Θεσσαλονίκη: Ομαδική Έκθεση Εικαστικών έργων με τίτλο “Τέχνη – Λήθης Αντίδοτο” – για τα 80χρονα από το Ολοκαύτωμα του Χορτιάτη / εγκαίνια Τετάρτη 2 Οκτωβρίου

Την Τετάρτη 2 Οκτωβρίου, ώρα 18:30 εγκαινιάζεται μία μεγάλη Ομαδική Έκθεση Εικαστικών έργων, με τίτλο ΤΕΧΝΗ – ΛΗΘΗΣ ΑΝΤΙΔΟΤΟ.

Η έκθεση είναι επετειακή για τα 80χρονα από το Ολοκαύτωμα του Χορτιάτη.

Πρόκειται για ένα σπουδαίο εικαστικό γεγονός, με έργα ζωγραφικής, χαρακτικής, φωτογραφίας, εγκαταστάσεις, video, performance τα οποία θα εκτίθενται σ’ όλο το χώρο/μουσείο του πολυχώρου ΙΣΛΑΧΑΝΕ στη Θεσσαλονίκη.

Στην έκθεση συμμετέχουν:

Christine Willis, Σάκης Αθανασιάδης, Χρήστος Αλαβέρας, Λιλίκα Αρνάκη, Βαμβουκάκη Ειρήνη, Γιάννης Βούρος, Γρηγορία Βρυττιά,  Σύνη Βυζοβίτου, Αθηνομαίρη Τσιρλιάγκου Γαβριηλίδου, Έλενα Γανδά, Σύνθια Γεροθανασίου, Γιώργος Γκιζάρης, Βασιλική Δελέρη, Αλεξανδρος Δημητριαδης, Σώτος Ζαχαριάδης, Ελευθερία Ζαχαριάδου, Μαρί Θεοφίλου, Ελένη Ιωάννου, Άννη Καλτσίδου, Σίσσυ Καραδημητρίου, Βασίλης Καρκατσέλης, Κίμων Αξαόπουλος, Αργυρώ Κούκου, Νίκος Κρυονίδης, Καίτη – Ξανθούλα Νικηφόρου Λιαλιαμπίδου, Μαργαρίτα Λυπιρίδου, Έφη Μανωλεδάκη, Bασιλική Μάττα, Όλγα Μελισσαρίδου – Μπάμπουρα, Όλγα Μητσέλη, Χριστίνα Μήχου, Ειρήνη Μονομάτου, Όλγα Μούτσιανου, Νίκος Μπασιάς, Κατερίνα Μπουρατζή, Στέλιος Ντεξής και Μυρτώ Βουνάτσου, Γιώργος Πάλλης, Δημήτρης Πάλλης, Σταύρος Παναγιωτάκης, Δέσποινα Πανταζή, Βασιλική Πανταζή, Γωγώ Παπαβασιλείου, Μαρία Παπαβασιλείου, Λούλα Παπαδοπούλου, Καίτη Παπαναούμ, Στεφανία Πατρικίου, Θανάσης Ράπτης, Τασία Σέμψη, Γιάννης Σταμενίτης, Λουκία Στόγιου -Ξανθάκη, Νίκος Τερζής, Τάκης Τσεντεμαΐδης, Αθηνά Τσιρίκα, Βούλα Φερεντίνου, Άρια Φωτιάδου, Φωτεινή Χαμιδιελή, Κατερίνα Χατζηγιαννούλη, Εύη Χατζημητάκου, Άννα Μαρία Χατζηστεφάνου, Μαρία Χατζοπούλου και η Βιργινία Χορμοβίτη.

Τα εγκαίνια θα πλαισιωθούν από μία άλεκτη performance της Εύης Χατζημητάκου (‘Silent Comfort’ – κρουστά Αλέξης Νάνος), από μουσικό δρώμενο από την Gorkem Saoulis με το  “Κανονάκι” της και από μια μικρή συναυλία μουσικών της Κρατικής Ορχήστρας Θεσσαλονίκης και με άλλα δρώμενα.

Κατά τη διάρκεια της έκθεσης κάθε Τετάρτη έχει προγραμματιστεί ένα πλούσιο πολύτεχνο πρόγραμμα. Αναζητήστε το.

INFO:

Πολυχώρος Πολιτισμού “Ισλαχανέ”

(Ελένης Ζωγράφου 3, Θεσσαλονίκη), τηλ 231 020 6910

Διάρκεια έως τις 30 Οκτώβρη 2024

Ώρες λειτουργίας:

Διοργάνωση: Σύλλογος Οικογενειών Θυμάτων Ολοκαυτώματος Χορτιάτη, Κίνηση πολιτών Χορτιάτη, Εφημερίδα Χορτιάτης 570.

Με την υποστήριξη του Δήμου Χορτιάτη και του Πολυχώρου Πολιτισμού “Ισλαχανέ” και υπό την αιγίδα του Διεθνούς Πανεπιστημίου της Ελλάδας.

Παραγωγή της Φωτογραφικής Ομάδας Θεσσαλονίκης «UMBRA»

και επιμέλεια του Βασίλη Καρκατσέλη.

Από τον Σύλλογο Οικογενειών Θυμάτων Ολοκαυτώματος Χορτιάτη

“ΤΕΧΝΗ – ΛΗΘΗΣ ΑΝΤΙΔΟΤΟ”

ΟΛΟΚΑΥΤΩΜΑ ΧΟΡΤΙΑΤΗ: 80 χρόνια μετά…

Εδώ και πολλά χρόνια δίνουμε από την πλευρά μας έναν επίπονο και επίμονο αγώνα –δυστυχώς μοναχικό πολλές φορές– για τη διατήρηση και αναβάθμιση της ιστορικής μνήμης των τραγικών γεγονότων της νεότερης ιστορίας του Χορτιάτη, του Ολοκαυτώματος (το “κάψιμο” για τους παλιούς Χορτιατινούς) της 2ας Σεπτεμβρίου 1944, της μέρας κατά την οποία διαπράχθηκε ένα ειδεχθές έγκλημα κατά της ανθρωπότητας, έργο των Γερμανών Ναζί και -κυρίως- των Ελλήνων Σουμπεριτών συνεργατών τους. 

Τεράστια η συμβολή στον πολύχρονο αυτόν αγώνα μας η Τέχνη, σε όλες τις μορφές της: Λογοτεχνία, Κινηματογράφος, Εικαστικά, Φωτογραφία, Θέατρο, Μουσική, Video, Εγκαταστάσεις, Performance, κ.α. 

Γιατί  η Τέχνη και η Μνήμη έχουν για μας μια αλληλοτροφοδοτούμενη σχέση πολύ ισχυρή.

Γιατί  η Τέχνη λειτουργεί και ως …”συλλογικός ψυχαναλυτής που αισθητικοποιεί και αφηγείται πτυχές της ιστορικής μνήμης …”

Γιατί η Τέχνη είναι “…η αγωνία του ανθρώπου να καταλάβει τον εαυτό του, την προσωπική του ιστορία μέσα στη μεγάλη ιστορία…”

Γιατί η Τέχνη αποτελεί ίσως το πιο ισχυρό όπλο στον Αγώνα της Μνήμης απέναντι στη Λήθη, όπως για παράδειγμα στο συγκλονιστικό ζωγραφικό έργο του Πάμπλο Πικάσο, ΓΚΟΥΕΡΝΙΚΑ.

Γιατί, εν τέλει, η Τέχνη “… παρηγορεί, σώζει, αναπτερώνει την αέναη διαδρομή της ζωής, καταργεί σύνορα και ενώνει ανθρώπους…”

“ΤΕΧΝΗ – ΛΗΘΗΣ ΑΝΤΙΔΟΤΟ”

Τιμώντας λοιπόν φέτος τα ογδοντάχρονα από το “κάψιμο” του Χορτιάτη, σε μια άριστη συνεργασία με τη “Φωτογραφική Ομάδα Θεσσαλονίκης – UMBRA,” απευθύναμε ανοιχτή πρόσκληση σε εικαστικούς καλλιτέχνες να συμμετάσχουν σε μια ομαδική έκθεση στον εξαιρετικό  Πολυχώρο Πολιτισμού της Θεσσαλονίκης ΙΣΛΑΧΑΝΕ, με έργα τους εμπνευσμένα από το Ολοκαύτωμα του Χορτιάτη. Η ανταπόκριση Σαλονικιών, κυρίως, εικαστικών καλλιτεχνών όλων των μορφών ήταν απρόσμενα μεγάλη – εντυπωσιακή! Αρκετοί και αρκετές εξ’ αυτών μάλιστα εξέφρασαν την απόφαση – πρόθεσή τους να μας προσφέρουν τα έργα τους για μόνιμη έκθεση στο αυριανό  Μουσείο Ιστορίας και Ολοκαυτώματος Χορτιάτη, όπως ήδη το έχουν κάνει κάποιοι σε προηγούμενο χρόνο. Οι ευχαριστίες και η ευγνωμοσύνη μας είναι απέραντες.

Η ΕΚΘΕΣΗ

Μέσα λοιπόν από τα έργα τους που εκτίθενται σήμερα στον ιστορικό και εμβληματικό χώρο του ΙΣΛΑΧΑΝΕ, οι καλλιτέχνες προσπαθούν με ευφάνταστο τρόπο (και νομίζουμε πως πολύ καλά τα καταφέρνουν) να θέσουν σημαντικά ερωτήματα προς όλους εμάς τους επισκέπτες της έκθεσης, τους θεατές των έργων τους, ώστε να μας κινητοποιήσουν να δώσουμε τις δικές μας απαντήσεις σε πολλά “γιατί”, αισθανόμενοι τον ζόφο της ανθρώπινης συνθήκης. Παράλληλα, πιστεύουμε πως με τα έργα τους συνηγορούν με τον καλύτερο τρόπο στα “ΓΙΑΤΙ” που θέσαμε παραπάνω. 

ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ

Οι οφειλόμενες ευχαριστίες για την επίτευξη μιας τέτοιας προσπάθειας είναι ομολογουμένως πολλές. Πρωτίστως προς την Υπηρεσία Νεότερων Μνημείων και την προϊσταμένη της κα Χριστοφορίδου, για την παραχώρηση του εμβληματικού ΙΣΛΑΧΑΝΕ. Και βέβαια, θα ήταν άδικο εάν δεν κάναμε ειδική αναφορά και στο σημαντικό στέλεχος της Υπηρεσίας Νεότερων Μνημείων, κα Αρετή Κονδυλίδου, που αγκάλιασε από την πρώτη στιγμή το αίτημά μας, και βοήθησε καθοριστικά σε όλες τις φάσεις των δρώμενων. 

Πολλές ευχαριστίες σε όλους τους εικαστικούς καλλιτέχνες που με τα έργα τους συμμετέχουν με τον καλύτερο τρόπο στον διαρκή αγώνα της Μνήμης του Χορτιατινού Ολοκαυτώματος και όχι μόνον. Ανάλογες οι ευχαριστίες μας και προς όλους τους συμμετέχοντες στα πολλαπλά δρώμενα του Σεπτέμβρη και του Οκτώβρη στο ΙΣΛΑΧΑΝΕ: ηθοποιούς, μουσικούς, κινηματογραφιστές/ριες, λογοτέχνες, ιστορικούς, δημοσιογράφους, και λοιπούς, όπως επίσης και στους πολίτες και πολίτισες που θα διαβάσουν στίχους αφιερωμένους στο κάψιμο του Χορτιάτη, αλλά και στίχους για έναν καλύτερο κόσμο χωρίς πολέμους, γενοκτονίες και Ολοκαυτώματα, που 80 χρόνια μετά των όλεθρο που γνώρισαν οι δικοί μας άνθρωποι στις 2.9.1944, δυστυχώς δεν έχουν τελειωμό…

Πολλές ευχαριστίες και στους Καλλιτεχνικούς Διευθυντές των σημαντικών πολιτιστικών φορέων της πόλης μας, του Φεστιβαλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, Ορέστη Ανδρεαδάκη, του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδας, Αστέρη Πελτέκη, και της Κρατικής Ορχήστρας Θεσσαλονίκης, Σίμου Παπάνα, που χωρίς δεύτερη κουβέντα αποδέχτηκαν την πρότασή μας να τιμήσουν τα ογδοντάχρονα, και το έπραξαν, το πράττουν με τον καλύτερο τρόπο. 

Οι ευχαριστίες μας είναι απέραντες προς την “Φωτογραφική Ομάδα Θεσσαλονίκης – UMBRA” και ειδικότερα στην “ψυχή” της, τον σπουδαίο εικαστικό και επιμελητή της έκθεσης, Βασίλη Καρκατσέλη, ακριβό φίλο και πολύτιμο συνεργάτη χρόνια τώρα, στον κοινό μας αγώνα ενάντια στη λήθη. Χωρίς τον Βασίλη, που χρεώθηκε σχεδόν εξ’ ολοκλήρου και εθελοντικά όπως πάντα, την οργάνωση της έκθεσης με πολύ μεράκι, φαντασία και κόπο, θα ήταν πολύ δύσκολο έως αδύνατο να πραγματοποιηθεί αυτό το τόσο σημαντικό, τιμητικό γεγονός για τα ογδοντάχρονα του Ολοκαυτώματος, στη Θεσσαλονίκη. 

Τέλος, οφείλουμε θερμές ευχαριστίες και προς τη Δημοτική μας Αρχή, που χωρίς δεύτερες σκέψεις δήλωσε την υποστήριξή της σε όλα τα δρώμενα στο ΙΣΛΑΧΑΝΕ, και κυρίως στην υλική – οικονομική συμμετοχή της στην συμπαραγωγή με την Κ.Ο.Θ. του πρωτότυπου μουσικού έργου που συνέθεσε ο διάσημος Άγγλος συμφωνικός συνθέτης, David Bruce, για το Ολοκαύτωμα του Χορτιάτη, το οποίο θα παρουσιασθεί σε πρώτη παγκόσμια εκτέλεση από την Κρατική Ορχήστρα Θεσσαλονίκης υπό τη διεύθυνση του Leo McFail, στο Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης, στις 11 Οκτωβρίου, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ των “ΔΗΜΗΤΡΙΩΝ”.  

Για τον Σύλλογο Οικογενειών Θυμάτων Ολοκαυτώματος Χορτιάτη,

την Κίνηση Πολιτών Χορτιάτη, και

την εφημερίδα “ΧΟΡΤΙΑΤΗΣ 570”,

Μπάμπης Νανακούδης, 

Σεπτέμβρης 2024

Ιστορικό του ολοκαυτώματος

“Οι σπαραγµοί καταλάγιασαν, οι φλόγες χαµήλωσαν κι η σιωπή του θανάτου κατακάθισε κι αυτή πάνω στα ερείπια του καµένου  χωριού… και χάραξε τη χρονολογία της αποφράδας ηµέρας:

2 Σεπτέµβρη 1944…”

80 χρόνια τώρα, τούτες τις μέρες στο Χορτιάτη, η σκέψη στρέφεται πιο έντονα στους 149 δικούς μας ανθρώπους που στις 2/9/1944 παραδόθηκαν στις φλόγες στον φούρνο του Στέφανου Γκουραμάνη και στην οικεία του Βαγγέλη Νταμπούδη. Τους δύο αυτούς μαρτυρικούς χώρους οι Γερμανοί ναζί και –κυρίως- οι Έλληνες Σουμπερίτες συνεργάτες τους που ξεπέρασαν σε αγριότητα και σαδισμό τους ναζί, μετέτρεψαν σε κρεματόρια στα πρότυπα του Άουσβιτς – Μπιρκενάου. Τιμούμε τη μνήμη των αθώων μαρτύρων, γυναικόπαιδα στη συντριπτική τους πλειοψηφία που εκείνη τη σημαδιακή μέρα γνώρισαν με τον πιο φριχτό τρόπο το απάνθρωπο πρόσωπο του ναζισμού-φασισμού. Δυστυχώς, λίγες βδομάδες πριν τερματιστεί η ναζιστική κατοχή στη χώρα μας. Λίγο προτού το Γ’ Ράιχ καταρρεύσει ολοκληρωτικά. Εκείνη την περίοδο όμως το ναζιστικό κτήνος ήταν πιο επικίνδυνο. Πιο δολοφονικό. Κυρίως απέναντι στον άμαχο πληθυσμό. Και έτσι ο Χορτιάτης των 2.500 περίπου κατοίκων τότε, πλήρωσε τίμημα βαρύ. Την ολοκληρωτική καταστροφή του. Γιατί σε όλη τη κατοχική περίοδο δεν έσκυψε το κεφάλι και συμμετείχε από την αρχή στην αντίσταση, στον αγώνα για λευτεριά. Μέσα από τις τάξεις του Ε.Α.Μ. και του Ε.Λ.Α.Σ., οι οποίες ήταν οι κυρίαρχες αντιστασιακές οργανώσεις στην ευρύτερη περιοχή της Θεσσαλονίκης.

 Πρόφαση ήταν ο θάνατος ενός Γερμανού ή Αυστριακού στρατιώτη – χημικού, σε μια τυχαία ένοπλη συμπλοκή στο Ρωμαϊκό Υδραγωγείο (δύο χιλιόμετρα περίπου από το χωριό), η οποία απλά επίσπευσε την προαποφασισμένη (όπως απέδειξε με πρωτογενή ντοκουμέντα η πολύχρονη έρευνα μας) και καλά οργανωμένη απόφαση των Γερμανών και των Σουμπεριτών Ταγματασφαλιτών να αφανίσουν το Χορτιάτη και τους κατοίκους του. Η συμπλοκή σημειώθηκε μεταξύ ολιγομελούς ομάδας ανταρτών του Ε.Λ.Α.Σ., με υπεύθυνο τον Βάιο Ρικούδη, που είχαν στήσει ενέδρα στο Ρωμαϊκό Υδραγωγείο για να αποτρέψουν την αρπαγή ζώων από τους Γερμανούς και τους Ταγματασφαλίτες, σύμφωνα με πληροφορίες που είχαν, και Γερμανών της Στρατιωτικής Αστυνομίας (μαζί τους ήταν ο χημικός και ένας υπάλληλος της Υπηρεσίας Ύδρευσης, ο Χορτιατινός Γιώργος Τρώντσιος) που συνόδευαν προπορευόμενο (κατά μια ώρα περίπου) όχημα της Υπηρεσίας Ύδρευσης Θεσσαλονίκης και μετέβαιναν στις πηγές (qanat) της Αγίας Παρασκευής για να τις χλωριώσουν.

Λίγες ώρες αργότερα από το πρωϊνό επεισόδιο, γερμανική δύναμη τριακοσίων περίπου πάνοπλων στρατιωτών της Βέρμαχτ, με επικεφαλής τον Ανθυπολοχαγό της στρατιωτικής αστυνομίας Βίλυ Πόλμαν, συνεπικουρούμενες από το Τάγμα Κυνηγών του διαβόητου Φρίτς Σούμπερτ (“Jagdkommando Schubert”) με τους 80 περίπου Έλληνες ταγματασφαλίτες του, θα φτάσουν στο Χορτιάτη με δεκάδες οχήματα έτοιμες να εφαρμόσουν το καλά προμελετημένο σχέδιό τους. Εισβάλουν στο χωριό και ξεσπούν σε πράξεις παράφορης βίας -κυρίως απέναντι σε ανήμπορα γυναικόπαιδα- που δυστυχώς επέλεξαν να μην φύγουν από το  χωριό μετά το πρωινό επεισόδιο στο Ρωμαϊκό υδραγωγείο, όπως ευτυχώς έκανε η συντριπτική πλειοψηφία των κατοίκων, φοβούμενοι αντίποινα, αλλά και χάρη στις παραινέσεις – εκκλήσεις των νεαρών ανδρών του εφεδρικού ΕΛΑΣ Γιώργου Μήτα και Θανάση Κυρούδη. Όσους συλλαμβάνουν τους οδηγούν στο εξοχικό κέντρο – σπίτι του προέδρου της κοινότητας Χρήστου Μπαντάτσιου και στην πλατεία του χωριού. Στη συνέχεια τους οδηγούν στο φούρνο Γκουραμάνη και στην οικεία του Βαγγέλη Νταμπούδη, όπου με διαταγή του Γερμανού επιλοχία Φριτς Σούμπερτ, που στην ουσία αυτός και τα πρωτοπαλίκαρά του Γερμανάκης και Καπετανάκης με το «Τάγμα Κυνηγών» έχουν εκείνη την φοβερή μέρα τον πρώτο λόγο, μετατρέπουν τα δύο κτίρια σε κρεματόρια, κατά τα πρότυπα του Άουσβιτς-Μπίρκενάου. Μόνον που στην περίπτωση μας στιβάζουν τα γυναικόπαιδά ζωντανά και τα καίνε.Ενώ στην περίπτωση του Άουσβιτς – Μπιρκενάου καίνε τα εξαθλιωμένα πτώματα των κρατουμένων για να εξαφανίσουν το έγκλημά τους…

Η ιδιαιτερότητα, λοιπόν, του Χορτιατινού Ολοκαυτώματος σε σχέση με όλα τα άλλα γνωστά Ολοκαυτώματα στη χώρα μας, έγκειται σε αυτό ακριβώς το στοιχείο: τα ασύλληπτα εγκλήματα της 2ας Σεπτέμβρη (βιασμοί, αποκεφαλισμοί νηπίων, πλιάτσικο και κάψιμο των σπιτιών κ.α.) έγιναν κατά κύριο λόγο από τους Έλληνες Σουμπερίτες, με την υψηλή καθοδήγηση βέβαια, του ανθυπολοχαγού Βίλυ Πόλμαν και των εκατοντάδων πάνοπλων στρατιωτών της Βέρμαχτ. 

Μαρτυρίες επιζώντων από το κρεματόριο

του Φούρνου Γκουραμάνη

«…Μας έριξαν σαν αρνιά μέσα στο φούρνο του Γκουραμάνη και έβαλαν με το πολυβόλο …εκεί ήταν και ο πρόεδρος, τραυματισμένος με την οικογένειά του… Δεν ξέρω πως σώθηκα.. Η πλάτη μου ήταν γεμάτη παιδικά μυαλά… Λίγο πιο πέρα τραβούσαν τον παπαΔημήτρη από τα γένια και τον ρωτούσαν: εσύ τραγόπαπα από πού είσαι; Κομμουνιστής είσαι;…»

Μαρία Αγγελινούδη, 44 ετών

«…σκότωσαν τη μάνα μου, αφού πρώτα έκοψαν τα δάχτυλά της με σουγιά και πήραν τα δαχτυλίδια της… Εγώ έφυγα από το φούρνο πριν ακόμα πυροβολήσουν, πριν τον βάλουν φωτιά…Στο δρόμο συνάντησα την Ελένη, λες και την βούτηξαν σ’ένα καζάνι με αίμα και την έβγαλαν. Έσταζε αίμα!… Η μάνα μου και τα δύο αδέλφια μου χάθηκαν κείνη τη φοβερή μέρα…»

Πέτρος Τσαγκαλής, 7 ετών

«…Ήταν τόσο φρικιαστικά όσα έγιναν, που και σήμερα εξακολουθώ να τα βλέπω στον ύπνο μου ολοζώντανα, είχαμε τρελαθεί. Άρπαζαν τα μωρά και σπούσαν τα κεφαλάκια τους στους τοίχους του φούρνου που μας κλείσανε και τα μυαλουδάκια τους χυμένα επάνω μας. Ήταν φρίκη».

Βασιλική Γκουραμάνη, 12 ετών

«… Μετά έριξαν επάνω μας ξερά χόρτα και μια σκόνη και άρχισαν τους πυροβολισμούς και έτσι μας έβαλαν φωτιά. Και μείς μέσα στο κτίριο καιγόμασταν ζωντανοί. Έτσι, ο σώζων εαυτό σωθείτω. Εγώ ξέφυγα από τη μάνα μου και επειδή ήμασταν στο ζυμωτήριο, στον επάνω όροφο, κατέβηκα από τις σκάλες στο ισόγειο και ακριβώς απέναντι υπήρχε ένα μικρό παράθυρο και μια σκαλίτσα απ’ όπου έβαζαν τα άλευρα. Είδα λοιπόν ορισμένους να πηδάνε απ’ το παράθυρο. Έκανα και εγώ το ίδιο: Άλλωστε ήταν η μοναδική επιλογή, αφού οι καπνοί και οι φλόγες μας έπνιγαν και μας έκαιγαν ζωντανούς… Στο δρόμο έλεγα, «που πάω μόνος μου, ο πατέρας μου δεν ξέρω που είναι, η μητέρα μου και τα αδέλφια μου έμειναν και καίγονται στο φούρνο, μόνος στον κόσμο είμαι πια, τι κάνω τώρα..»

Αναστάσιος Ρωμούδης, 7 ετών

«…Μας οδήγησαν μέσα στο φούρνο… έρχεται μετά ένας ταγματασφαλίτης και στήνει ένα οπλοπολυβόλο στην πόρτα… Άρχισε να πυροβολεί επάνω μας και να μας βρίζει με χυδαία λόγια… Έριξε μετά μια εμπρηστική σκόνη και ξερά χόρτα για να καούμε καλύτερα… Γύρισα και είδα τη Μαρίκα του Θεοφάνη με τα μυαλά πεταγμένα από σφαίρα. Η μάνα μου σκοτωμένη, αλλά και η αδελφή μου, που η σφαίρα τη βρήκε στο κεφάλι, βγήκε και σφηνώθηκε στην αριστερή μου παλάμη. Δυο σφαίρες με είχανε βρει και δυο  μου γόνατα. Αλλά δεν καταλάβαινα τίποτα ακόμη… τότε είδα ζωντανή τη Σοφία, του Παναγιώτη του Αγγελινούδη τη γυναίκα, με το μωρό στην αγκαλιά να κατεβαίνει τη σκάλα. Πήγα κοντά της, πιάστηκα από τη φούστα της και κατεβήκαμε μαζί. Ο φούρνος καιγότανε από παντού… Κάτω ήταν όλες σκοτωμένες και πατούσαμε στα πτώματα. Είχαμε βουτηχτεί στο αίμα! Ακόμα δεν είχα πάρει είδηση ότι είχα τραυματισθεί στα πόδια και στο χέρι. Ο τρόμος γύρω μου δεν με άφηνε να σκεφτώ τίποτα. Δεν προλάβαμε να κατεβούμε κάτω και εμφανίστηκε στην εξώπορτα ένας ταγματασφαλίτης και με μαχαίρι έκοψε το λαιμό της Σοφίας. Εγώ ήμουνα πίσω της και έτσι χωρίς να με πάρει είδηση τρύπωσα κάτω από έναν πάγκο… Σε λίγο βγήκα έξω, η φωτιά έκαιγε τα πάντα. Εκεί είδα καμιά δεκαριά σκοτωμένους. Έπεσα επάνω τους. Εκεί ήταν και η Τερψιχόρη, η γυναίκα του Γρηγόρη του Λασκαρίδη σκοτωμένη και θήλαζε το παιδί της! Το αίμα της πεταγότανε σαν βρύση και με έλουζε ολόκληρη. Το μωρό βύζαινε και έκλαιγε μαζί. Όμως δεν τολμούσα να το ησυχάσω. Έπρεπε να κάνω κι εγώ τη σκοτωμένη. Σε λίγο πλησίασαν 3 – 4 ταγματασφαλίτες και γελάγανε με το μωρό που βύζαινε και έκλαιγε. Εγώ μπρούμυτα. Μου ρίχνουνε μια κλωτσιά στα πλευρά να δουν αν ζούσα. Εγώ τσιμουδιά… Μπορεί στη στοίβα να ήταν και άλλοι ζωντανοί και να κάνανε το ίδιο με μένα. Δεν ξέρω…»

Ελένη Νανακούδη, 11 ετών

Αποσπάσματα από τις συγκλονιστικές μαρτυρίες για κείνη την αποφράδα μέρα, που οι Γερμανοί ναζί και ιδιαίτερα οι έλληνες ταγματαλήτες συνεργάτες τους έδειξαν την απόλυτη κτηνωδία της ανθρώπινης φύσης.

Τραγικός ο απολογισμός: 149 άτομα κάηκαν ζωντανά ή εκτελέστηκαν, από τα οποία τα 51 κάτω των 18 ετών και ανάμεσά τους και οι πιο …φοβεροί και … τρομεροί αντίπαλοι του Γ’ Ράιχ: ένα βρέφος 2 μηνών, ο Αλέξανδρος Σαρβάνης, η Δρακούδη Μηλίτσα 3 μηνών. Τα μονοχρονίτικα Ανθούλα Τράϊκου και Θανάσης Αγγελινούδης. Τα δίχρονίτικα Χριστίνα Ευγενούδη, Γιώργος Κουπαράνης, Χριστόδουλος Λασκαρίδης και Βαγγελίτσα Σκαραγκά. Τα τριχρονίτικα Ειρήνη Γκουραμάνη και τα δίδυμα αδέλφια Ελισάβετ και Ζαχαρίας Μπουζούδης.

Και έτσι ο Χορτιάτης βίωσε ένα φοβερό Ολοκαύτωμα και γράφτηκε για πάντα στην ιστορία ως ένας μαρτυρικός τόπος, που μπορεί να γνώρισε τη φρίκη, την καταστροφή και το θάνατο, αλλά δεν υπέκυψε.

Σήμερα όμως, 80 χρόνια μετά ο ναζισμός-ακροδεξιά με τα διάφορα προσωπεία του που παρουσιάζεται στη χώρα μας και στην Ευρώπη αυξάνει ανησυχητικά. Τα τελευταία εκλογικά αποτελέσματα το δείχνουν. Γι’αυτό και δεν πρέπει να εφυσηχάζουμε, το αντίθετο μάλιστα…

Χορτιάτης:

 Κέντρο Μνήμης της ναζιστικής – δοσιλογικής θηριωδίας

Γι’ αυτό λοιπόν το χρόνιο αίτημα του Συλλόγου Οικογενειών Θυμάτων Ολοκαυτώματος Χορτιάτη, της Κίνησης Πολιτών Χορτιάτη και της εφημερίδας μας να γίνει ο Χορτιάτης το Κέντρο Μνήμης της Ναζιστικής θηριωδίας στη Βόρεια Ελλάδα είναι απόλυτα αναγκαίο και επίκαιρο όσο ποτέ. Να γίνει χώρος-ύμνος για τη δίψα του ανθρώπου για ζωή και δημιουργικότητα με μόνιμες εκδηλώσεις και δράσεις που θα υπηρετούν τούτους τους στόχους. Και να λοιπόν, τέλος, γιατί το Μουσείο Ιστορίας και Ολοκαυτώματος Χορτιάτη, που χρόνια τώρα διεκδικούμε πρέπει να αποτελέσει επιτέλους κεντρική προτεραιότητα του Δήμου Πυλαίας – Χορτιάτη αλλά και διεκδίκηση της ευρύτερης κοινωνίας της Θεσσαλονίκης.

Ένα Μουσείο που θα αποτελεί τον Κεντρικό Φορέα Διαχείρισης και Ανάδειξης της Μνήμης του Ολοκαυτώματος του Χορτιάτη –και όχι μόνο. Που θα προβάλει την Ιστορική και Κοινωνική διάστασή του. Που θα συμβάλει στην ιστορική έρευνα, στην παιδεία, στην ευαισθητοποίηση των πολιτών και κυρίως των νέων, σε θέματα πολέμου και ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Σε θέματα ναζισμού – φασισμού, ξενοφοβίας και έμφυλης βίας. Στην καταπολέμηση των ιδεών της ακροδεξιάς και του «χρυσαυγιτισμού», που συνεχώς μεταλλάσσονται όπως έδειξαν δυστηχώς και τα τελευτάι εκλογικά αποτελέσματα και στοιχειώνουν τη ζωή μας επικίνδυνα.

Και τέλος με εκδηλώσεις και δράσεις, θα συμβάλει να γίνει επιτέλους πράξη το απόλυτα δίκαιο αίτημα του Εθνικού Συμβουλίου Διεκδίκησης των Γερμανικών Οφειλών (Ε.Σ.Δ.Ο.ΓΕ) για Δικαιοσύνη και Αποζημίωση: Για τις οφειλές τις Ομοσπονδιακής Γερμανίας στη χώρα μας, και στα χιλιάδες αθώα θύματα των Ολοκαυτωμάτων.

Το Μουσείο Ιστορίας και Ολοκαυτώματος Χορτιάτη θα αποτελεί, τέλος, το δόρυ στον διαρκή αγώνα της Μνήμης απέναντι στη Λήθη και τον Αναθεωρητισμό της ιστορίας. Έναν αναθεωρητισμό που επιχειρεί με πολλούς τρόπους και με αρκετά …υλικά (!) μέσα το γερμανικό κράτος. Με δούρειους ίππους το Ελληνογερμανικό Ταμείο για το Μέλλον, το Ελληνογερμανικό Ίδρυμα Νεολαίας, την Ελληνογερμανική Συνέλευση και άλλα.

Για αυτό το Μουσείο, ελάχιστη οφειλή στους 149 αθώους μάρτυρες του Χορτιάτη, ο αγώνας μας για να υλοποιηθεί θα είναι αδιάκοπος.

–