Έφυγε από τη ζωή ο Μιχάλης Γκανάς, εξέχων εκπρόσωπος της σύγχρονης ποίησης
«Μερικοί κριτικοί με έχουν χαρακτηρίσει ποιητή της εντοπιότητας, του γενέθλιου τόπου. Θέλω να πιστεύω πως δεν είμαι μόνο αυτό. Ό,τι με βασανίζει κατά βάθος είναι η οριστική απώλεια ανθρώπων, τόπων και τρόπων και το ανέφικτο της επιστροφής. Πού; Στην παιδική ηλικία, ίσως την πραγματική πατρίδα όλων μας». Αυτό είχε αναφέρει – μεταξύ άλλων – σε συνέντευξή του για την ποίησή του και τη ζωή, τι τον απασχολεί, ο ποιητής και στιχουργός Μιχάλης Γκανάς, ένας από τους εξέχοντες εκπροσώπους της σύγχρονης ελληνικής ποίησης, ο οποίος «έφυγε» από τη ζωή την Τρίτη 12 Νοεμβρίου, λίγες ημέρες αφότου είχε κλείσει τα 80ά του χρόνια.
Άφησε πίσω του πλήθος ποιημάτων πολλά από τα οποία μελοποιήθηκαν από συνθέτες όπως οι Μίκης Θεοδωράκης, Θανάσης Γκαϊφύλλιας, Δημήτρης Παπαδημητρίου, Νίκος Ξυδάκης και Ara Dinkjian. Ανακαλώ τη μελοποίηση από τον Μίκη Θεοδωράκη για τον κύκλο τραγουδιών του, «Ασίκικο Πουλάκη» που είχε κυκλοφορήσει το 1995 με ερμηνευτή τον Βασίλη Λέκκα. Ανακαλώ, επίσης, μελοποιήσεις σχετικά πρόσφατες, από τα αδέρφια Μιχάλης και Παντελής Καλογεράκης. Αναφέρομαι – μεταξύ άλλων – στους τίτλους «Αυτοί παιδί μου δεν» και «Προσωπικό» με το τελευταίο να δανείζει τον τίτλο σε ένα τους μουσικό δίσκο το εξώφυλλο του οποίου (βλ. παρακάτω) κοσμεί έργο του ζωγράφου Βασίλη Πέρρου αναφορικά με το πώς η τέχνη (συν)πλάθει τον εαυτό του καλλιτέχνη αλλά και καθενός από εμάς.
Ευγενικός και με σεβασμό προς τον άνθρωπο, ο Μιχάλης Γκανάς παρέδωσε μία ποίηση βαθιάς συναισθηματικής φόρτισης, με έμπνευση από την ηπειρωτική παράδοση και τα προσωπικά του βιώματα. Στη γραφή του, διακρίνεται ένα «πάντρεμα» απλότητας και εκφραστικής αρτιότητας από κοινού με ποιητική ένταση που προκαλεί συγκίνηση στο αναγνωστικό κοινό.
Ποια είναι, όμως, η οπτική αυτού που γράφει; «Είναι περίεργη η θέση αυτού που γράφει. Απ’ τη μια υπάρχει μια θολή αναγνώριση κι απ’ την άλλη μια επιφύλαξη που λέει ”δεν ξέρεις μ’ αυτόν τι μπορεί να γίνει”», είχε υπογραμμίσει σε παλαιότερη συνέντευξή του.
Για την ποίησή του, είχε τιμηθεί (1994) με το Β΄ Κρατικό Βραβείο Ποίησης για το έργο του «Παραλογή» και είχε βραβευθεί (2011) για το σύνολο του ποιητικού του έργου από την Ακαδημία Αθηνών. Ορισμένα από τα έργα του που είχε εκδώσει φέρουν τίτλους όπως «Ακάθιστος Δείπνος» (1978), «Μαύρα Λιθάρια» (1980), «Γυάλινα Γιάννενα» (1989) και «Παραλογή» (1993), «Μητριά πατρίδα» (2007), «Γυναικών: μικρές και πολύ μικρές ιστορίες» (2010), «0 Άψινθος» (2012), «Χριστουγεννιάτικη ιστορία» (2014). Εργογραφία του έχει μεταφραστεί στις γλώσσες αλβανικά, γαλλικά, γερμανικά και ιταλικά.
Ο Μιχάλης Γκανάς παραλαμβάνει το βραβείο Ποίησης από το Ίδρυμα Πέτρου Χάρηγια το σύνολο του έργου του. Πέμπτη, 29 Δεκεμβρίου 2011. (Eurokinissi/ Γεωργία Παναγοπούλου)
«Με την τέχνη του, που εκκινεί από τον ”Ακάθιστο δείπνο”, διέρχεται από το σκληρά βιωματικό αφήγημα ”Μητριά Πατρίδα” και καταλήγει στην ”Άψινθο”», ο Μιχάλης Γκανάς ύμνησε τον γενέθλιο τόπο του και μετουσίωσε ποιητικά τον πόθο του μεγάλου νόστου: Την ανέφικτη επιστροφή στην αυθεντικότητα των εικόνων του παιδικού χωροχρόνου, των αγνών ανθρώπων και της αθωότητας.
Το έργο του διατρέχει η παιδική μνήμη, για έναν κόσμο ονειρικό, που όμως υπήρξε, σε αντιδιαστολή με την εμπειρία της μεγάλης πόλης και της σύγχρονης ζωής. Η διαρκώς παρούσα αγάπη – ”αν είναι να μιλήσει κάποιος, ας πει για την αγάπη” – μια αγάπη τρυφερή, ανόθευτη, σπαραχτική, που θέτει σε κίνηση τη μνήμη για τους τόπους και τους ανθρώπους που παρήλθαν, αλλά και αναζωογονητική και λυτρωτική», όπως υπογραμμίζει, μεταξύ άλλων, στο συλλυπητήριο μήνυμά της η υπουργός Πολιτισμού, Λίνα Μενδώνη.
Ανακοίνωση για την εκδημία του εξέδωσε και η Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Κατερίνα Σακελλαροπούλου, σημειώνοντας – μεταξύ άλλων – γι’ αυτόν: «λυρικός, δραστικός και λιτός, ο Μιχάλης Γκανάς λάμπρυνε την ελληνική ποίηση με την ένταση των απλών, δονούμενων από βαθύ αίσθημα στίχων του, με τη μετουσίωση των ρυθμών και των τρόπων της ιδιαίτερης πατρίδας του, της Ηπείρου, σε σύγχρονο ιδίωμα, με την ξεχωριστή ικανότητά του να μοχλεύει τη συγκίνηση χωρίς ίχνος μελοδραματισμού».
Γεννημένος στα Τσαμαντά Θεσπρωτίας το 1944 και ζώντας τα πρώτα χρόνια της ζωής του σε χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, ο Μιχάλης Γκανάς φοίτησε στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Είχε εργαστεί ως βιβλιοπώλης, ως επιμελητής τηλεοπτικών και ραδιοφωνικών εκπομπών και ως κειμενογράφος.
