακόμα εξέλιξη της ιμπεριαλιστικής σύγκρουσης ΗΠΑ – ΝΑΤΟ – ΕΕ και Ρωσίας που οδηγεί σε παραπέρα κλιμάκωση των αντιθέσεων σε όλα τα επίπεδα.

Με το τέλος του 2024 έληξε η συμφωνία μεταξύ της ρωσικής «Gazprom» και της ουκρανικής «Naftogaz» και δεν ανανεώθηκε, καθώς το Κίεβο αρνήθηκε να διαπραγματευτεί μια νέα συμφωνία διαμετακόμισης, σηματοδοτώντας το τέλος της διέλευσης ρωσικού αερίου μέσω ουκρανικού εδάφους προς την Ευρώπη εδώ και δεκαετίες.

Οι περισσότερες διαδρομές ρωσικού φυσικού αερίου προς την Ευρώπη έχουν ήδη σταματήσει, συμπεριλαμβανομένων της διαδρομής Γιαμάλ – Ευρώπης μέσω Λευκορωσίας και του υποθαλάσσιου αγωγού «Nord Stream» μέσω της Θάλασσας της Βαλτικής που ανατινάχθηκε το 2022.

Η διαδρομή μέσω Ουκρανίας μεταφέρει από την πόλη Σούτζα στη ρωσική περιφέρεια Κουρσκ φυσικό αέριο στη Σλοβακία, όπου χωρίζεται σε διακλαδώσεις προς την Τσεχία και την Αυστρία.

Η Ρωσία μπορεί ακόμα να στέλνει φυσικό αέριο στην Ουγγαρία, στην Τουρκία και στη Σερβία μέσω του αγωγού «TurkStream», μέσω Μαύρης Θάλασσας.

Ο Ουκρανός Πρόεδρος, Β. Ζελένσκι, πανηγυρίζοντας για τη διακοπή της διαμετακόμισης ρωσικού αερίου μέσω Ουκρανίας, δήλωσε ότι πρόκειται για τη «μεγαλύτερη ήττα της Μόσχας».

Η Κομισιόν ανέφερε ότι η ΕΕ είχε προετοιμαστεί για την αλλαγή και τα περισσότερα κράτη μπορούσαν να την αντιμετωπίσουν. Το ρωσικό φυσικό αέριο μέσω αγωγών ήταν λιγότερο από το 10% των εισαγωγών φυσικού αερίου της ΕΕ το 2023, σύμφωνα με το μπλοκ – καθώς από την έναρξη της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία είχαν ήδη μειωθεί πάρα πολύ οι εισαγωγές ρωσικού αερίου μέσω αγωγών.

Ουγγαρία, Σλοβακία και Αυστρία ήταν οι χώρες της ΕΕ που συνέχισαν να βασίζονται περισσότερο στις εισαγωγές ρωσικού φυσικού αερίου μέσω αγωγών. Παρότι είχαν κάνει προετοιμασίες για το σενάριο διακοπής αυτών των ροών, το τέλος της διαμετακόμισης ρωσικού αερίου έχει προκαλέσει σοβαρές εντάσεις μεταξύ Σλοβακίας και Ουκρανίας, καθώς η Σλοβακία ήταν τα τελευταία χρόνια το κύριο σημείο εισόδου του ρωσικού αερίου στην ΕΕ και κέρδιζε τέλη διαμετακόμισης από τη διοχέτευση του φυσικού αερίου σε Αυστρία, Ουγγαρία και Ιταλία.

Η Σλοβακία έχει δηλώσει ότι θα αναγκαστεί να πληρώσει περισσότερα για εναλλακτικές διαδρομές, ενώ η ρυθμιστική αρχή Ενέργειας της χώρας ανακοίνωσε στις αρχές Δεκέμβρη πως οι τιμές του φυσικού αερίου για τους καταναλωτές θα αυξηθούν το 2025.

Ο Σλοβάκος πρωθυπουργός, Ρ. Φίτσο, δήλωσε προχτές ότι το τέλος της συμφωνίας θα έχει «δραστικές» συνέπειες για τις χώρες της ΕΕ, αλλά όχι για τη Ρωσία. Νωρίτερα είχε πραγματοποιήσει αιφνιδιαστική επίσκεψη στη Μόσχα για συνομιλίες με τον Ρώσο Πρόεδρο, Βλ. Πούτιν, και απείλησε να σταματήσει την παροχή ηλεκτρικής ενέργειας στην Ουκρανία.

Η Πολωνία προσφέρθηκε να στηρίξει το Κίεβο σε περίπτωση που η Σλοβακία διακόψει τις εξαγωγές ηλεκτρικής ενέργειας, με τον Πολωνό ΥΠΕΞ, Ρ. Σικόρσκι, να δηλώνει ότι υπάρχουν εναλλακτικές διαδρομές παροχής φυσικού αερίου από διεθνείς αγορές, «ώστε η Ρωσία να μη βγάζει χρήματα από την πώληση πετρελαίου και φυσικού αερίου στην ΕΕ». Η Πολωνία εισάγει φυσικό αέριο από τις ΗΠΑ, το Κατάρ και τη Βόρεια Θάλασσα, πρόσθεσε.

Στο μεταξύ, οι ροές φυσικού αερίου μέσω σταθμών στα σύνορα Τουρκίας και Βουλγαρίας (το χερσαίο τμήμα του αγωγού «TurkStream»), της Ουγγαρίας και της Σερβίας, καθώς και της Ρουμανίας και της Μολδαβίας, παραμένουν σταθερές.

Από την πλευρά της, η ΕΕ ανακοίνωσε ότι προετοιμάζεται έναν ολόκληρο χρόνο γι’ αυτό το σενάριο και έχει βρει εναλλακτικές πηγές υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) από το Κατάρ και τις ΗΠΑ, καθώς και φυσικού αερίου από τη Νορβηγία. Τον Δεκέμβρη η Κομισιόν παρουσίασε σχέδια για την πλήρη αντικατάσταση της διαμετακόμισης φυσικού αερίου μέσω της Ουκρανίας.

Στην πραγματικότητα, οι εν λόγω εναλλακτικές πηγές συνεπάγονται αυξημένο οικονομικό κόστος, ενώ παράλληλα καταγράφεται σημαντική αύξηση των εισαγωγών ρωσικού LNG στην ΕΕ.

Η Υπερδνειστερία αντιμετωπίζει ήδη ελλείψεις

Σημαντικό γεωπολιτικό αντίκτυπο αναμένεται να έχει η διακοπή της ροής ρωσικού αερίου μέσω Ουκρανίας στην περιοχή της Μολδαβίας, όπου τα τελευταία χρόνια έχει οξυνθεί ο ανταγωνισμός μεταξύ ΕΕ – ΗΠΑ και Ρωσίας.

Μοχλός πίεσης της Μόσχας είναι η «φιλορωσική» αποσχισθείσα μολδαβική περιοχή της Υπερδνειστερίας – ένα μικρό κομμάτι γης ανάμεσα στη Μολδαβία και την Ουκρανία – όπου παράγεται μεγάλο μέρος της ηλεκτρικής ενέργειας της Μολδαβίας σε σταθμό ηλεκτροπαραγωγής που τροφοδοτείται από ρωσικό αέριο.

Η θέρμανση και το ζεστό νερό διακόπηκαν την Τετάρτη στην Υπερδνειστερία «λόγω της προσωρινής διακοπής της παροχής φυσικού αερίου», ανέφερε η ενεργειακή εταιρεία «Tirasteploenergo». Τα ιατρικά ιδρύματα και τα νοσοκομεία εξακολουθούσαν να προμηθεύονται αέριο, είπε η εταιρεία.

Η ρωσική εταιρεία φυσικού αερίου «Gazprom» βρίσκεται σε διαμάχη με τη «φιλοδυτική» κυβέρνηση της Μολδαβίας και είχε δηλώσει νωρίτερα ότι θα περιόριζε το φυσικό αέριο στη Μολδαβία από 1 Γενάρη, επικαλούμενη χρέη. Ωστόσο, η απόφαση του Κιέβου να μην επαναδιαπραγματευτεί τη συμφωνία για διέλευση ρωσικού αερίου σταμάτησε προχτές τις προμήθειες προς την Υπερδνειστερία.

Η Μολδαβία έχει εναλλακτικές πηγές αερίου και ηλεκτρικού ρεύματος από τη Ρουμανία.

Οι ρωσικές δυνάμεις κατέλαβαν σχεδόν 4.000 τ. χλμ.

Οι ρωσικές στρατιωτικές δυνάμεις προχώρησαν κατά 3.985 τ.χλμ. στην Ουκρανία το 2024, δηλαδή σχεδόν 7 φορές περισσότερο σε σχέση με το 2023 (584 τ. χλμ.), σύμφωνα με ανάλυση, από το Γαλλικό Πρακτορείο, των στοιχείων του αμερικανικού Ινστιτούτου για τη Μελέτη του Πολέμου (ISW), μέχρι τις 30 Δεκέμβρη.

Η προέλαση αυτή επιταχύνθηκε κυρίως το φθινόπωρο του 2024, με τα ρωσικά στρατεύματα να έχουν προχωρήσει κατά 610 τ. χλμ. τον Οκτώβρη και 725 τ. χλμ. τον Νοέμβρη. Ο Οκτώβρης και ο Νοέμβρης του 2024 είναι έτσι οι δύο μήνες κατά τους οποίους κατακτήθηκαν τα περισσότερα εδάφη στην Ουκρανία από την έναρξη της ρωσικής εισβολής, τον Μάρτη του 2022.

Τον Δεκέμβρη η ρωσική προέλαση ήταν 4 φορές μεγαλύτερη συγκριτικά με τον αντίστοιχο περυσινό μήνα, και δυόμισι φορές μεγαλύτερη από τον Δεκέμβρη του 2022.

Σχεδόν τα 3/4 των εδαφών που κατέλαβαν οι Ρώσοι στην Ουκρανία το 2024 βρίσκονται στην περιφέρεια του Ντονέτσκ, όπου κατέχουν περίπου το 70% των εδαφών.

Ο Πρόεδρος της Ουκρανίας, Β. Ζελένσκι, δήλωσε ότι η χώρα του θα συνεχίσει το 2025 να αγωνίζεται «ώστε να είναι επαρκώς ισχυρή», στο «πεδίο της μάχης», αλλά και στο «τραπέζι των διαπραγματεύσεων».

Η Ρωσία κατέχει περίπου το 20% της ουκρανικής επικράτειας.

Η Πολωνία ανέλαβε την προεδρία στην ΕΕ

Με το μότο «Ασφάλεια, Ευρώπη!» η Πολωνία ανέλαβε από 1 Γενάρη την προεδρία του Συμβουλίου της ΕΕ για τους επόμενους έξι μήνες.

Η Βαρσοβία παρουσίασε ένα πρόγραμμα με κύριο στόχο την υλοποίηση των προτεραιοτήτων που έχουν τεθεί γύρω από το θέμα της «ευρωπαϊκής ασφάλειας»: «Εξωτερική, εσωτερική, πληροφοριακή, οικονομική, ενεργειακή, διατροφική και υγειονομική».

Μαζί με τις χώρες της Βαλτικής, η Πολωνία έχει ηγηθεί της προσπάθειας της ΕΕ να παράσχει περισσότερη στρατιωτική και οικονομική στήριξη στο Κίεβο, ενώ η εκλογή Τραμπ στις ΗΠΑ αναμένεται να περιπλέξει τον γεωπολιτικό ανταγωνισμό και να εντείνει τις πιέσεις στην ΕΕ.

Σε μια παράλληλη εξέλιξη, υπέρ ενός κοινού ευρωπαϊκού «αμυντικού» προϋπολογισμού για τη συγκέντρωση επενδύσεων στην πολεμική βιομηχανία τάχθηκε ο επικεφαλής του ιταλικού ομίλου όπλων «Leonardo».

Η Ευρώπη πρέπει να κινηθεί από τη χρηματοδότηση «αμυντικών» πρωτοβουλιών μέσω εθνικών προϋπολογισμών προς ένα ευρωπαϊκό ταμείο, δήλωσε ο Ρ. Τσινγκολάνι.

Ο ίδιος επισήμανε ότι η Ευρώπη επενδύει σημαντικά αλλά αναποτελεσματικά στην Αμυνα. «Ολοι εργάζονται πάνω στις δικές τους στρατηγικές, στα δικά τους οπλικά συστήματα και πλατφόρμες, όμως πρέπει να υπάρξει καλύτερος συντονισμός της δουλειάς αυτής», τόνισε, ενώ σχολίασε θετικά τον πρόσφατο διορισμό επιτρόπου Αμυνας της ΕΕ.

«Θέλουμε να προωθήσουμε συμμαχίες στην ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία», δήλωσε, προσθέτοντας ότι οι ευρωπαϊκές εταιρείες, αν και μεγάλες, δεν πλησιάζουν καν σε μέγεθος τις εταιρείες των ΗΠΑ.

Μέσω αυτής της συνεργασίας, η «Leonardo» θέλει να δημιουργηθούν «ευρωπαϊκοί γίγαντες», τόνισε.

Με σχεδόν 60.000 εργαζόμενους και πρόσφατο ετήσιο κύκλο εργασιών άνω των 15 δισ. ευρώ, η «Leonardo» δραστηριοποιείται, μεταξύ άλλων, στους τομείς των ηλεκτρονικών, της κυβερνοασφάλειας και της αεροδιαστημικής. Συμμετέχει επίσης στην κατασκευή των μαχητικών F-35 και «Eurofighter». Τον Οκτώβρη υπέγραψε συμβόλαια για κοινή επιχείρηση για κατασκευή αρμάτων μάχης με τη γερμανική βιομηχανία «Rheinmetall».

Το κείμενο αναδημοσιεύεται από τον «Ριζοσπάστη», Παρασκευή 3 Γενάρη 2025.