Γράμματα & Τέχνες Μουσική Παρενθέσεις Πολιτισμός

Ο Μιχάλης Γκανάς και το τραγούδι / “Σαν στρατευμένη τέχνη θα έβλεπα το τραγούδι – Το τραγούδι έχει την ευλογία να ταξιδεύει παντού”

14/11/2024, 19:29

Και τι δε θα μπορούσε να γράψει κανείς για τον Μιχάλη Γκανά. Και θα ήταν όλα λίγα… Όχι γιατί κέρδισε τιμές, όπως αυτήν της βράβευσής του από την Ακαδημία Αθηνών, αλλά γιατί αγαπήθηκε από τον κόσμο και σαν ποιητής, αλλά και σαν στιχουργός – ποιητής τραγουδιών απ΄αυτά που κυλάνε στη μνήμη και στις φλέβες του λαού.

Ο Γκανάς της προσφυγιάς μετά τον Εμφύλιο, ο Γκανάς της “Μητριάς πατρίδας”, ο Γκανάς του “Ακάθιστου Δείπνου” που ξαφνιάζει, ο Γκανάς στα “Γυάλινα Γιάννενα” που πονάνε, ο Γκανάς στην “Αψινθο” του σήμερα, ο Γκανάς του τότε και του τώρα, πάντα με λόγο κοφτερό και ευθύβολο, συναίσθημα που κρατιέται βαθιά στον πυρήνα των λέξεων χωρίς να διαχέεται, μα να τις διαπερνά φωτίζοντάς τες, ο Γκανάς ποιητής… Ώρες θα μπορούσε να μιλά κανείς γι αυτόν, ή να διαβάζει μόνος ή σε άλλους τα ποιήματά του.

Ο Γκανάς όμως έκανε την ποίηση και τραγούδι κι αυτό τον έκανε να ταξιδέψει στα χείλη των ανθρώπων μαζί με τη μελωδία των τραγουδιών και να του χαρίσει μια άλλη αθανασία.

Από τον Μίκη Θεοδωράκη μέχρι τον Δημήτρη Παπαδημητρίου, τον Λαυρέντη Μαχαιρίτσα και τον Νίκο Ξυδάκη και άλλους, έντυσε πλήθος μελωδίες με στίχους του ή το αντίθετο, μελωδίες έντυσαν τους στίχους του, σε μια μουσική συμπόρευση που αγαπήθηκε.

Πάνω από 100 τραγούδια γεννήθηκαν έτσι, που άλλα ταξίδεψαν και έγιναν επιτυχίες κι άλλα, λίγα, είναι ακόμα στο συρτάρι.

Αν δούμε όχι μόνο τη μελωδική ανυδρία της εποχής μας, αλλά παράλληλα τη στιχουργική, (με ελάχιστες εξαιρέσεις), που είναι ακόμη πιο απογοητευτική, τότε η ποίηση των τραγουδιών του Γκανά δείχνει την τρομακτική διαφορά, την αντίθεση μαύρου – άσπρου!

Στίχοι της καθημερινότητας και γι’ αυτό άμεσοι, λιτοί, αλλά και κατανοητοί, προσεγγίσιμοι για τον καθένα, χωρίς να τον κατεβάζουν στο εύκολο, αλλά, αντίθετα, χωρίς καμιά προσπάθεια να τον ανεβάζουν σε ένα άλλο επίπεδο λόγου και αισθητικής.

Άλλωστε ο ίδιος δήλωνε για τους στίχους που έγραφε για τραγούδια:

“Στο τραγούδι γράφω πιο απλά γιατί δεν μπορεί να αναρωτηθεί κάποιος ‘τι θέλει να πει ο ποιητής’. Όχι απλοϊκά. Δεν είναι απλοϊκοί οι στίχοι του Γκάτσου … όταν γράφω στίχους έχω πάντα αυτή την έγνοια – γιατί οι στίχοι πρέπει να είναι ευθύβολοι, δεν μπορείς να γυρίσεις πίσω…να το ξαναδιαβάσεις – ενώ οι αναγνώστες της ποίησης είναι πιο προπονημένοι, ξέρω ότι μπορούν να αποκρυπτογραφήσουν τον λόγο. Σαν στρατευμένη τέχνη θα το έβλεπα το τραγούδι. […]

Η ποίηση έχει τη δική της μουσική, είναι ένα τέλειο έργο, είναι ένα αβγό που έχει μέσα τα πάντα. Αλλά τι να πεις όταν ο Μίκης Θεοδωράκης παίρνει μια μπαλάντα του Αναγνωστάκη -σε ελεύθερο στίχο – και την κάνει ένα συγκλονιστικό τραγούδι; Το τραγούδι έχει την ευλογία να ταξιδεύει, πάει παντού. Η ποίηση είναι μία κρύπτη.“

Ο Μιχάλης Γκανάς, ο τελευταίος ποιητής από τους μεγάλους που έφυγαν, δεν είναι πια εδώ, η ποίησή του, όμως, και οι στίχοι – ποιήματα των τραγουδιών του είναι και θα είναι πάντα εδώ.

………………

*Οι «Παρενθέσεις» είναι μικρά κείμενα, μικρές πινελιές, σε θέματα πολιτισμού ή ζωής, που φωτίζουν γωνιές από μεγαλύτερα θέματα, λειτουργώντας σαν παρ-εν-θέσεις.

………………..