“Ανακωχή στον Λίβανο: Το παρασκήνιο” / γράφει ο Θέμης Τζήμας

Σε ένα προηγούμενο άρθρο γράφαμε για συναντήσεις διεθνώς που έκρυβαν εξελίξεις. Τελικώς, μια από αυτές έλαβε χώρα και πρόκειται για την ανακωχή στον Λίβανο, μεταξύ Χεζμπολάχ και Ισραήλ. Το ίδιο το κείμενο της ανακωχής «λέει» αρκετά για την πραγματικότητα στο πεδίο αλλά όχι τα πάντα, κυρίως σε ό,τι αφορά το τι συμβαίνει στο παρασκήνιο.

Η ανακωχή προβλέπει την αποχώρηση των ισραηλινών δυνάμεων εντός 60 ημερών από τα εδάφη του Λιβάνου. Στην πραγματικότητα οι Ισραηλινοί μάλλον έχουν ήδη αναγκαστεί να αποχωρήσουν από το μεγαλύτερο μέρος όσων εδαφών κατέλαβαν μετά την έναρξη των στρατιωτικών επιχειρήσεων του Οκτωβρίου του 2024, τα οποία ήταν ούτως ή άλλως πολύ λίγα και για πολύ μικρό χρονικό διάστημα. Εξαιρούνται από αυτήν την αναφορά τμήματα της επικράτειας του Λιβάνου τα οποία οι Ισραηλινοί κατέχουν παρανόμως από το 2006 και από τα οποία δεν αποχώρησαν ποτέ. Επιπλέον, υποτίθεται ότι μεταξύ του ποταμού Λιτάνι και της «μπλε γραμμής» του Λιβάνου με το Ισραήλ θα υπάρχει μόνο ο στρατός Λιβάνου και η δύναμη του ΟΗΕ (άρα όχι η Χεζμπολάχ).

Φυσικά όλοι γνωρίζουν ότι κάτι τέτοιο δεν πρόκειται να συμβεί όπως δεν συνέβη και υπό το προηγούμενο καθεστώς της απόφασης 1701 (2006) του ΣΑ του ΟΗΕ. Όλοι γνωρίζουν ότι η Χεζμπολάχ θα συνεχίσει να κυριαρχεί στον Νότιο Λίβανο και να ανασυγκροτεί το οπλοστάσιό της και τις δυνάμεις της. Αν μπορούσαμε να περιγράψουμε την ανακωχή θα λέγαμε ότι πρόκειται για μια κατάπαυση πυρός με επιστροφή στην κατάσταση που υφίστατο πριν την 7^η Οκτωβρίου 2023.

Καταρχάς λοιπόν να πούμε το προφανές: η ανακωχή δεν μπορεί παρά να είναι προσωρινή. Τόσο εξ ορισμού (αυτό είναι το νόημα της ανακωχής) αλλά και επειδή η επιστροφή στην κατάσταση πριν την 7^ηοκτωβρίου είναι η επιστροφή σε μια κατάσταση που προετοίμαζε τη νέα όξυνση στον πόλεμο με το Ισραήλ, ο οποίος γνωρίζει ανάπαυλες αλλά όχι ειρήνευση.

Δεύτερον, η ανακωχή βασίζεται σε μια αμοιβαία, πλην όμως διαφορετικού τύπου για την κάθε μία από τις δύο πλευρές, εξάντληση. Η Χεζμπολάχ έχει να διαχειριστεί τις ρωγμές στο εσωτερικό μέτωπο του εντελώς ανομοιογενούς Λιβάνου, λόγω των ισραηλινών βομβαρδισμών και φυσικά τα πλήγματα στα ηγετικά της κλιμάκια. Όπως αποδείχθηκε, τα τελευταία και τουλάχιστον σε ό,τι έχει να κάνει με το στρατιωτικό της σκέλος μάλλον τα διαχειρίστηκε έξοχα.

Παρά τη μεγάλη καταστροφή από τις επιθέσεις με τους βομβητές κατόρθωσε να διατηρήσει ένα μεγάλο μέρος του πυραυλικού της οπλοστασίου και κυρίως να προβάλλει επιτυχημένη αντίσταση στην ισραηλινή εισβολή. Το εσωτερικό μέτωπο του Λιβάνου όμως της άσκησε μια πολύ μεγάλη πίεση. Αν ένα μέρος του Λιβάνου ορίζεται σε σχέση με τη Χεζμπολάχ (τουλάχιστον εν πολλοίς), ένα άλλο βρίσκεται ακριβώς στον αντίποδα. Η Χεζμπολάχ ως εθνικός δρών του Λιβάνου και ως πολιτικό κόμμα, οφείλει να λαμβάνει υπόψη τον συνολικό πολιτικό συσχετισμό.

Από την άλλη, το Ισραήλ μπορεί να έχει βομβαρδίσει εκτεταμένα αλλά ηττάται ταπεινωτικώς στα πεδία των χερσαίων μαχών. Η εξάντληση του στρατού του Ισραήλ είναι καταφανής και εμμέσως πλην σαφώς την αναγνώρισε ο ίδιος ο Νετανιάχου (σε κάποιο βαθμό τουλάχιστον) μιλώντας για την ανάγκη αναζωογόνησης των ισραηλινών ενόπλων δυνάμεων στην προσπάθειά του να δικαιολογήσει την ανακωχή. Τα θύματα και οι καταστροφές υλικού είναι πολύ μεγάλες για να τις αντέξουν οι Ισραηλινοί για πολύ ακόμα, ενώ παραλλήλως ένας αριθμός μεγαλύτερος όπως όλα δείχνουν των 100.000 κατοίκων, έχει εγκαταλείψει το Βόρειο Ισραήλ. Ακόμα μάλιστα και σε αντίθεση με όσα βλέπουμε στη Λιβανέζικη πλευρά, δεν έχουν πάρει το δρόμο της επιστροφής, παρά την ανακωχή. Πρόκειται για μία ακόμα ένδειξη βαθιάς αποδιοργάνωσης και αναξιοπιστίας των θεσμών του κράτους του Ισραήλ.

Ακόμα πιο εντυπωσιακή ωστόσο υπήρξε η αδυναμία κατάληψης όπως προαναφέρθηκε ήδη, εδαφών στον Νότιο Λίβανο. Οι Ισραηλινοί προχώρησαν ελάχιστα στον Λίβανο, υπέστησαν βαρύτατες απώλειες και αποχώρησαν. Είναι απλό: οι ένοπλες δυνάμεις τους δεν άντεξαν τα δύο μέτωπα για τόσο πολύ. Το αναγνώρισε και αυτό ο πρωθυπουργός του Ισραήλ τονίζοντας πόσο αναγκαίο είναι για το Ισραήλ να διαχωρίσει το μέτωπο της Γάζας από αυτό του Λιβάνου. Επιπλέον, για πρώτη φορά ήταν οι αντίπαλοι του Ισραήλ εκείνοι οι οποίοι επέβαλαν «ουδέτερη ζώνη» μέσα στο Ισραήλ, ενώ ταυτοχρόνως και παρά τα πανάκριβα αντιαεροπορικά συστήματά του, το Τελ Αβίβ και η Χάιφα βομβαρδίστηκαν από τη Χεζμπολάχ.

Υποτιμάται στην τρέχουσα συζήτηση, ωστόσο πρόκειται για συγκλονιστική εξέλιξη: το Ισραήλ το οποίο μερικές δεκαετίες πριν περηφανευόταν για το γεγονός ότι μπορούσε να νικήσει διαφορετικά αραβικά κράτη μέσα σε λίγες ημέρες, τώρα πλέον αδυνατεί να καταβάλλει δύο μη-κρατικές οργανώσεις ταυτοχρόνως, παρά την ανεξάντλητη υποστήριξη από τις ΗΠΑ.

Βεβαίως από την άλλη, η ανακωχή της Χεζμπολάχ είναι εν μέρει πολιτικώς επώδυνη και για την ίδια. Παρά την υποστήριξη όλης της αντίστασης στην ανακωχή και παρά τους πανηγυρισμούς μέσα στον Λίβανο, ο Χασάν Νασράλα είχε αρνηθεί πριν την δολοφονία του τον διαχωρισμό του μετώπου του Λιβάνου από εκείνο της Γάζας. Τι άλλαξε από τότε; Πρώτον οι προαναφερθείσες πραγματικότητες του πολέμου. Δεύτερον, η στάση του Ιράν.

Το τελευταίο αποτελεί ίσως το πλέον κομβικό ζήτημα σήμερα. Είναι προφανές ότι το μήνυμα Λαριτζανί προς τη Χεζμπολάχ ήταν μήνυμα σύναψης ανακωχής. Γιατί συνέβη αυτό; Η προφανής πρώτη εξήγηση είναι ότι το Ιράν θέλει να κερδίσει χρόνο προκειμένου η Χεζμπολάχ να ανασυγκροτηθεί. Για το Ιράν η Χεζμπολάχ αποτελεί πολύτιμο τμήμα της αποτρεπτικής του ισχύος. Επιπροσθέτως είναι γνωστό και δημοσίως κατατεθειμένο ότι το Ιράν δεν θέλει έναν μεγάλο πόλεμο με το Ισραήλ. Αυτό που δεν είναι γνωστό είναι τι εκτιμά το Ιράν για το μέλλον, επομένως δε τι θα κάνει και πότε. Θα πάρει τρόπον τινά τη σκυτάλη από τη Χεζμπολά, υλοποιώντας την επιχείρηση «Αληθής Υπόσχεση ΙΙΙ» εναντίον του Ισραήλ πριν την ορκωμοσία του Τραμπ, γεγονός που μετά βεβαιότητας θα οδηγήσει σε άμεση ή έστω αμεσότερη εμπλοκή του με το Ισραήλ και ενδεχομένως σε γενικευμένη ανάφλεξη; Ή θα δώσει ευκαιρία αφενός σε ανακωχή στη Γάζα όπως έκανε στο παρελθόν αλλά και στη νέα διοίκηση Τραμπ προκειμένου να διαγνώσει τις προθέσεις της; Η συντηρητική (στα όρια του κατευνασμού) στάση του Ιράν προδιαθέτει για το δεύτερο. Από την άλλη, η προηγούμενη εμπειρία του αποδεικνύει ότι η μη αποκατάσταση της αποτρεπτικής του ισχύος δεν εξελίσσεται πολύ καλά. Αυτήν τη στιγμή είναι δύσκολο για την Τεχεράνη να μην πράξει τίποτα εφόσον δεν υπάρξει γρήγορα ανακωχή στη Γάζα αλλά επίσης και να προβεί σε μια κατακλυσμιαία επίθεση εναντίον του Ισραήλ. Θα πρέπει κάπως να ισορροπήσει μεταξύ των δύο.

Τέλος, ένας ακόμα παράγοντας πρέπει να αναφερθεί. Το ουκρανικό μέτωπο. Χωρίς να υπεισερχόμαστε σε βαθύτερη ανάλυση, αξίζει να αναφερθεί το γεγονός ότι διάγουμε την εποχή της «μεγάλης προβοκάτσιας» έναντι της Ρωσίας από τις ΗΠΑ. Αν η κλιμάκωση στο μέτωπο αυτό καταστεί οξύτατη, τότε είναι πολύ πιθανό να επιδράσει καταλυτικώς και στην ευρύτερη Μέση Ανατολή.

Εν κατακλείδι, έχουμε ένα προσωρινό πάγωμα του μετώπου του Λιβάνου, χωρίς καθαρό νικητή και καθαρό ηττημένο αλλά και χωρίς να αλλάζει η μακροπρόθεσμη πορεία υποχώρησης της Αμερικανό-ισραηλινής ισχύος. Ο νέος γύρος αντιπαράθεσης προετοιμάζεται. Θα δούμε πότε και πώς θα ξεσπάσει.