Ο Μακεδονικός Αγώνας στoν Βάλτο και στο Ρουμλούκι – Καμπανία: Σώμα Βεροίας από ντόπιους υπό τον Θεοχάρη Κούγκα και τον Πρόδρομο Σκοτίδα (Μέρος Γ’)

ΜΕΡΟΣ Γ΄

Ήταν εμφανής η αδυναμία ελέγχου της περιοχής Βέροιας και του δυτικού Ρουμλουκιού με τα σώματα που συγκροτήθηκαν από ντόπιους άνδρες. Έτσι προκρίθηκε η ανάγκη να έλθει σώμα νοτιοελλαδιτών στο Βέρμιο για να  γίνει αισθητή η ελληνική παρουσία στην περιοχή. Στην υπ’ αριθμόν 5078 αχρονολόγητη (πριν την 26.10.1905;) επιστολή του «Κώστα» (Μαζαράκη) αναφέρεται ότι: «[…] Ανάγκη να έλθη [από Ελλάδα] ο Μπενής όστις ως λέγει Θεοφίλου [Κατεχάκης] εις Θεσσαλονίκην διά να αναλάβη την διεύθυνσιν του  εν Βοδενοίς καταρτισθέντος τοπ. σώμ. Άνευ ξένων δεν θα κάμη τίποτε. […]».

Το σώμα Μαζαράκη (από τη Νάουσα) συνέχιζε να βρίσκεται σε εγρήγορση αφενός να επιτηρεί τις κινήσεις των Βλάχων στα Πιέρια και αφετέρου για να αντιμετωπίζει τις εκεί ληστρικές ομάδες, όπως φαίνεται σε αχρονολόγητη  (μεταξύ 7.9.1905 και 5.1.1906;) επιστολή του: «[…] Πληροφορηθείτε τι ακριβώς συμβαίνει εις Παλατίτσα και  Σπορλίτα.- Οι ελθόντες Βλάχοι λέγουν ότι είναι οι ίδιοι περισυνοί Βούλγαροι εκ Τσάπαρι άνω Βιτωλίων και  ότι επέρασαν από Μιλοβό και Μελίκι υποστηριζόμενοι από τους μυλωνάδες εις Παλατίτσα και  Σπορλίτα και τους χατζήδες [ξενοδόχους-παντοπώλες] των ιδίων μερών. Ο Ολύμπιος μού γράφει να στείλω απόσπασμα υποθέτων ότι πρόκειται περί ληστρικής συμμορίας 5-6 εκτός της άλλης εξ ημετέρων ληστών 10-12 ήτις υφίσταται εις Κόκοβα και Βόζοβα. Η διάβασις του ποταμού δεν είναι τόσο εύκολος και η απόστασις μεγάλη. Από Ρουμλούκι δεν είναι δυνατόν να γίνη τι ; […]». Όμως τα προβλήματα αυτά σταμάτησαν όταν ξεκίνησε τη δράση του ο καπετάν Ρόκας, ο οποίος κατάρτισε σώμα για την περιοχή Ολύμπου-Πιερίων-Ρουμλουκιού (νοτίως του Αλιάκμονα).

Η ανυπαρξία δράσης από το ατελές σώμα για τα πεδινά χωριά της Βέροιας δημιουργούσε μεγάλα κενά στην ασφάλεια των στελεχών του Κέντρου Βέροιας. Αυτό το εκμεταλλεύονταν οι Βούλγαροι, οι οποίοι επιχείρησαν να σκοτώσουν τον Αναστάσιο Σιορμανωλάκη, που ήταν ο επικεφαλής του Κέντρου Αμύνης Βεροίας. Ο βεροιώτης πρόκριτος είχε στην ιδιοκτησία του μεγάλο μέρος από το τσιφλίκι του Μικρογουζίου  και είχε μετατρέψει την εκεί οικία του σε αρχηγείο της δράσης του. Στο Μικρογούζι  διατηρούσε χάνι ο ρουμανίζων βλάχος χαντζη-Βασίλης Ρουσιάνο ή Ζιαζιάκης, ο οποίος ήταν δραστήριο στέλεχος των ρουμανιζόντων και των κομιτατζήδων. Περιέτρεχε τα χωριά του κάμπου και τροφοδοτούσε τα βουλγαρικά σώματα της λίμνης. Αυτός θέλοντας να εκτελέσει τον Σιορμανωλάκη και τους στενούς συνεργάτες του  Ιμπραήμ και Κ. Ρέπο οργάνωσε δολοφονική επίθεση εναντίον τους από βουλγαρο-ρουμανική ομάδα. Συνεννοήθηκε με τον βοεβόδα Στογιάννωφ (που δρούσε στην περιοχή Νάουσας), ο οποίος στις 2.12.1905 (ή κατ’ άλλους βράδυ της 5 Σεπτεμβρίου 1905) επικεφαλής ομάδας 50 ανδρών του, εισήλθε στο χωριό Μικρογούζι κι επιτέθηκε στο σπίτι του Σιορμανωλάκη. Οι επιτιθέμενοι αποκρούσθηκαν και απώλεσαν δύο άνδρες τους, διότι αμέσως αντέδρασε η ομάδα χωρικών της πολιτοφυλακής του Μικρογουζίου. Όμως ο Στογιάννωφ και οι άνδρες του κατάφεραν να αιχμαλωτίσουν τον Ιμπραήμ, τον οποίο έχοντας ως προκάλυμα (ασπίδα) προχωρούσαν προς το σπίτι του Σιορμανωλάκη. Αυτός, όταν το αντιλήφθηκε, φώναξε «Πέσε κάτω Ιμπραήμ» και, μόλις εκείνος έπεσε, ο Σιορμανωλάκης πυροβόλησε με τον Γκρά. Οι πυροβολισμοί έφεραν το τουρκικό στρατιωτικό απόσπασμα που κατέφθασε στο Μικρογούζι και συνέλαβε τον θρυλικό Σιορμανωλάκη. Ο Κ. Ρέπος κατόρθωσε να διαφύγει του κλοιού και να βρεί καταφύγιο στη λίμνη, όπου κατατάχθηκε σε ανταρτικά σώματα. Οι στρατιώτες έδειραν τον Ιμπραήμ μέχρις αναισθησίας και τον κακοποίησαν με βασανιστήρια, ώστε μόνο μετά από 22 ημέρες σηκώθηκε από το κρεβάτι του υποβασταζόμενος με δεκανίκια.

Η αδυναμία απάντησης στο εντυπωσιακό χτύπημα των Βουλγάρων οδήγησε την ελληνική οργάνωση στην απόφαση ότι έπρεπε να τεθεί έλληνας αξιωματικός επικεφαλής του σώματος εντοπίων για τα πεδινά χωριά γύρω από τη Βέροια. Για την υλοποίηση της απόφασης προτάθηκε αυτή τη θέση να την καλύψει ο υπολοχαγός Μανώλης Μπενής. Ο «Θεόφιλος» (Γ. Κατεχάκης) σε επιστολή του της 14.12.1905 ανέφερε ότι: «[…] Μπενής διατεθήσεται μετά του οπαδού του ως πυρήν σώματος εξ εντοπίων δια τα πεδινά χωρία περί την Ολυμπίαν [Βέροια] […]». Ο ίδιος  με επιστολή του της 18.12.1905 συνέχισε αναφέροντας ότι κατέβαλε: «[…] Εις τον Κόκκινον επιβλέποντα εν Ολυμπία δια Ολυμπίου μισθούς Νοεμβρίου και Δεκεμβρίου λίρας οθωμανικάς 6  […] Εις Ολύμπιον δια μία λέμβον κατασκευασθείσα παραγγελία Ζάρα λιρ. οθ. 3,5 / Εις Σπίθαν δια μετάβασιν εις Ολυμπίαν και αγοράν πραγμάτων τινων αξία των αγ. λιρ. οθ. 1,5 / Εις Θεοχάρην λιρ. οθ. 1 / Εις Μπενήν προς διατροφήν του μέχρι σχηματισμού του σχολείου [σώματος] του λιρ. οθ. 2 […] ο μισθός και τα έξοδα  παρασκευής του σώματος Μπενή ήτοι 45 λίρ. Και δια το σώμα Μπενή. Είναι ανάγκη να μοι αποστείλητε ταύτα εντός της εβδομάδος και ει δυνατόν μέχρι της Τρίτης όπως παρασκευάσω τον Μπενήν και τοποθετήσω αυτόν […]».

Ο «Θεόφιλος» (Γ.Κατεχάκης) με επιστολή του της 23.12.1905 συνέχισε να ενημερώνει ότι: «[…] Ο Μπενής μετά 10 ετέρων ανεχώρησε την εσπέραν της 21-22 δια το διαμέρισμά του. Η ενδυμασία των οπλιτών του εγένετο πλήρης […]. Η εξάρτυσις όμως είναι ελλιπής καθ’ όσον δεν ηδυνήθην εισέτι να τοίς προμηθεύσω μαχαίρας ως και μελανοδοχεία [φυσιγγιοθήκες;] ων στερούμαι τελείως. Θα με υποχρεώσητε αν μοι αποστείλητε 4 μελανοδοχεία δια το σώμα Μπενή και έτερα 5-6 δια άλλην χρήσιν […]».

Όμως το σώμα που συγκροτήθηκε από ντόπιους άνδρες με αρχηγό τον Μπενή διαλύθηκε γρήγορα, διότι οι απείθαρχοι ντόπιοι δεν υπάκουαν στις διαταγές του. Μετά από αυτό οι σκέψεις όλων οδηγούνταν στην δημιουργία σώματος από Ελλαδίτες με λίγους ντόπιους που θα είχαν καθήκοντα οδηγών μόνο. Ο «Θεόφιλος» (Γ.Κατεχάκης) σε επιστολή του της 9.1.1906 προς τον «Θάσιο» ενημέρωσε για όλα αυτά: «[…] Το σώμα Μπενή όπερ κατηρτίσθη ως έγραφον Υμίν τότε εκ 5 μονίμων και του αρχηγού συμπεριλαμβανομένου και 6 επικούρων διελύθη των φεσιντοθύμων επικούρων ουδαμώς εννοούντων ούτε να υπακούωσιν αλλά ούτε να εργάζονται και έχοντες σκοπόν μόνον να μισθωδοτούνται και να παραμένουν εφησυχάζοντες εις τα σπίτια των. Ο Μπενής είναι φιλοτιμώτατος και ευπειθέστατος είναι δε τελείως αφωσιωμένος εις το έργον και νομίζω ότι δεν πρέπει να μείνει αχρησιμοποίητος δι’ ό πρέπει κατά την ταπεινήν γνώμην ή να κατέλθη μέσα δια να παραλάβη 10-15 άνδρας και επανέλθη ή να ληφθή η φροντίς να τω αποσταλώσι τοιούτοι. Προτιμώ το πρώτον τοσούτω μάλλον  καθ’ όσον έχομεν ανάγκην εδώ ανδρών πλέον και ουχί ηγητόρων διότι δυστυχώς συμβαίνει και το αντίθετον ή όπως άλλοτε ηγήτορες υπάρχουσι αλλ’ άνδρες ουδαμού βλέπω. Τα τμήματα δια να καθίστανται δυνατή η διατήρησίς των να συνιστώνται εκ 10-12 ξένων και 4-5 εντοπίων οίτινες μόνον ως οδηγοί είναι κατάλληλοι και ουδέν πλέον […]». Με επόμενες επιστολές του ο «Θεόφιλος» ενημέρωνε, ότι ο Μπενής χωρίς ικανό αριθμό ανδρών είχε καταστεί «άχρηστος» κι ότι ετοιμαζόταν να αναχωρήσει για την Ελλάδα προκειμένου να συμπήξει νέο σώμα.-

Φωτ. Ο Σιορμανωλάκης σε ομιλία του στην Ελιά.

Αλεξάνδρεια, 21.6.2024 / ΓΙΑΝΝΗΣ Δ. ΜΟΣΧΟΠΟΥΛΟΣ   /  mosio@otenet.gr