“Δεκαπενταύγουστο στο Δάσκιο Ημαθίας” / γράφει η Ειρήνη Δασκιωτάκη

Κατά τη μία το μεσημέρι της Τετάρτης,  επικοινώνησα επιτέλους μαζί της τηλεφωνικά…
Πρόθυμη και χειμαρρώδης όπως πάντα η κ. Ολυμπία, με τη νεανική φλόγα της νοσταλγίας, άρχισε…

Ανήμερα της Παναγίας πρωί-πρωί πήγιναν στην παλιά εκκλησία της Κοίμησης οι γιαγιάδες, γιατί όλες ήθελαν να μεταλάβουν εκείνη την ημέρα.
Αν ήθελες να μεταλάβεις και εσύ, πήγινες κι σύ πρωί μαζί με αυτές.

Στη 1:00 περίπου όλοι, σαν να ήμασταν συνεννοημένοι, με τα στρωσίδια μας, τα κουτάλια μας, τα κατσαρόλια κι τα πιάτα, με  του ψωμί μας πηγαίναμι προς το ωραίο λιβάδι όπως λες και συ, μπροστά από την εκκλησία.

Άλλος κουβαλούσε αυτά τα πράγματα σε ένα πανέρι, άλλος σε  μία λιεκάνη… ότι είχαν ο καθένας.
Περιμέναμε πώς και πώς να φάμε το φαΐ από το κουρμπάνι που ήταν γίδα βραστή με πατάτες γιαχνί.

Πόσες γίδες είχατε;

Oι γίδες ήταν ανάλογα και με τον κόσμο …7 … καμιά φορά και 8.
Ήταν τάματα στην Παναγία από  τσιομπάνηδες.
Προσφορά για όλου του χουριό!

Από βραδύς, παραμονή, ξικινούσι η προετοιμασία.
Οι γυναίκες καθάριζαν τις πατάτες και τα κρεμμύδια και οι άντρες έκουβαν το κρέας κι αυτοί του μαγείρευαν …όχι οι γυναίκες.

Σηκώνονταν χαραή – χαραή για να το ετοιμάσουν το φαΐ.
Ήξιραν πόση ώρα θέλει και ανάλογα και με το ζώο, αν ήταν πολύ μεγάλο ή μικρότερο – δεν έσφαζαν μικρά ζώα… ήταν αμαρτία – κανόνιζαν στη 1:00 να είναι έτοιμο και ζεστό το φαΐ!

Το έφκιαναν και με ρύζι.
Ας πούμε… αν ήταν 7-8 τα καζάνια, σε 2 – 3  έριχναν αντί για πατάτες ρύζι.
Ο κόσμος όμως το γιαχνί γύριβε!

Πριν του φαΐ, οι επιτρόποι της εκκλησίας, έβαζαν τα αντίδωρα σε ένα καθαρό τραπεζομάντηλο και τα μοίραζαν στον κόσμο.
Σι εύχονταν χρόνια πολλά και του χρόνου γεροί, εύχουσουν και σύ τα ίδια και ύστερα σκώνουνταν  με τη σειρά, οι άντρες πρώτα, από κάθε φαμίλια να πάρουν από το κουρμπάνι σε κατσαρολάκια το φαΐ.

Μετά το μοιράζαμε στα πιάτα.
Μας φαίνουνταν πολύ νόστιμο!

Ήταν νόστιμο!
-Έφαγις καμιά φουρά;
-Ναι!  Αρκετές φορές…
Παλιά πηγαίναμε συχνά στο χωριό τον Δεκαπενταύγουστο.
Πολύ ωραίο …πραγματικά… Διαφορετική γεύση!

-Τρώγαμε, που λες, κάτω. Στρώναμε καταή τις κουρελούδες, στη μέση εβαζάμι μία μεσάλα, ένα τραπεζομάντηλο υφαντό ήταν, και τώρα το κουρμπάνι πάλι έτσι γίνεται… κάτω τρώνε οι ανθρώποι… σε στρουσίδια.

Μόλις έσουναν με  του φαΐ, αρχινούσι του γλέντι.
Σηκώνονταν πρώτα οι γυναίκες κι άρχιζαν τα τραγούδια για τη μέρα της Παναγίας, χωρίς όργανα… μόνο μι φωνή.

«Στης Παναγιάς το μαχαλά εκεί ήταν μία τριανταφυλλιά,
φτιάχνει η πέρδικα φωλιά με σύρματα και με φλουριά.
Γεννάει σαρανταπέντε αυγά και βγάζει δεκαοχτώ πουλιά.
Σεβαίνουν – βγαίνουν τα πουλιά τινάζουν τα τριαντάφυλλα,
κι εγώ ο ζουρλος τα μάζωνα τις έμορφες τα μοίραζα.
στις έμορφες και τις καλές και αυτές τις μαυρομάτισσες.»

Σε λίγο από κοντά και οι άντρες σκώνουνταν κι αυτοί.
Περίμενάμι όλοι με αγωνία να ακουστεί η γκάιντα.

Μόλις  ακούγουνταν η γκάιντα… κι αρχινούσι ου χουρός… μέχρι του βράδυ!
Κι μετά έφευγαν από την εκκλησία και πήγιναν στο Μεσοχώρι και συνέχιζαν τουν χορό, όσοι μπορούσαν και όσ’ ήθιλαν… μέχρι τα μισάνυχτα.

Πόσο παλιά είναι η εκκλησία αυτή, κ. Ολυμπία;

Ούτε ξέρει κανένας πόσου παλιά είναι.
Με την Αγία Τριάδα, το ξέρω ότι είναι νιότερη εκκλησία ,γιατί ο παππούς μου δούλιβι σ’ αυτήν για να γίνει.

Όλοι ίλιγαν ότι είναι πολύ παλιά και κανένας δεν ήξιρι πόσου παλιά είναι.

Κάηκε όμως στον εμφύλιο… το θυμούμι αυτό…

Γιατί το κάνανε αυτό;

Επειδή το χωριό ήταν ανταρτοχώρι.
Κρύβουνταν στα βουνά την ημέρα οι αντάρτες και το βράδυ κάποιοι απ’ αυτούς έρχουνταν και κοιμούνταν στα σπίτια τους. Αλλνοί πήγιναν  και στην εκκλησία της Κοίμησης, επειδή ήταν στην άκρια του χωριού.

Βάλανε φωτιά στο χωριό κι πήρε η φουτιά και τ’ν ικκλησία !
Κακά χρόνια… να μην τα δείτε…

Όπως σι είπα, δεν θυμάτι κανένας πότε έγινε αυτή η εκκλησία.
Κάποιοι λέγανι τότε στου χουριό που ήμουν μικρή, ότι παλιά είχε ένα μικρό εκκλησάκι ικεί πέρα κι μετά έγινι αυτή η μεγαλύτερη εκκλησία..

Νομίζω του  52 … του 53 …ου μπαμπάς μου, ο Βασίλης ο Πατρίκας,  με προυσουπική ιργασία έφτιαξε τα κεραμίδια της εκκλησίας που είχαν χαλάσει και αυτές τις ζουγραφιές  στουν τοίχου, τις άφησε όπως ήταν.. αλλού είχαν μόνο ένα μάτι… ένα χέρι… και ίφερε ύστερα ζωγράφο από τη Βέργια για να τις φτιάξει.
Οι άλλες από ξύλου οι εικόνες, κάηκαν όλες!
0 πατέρας μου βοήθησι κι για να γίνει δρόμους στου Δάσκιο.

Είχε ένα μονοπάτι , δεν είχι δρόμο κι μι τα μουλάρια κατέβινες στη Βέργια και ανέβινες από τη Βέργια στου χουριό.
Έβαλι τουν κόσμου κι έσκαβαν…

-Ευχαριστώ πολύ για τις πληροφορίες και του χρόνου… χρόνια πολλά !

 «Το Δάσκιο βρίσκεται στη νοτιοδυτική εσχατιά του Νομού Ημαθίας και απέχει 42 χιλιόμετρα από τη Βέροια.

Είναι κτισμένο σε υψόμετρο 630 μ. στις Βόρειες πλαγιές του όρους Πιέρια  και τέσσερα χιλιόμετρα νοτιότερα του Αλιάκμονος.

Το σημερινό Δάσκιο παλαιότερα λεγόταν  Τριάτσκο, ίσως σλαυικής προέλευσης η λέξι που ισοδυναμεί με Τρίλοφο.
Πράγματι γύρω από το χωριό υψώνονται τρεις λόφοι.
Δάσκιο ωνομάσθηκε με Βασιλικό  Διάταγμα κατά το 1934, ίσως από τα πολλά δάση που το περιβάλλουν.»

Σύμφωνα με πληροφορίες των γερόντων το Δάσκιο θα πρωτοκτίστηκε γύρω από το έτος 1650, τούτο συμπεραίνεται και από τις υπάρχουσες χριστιανικές εκκλησίες οι οποίες είναι και τα αρχαιότερα κτίσματα του χωριού που σώζονται.

Η Αγία Παρασκευή του 15ου αιώνα στην τοποθεσία του παλαιού χωριού Πλόλακα, η Κοίμηση της Θεοτόκου, και πιο κάτω από την Κοίμηση, βρίσκονται τα ερείπια της Αγίας Φωτεινής… Αγία Φωτίδα τη λένε οι Δασκιώτες.

Αν και κάηκε πολλές φορές η εκκλησία  της Κοίμησης και από τους Τούρκους, στο εσωτερικό της σώζονται αξιόλογες τοιχογραφίες σε τρία και τέσσερα στρώματα, μία εικόνα με την κοίμησι της Θεοτόκου φέρει ως έτος κατασκευής το 1759 .»
(«ΤΟ ΔΑΣΚΙΟ ΗΜΑΘΙΑΣ» του Γεωργίου Κ. Φωτιάδη)

«Ο Ιερός ναός Κοίμησης της Θεοτόκου στο Δάσκιο Ημαθίας»

Η κυρία Νίκη Τσιλιπάκου, διδάκτωρ αρχαιολόγος, προϊσταμένη του Βυζαντινού Μουσείου Θεσσαλονίκης,  στο τεύχος με αριθμό έκδοσης 41 «Πολιτιστικά Δρώμενα» της Δημοτικής Επιχείρησης Πολιτισμού Βέροιας και του Συνδέσμου Φιλολόγων Ημαθίας σε σχετικό άρθρο της, με τίτλο:

«Ο Ιερός ναός Κοίμησης της Θεοτόκου στο Δάσκιο Ημαθίας» αναφέρεται με πάρα πολλές λεπτομέρειες και πολύ ενδιαφέρουσες στην εκκλησία αυτή του Δασκίου και επιβεβαιώνει τον κύριο Φωτιάδη για την ύπαρξη τοιχογραφιών τεσσάρων τουλάχιστον φάσεων

α) τέλος 16ου, α’ τετάρτου του 17 αιώνα

β ) β’ μισό του 17ου αιώνα

γ)  τέλος του 17ου με αρχές 19ου αιώνα και

δ) έτους 1841, οι οποίες προσδιορίζουν και τις διαδοχικές φάσεις ανοικοδόμησης και ανακαίνισης του ναού.

Στη διάρκεια του 20ου αιώνα ο ναός δέχεται εκτεταμένες επισκευές

(1958) που αλλοιώνουν την παλαιά μορφή του (μέχρι τον 19ο αιώνα …)

Ο ναός της Παναγίας στο Δάσκιο, συνεχίζει η κυρία Τσιλιπάκου, εκτός από σημαντικό σε λειτουργία λατρευτικό χώρο του οικισμού, αποτελεί και ένα μνημείο του πολιτισμού των κατοίκων που αναπτύχθηκε στα Πιέρια από τα πανάρχαια χρόνια, σταθμό σε μία αρχαιολογική διαδρομή που ξεκινά από το μοναστήρι του Τιμίου Προδρόμου, έξω από το Πολυδένδρι, περνά από τις παλαιοχριστιανικές αρχαιότητες της Σφηκιάς (Βασιλική Αγίου Δημητρίου 5ος αιώνας) ,τα Ριζώματα με το μεταβυζαντινό ναό της Παναγίας και καταλήγει στο Δάσκιο με το πλήθος των μεταβυζαντινών εκκλησιών, Αγία Φωτεινή, Αγία Παρασκευή και Κοίμηση της Θεοτόκου.

Η συντήρηση και ο εξωραϊσμός του ναού αυτού στη σημερινή μορφή του κρίνονται απαραίτητες δράσεις με γνώμονα την ανάδειξη της παλαιάς τοιχοποιίας και του τοιχογραφικού διακόσμου του ναού που μαρτυρούν για τη δραστηριότητα των ζωγραφικών συνεργείων στους ορεινούς οικισμούς της Κεντροδυτικής Μακεδονίας και τις κοινωνικοοικονομικές συνθήκες της περιόδου της τουρκοκρατίας.

Ένα όμορφο χωριό, στο πιο ωραίο σημείο των Πιερίων, είναι το Δάσκιο.
Το μάτι χορταίνει από πράσινο.
Πουρνάρια, πεύκα, οξιές, έλατα, αγριοκαστανιές, καθαρός αέρας και μια αλπικού τοπίου φυσική ομορφιά που με την λίμνη Λογγά στον Αλιάκμονα καθιστούν το τοπίο μοναδικό…

Δεκαπενταύγουστος σήμερα και γιορτάζει.. Γεμίζει από τους απανταχού Δασκιώτες και άλλους επισκέπτες, όμως αξίζει, πραγματικά, να το επισκέπτεται κανείς όλες τις εποχές του χρόνου…
Το Δάσκιο μπορεί να γίνει ένας άξιος λόγου τουριστικός προορισμός.

χρόνια πολλά και του χρόνου με υγεία!

Ει. Δα.

–