Ο ζωγράφος Θεόφιλος και η λαϊκή παιδεία

“Λαϊκή παιδεία δεν σημαίνει μόνο να διδάξουμε το λαό, αλλά και να διδαχτούμε από το λαό» Γιώργος Σεφέρης

Μπορείς να διδαχτείς από τον Θεόφιλο Χατζημιχαήλ, το λαϊκό ζωγράφο Θεόφιλο, που τον φώναζαν όλοι με το μικρό του όνομα και δεν έχαιρε καμιάς εκτίμησης ούτε η Τέχνη του ούτε και το πρόσωπό του, καθώς τον θεωρούσαν αλλοπαρμένο;

Ο Θεόφιλος, ντυμένος πάντα με τη φουστανέλα του, που δεν φοριόταν πια στην εποχή που ζούσε, αλλά αυτός δεν την αποχωριζόταν ποτέ, τριγυρνώντας στα σοκάκια του Πάνω Βόλου ή της Λέσβου, ζωγράφιζε και ζωγράφιζε για ένα ξεροκόμματο.

Χλευάστηκε από τα παιδιά και τους μεγάλους σε μια κοινωνία που εξευρωπαϊζόταν και η ζωγραφική του ήταν για την Ελλάδα της εποχής απλοϊκή και αδιάφορη.

Ο Ερωτόκριτος και η Αρετούσα, ήρωες του ’21, σκηνές από την αγροτική ή την καθημερινή ζωή ήταν θέματα, που θεωρούνταν παρελθόν πια για την Ελλάδα επιδιώκοντας την έξωθεν καλή μαρτυρία από τους σπουδαγμένους της Ευρώπης.

Χρώματα γήινα, γραμμές καθαρές, διάθεση αναπόλησης του ένδοξου παρελθόντος και χαρούμενης καταγραφής του παρόντος, με τα πινέλα στο σελάχι του, για να ζωγραφίζει κάθε στιγμή, αυτός ο απόκληρος μιας κοινωνίας που τον αγνόησε επιδεικτικά, χρειάστηκε να ανακαλυφθεί και να αποκαλυφθεί από τους ξένους, για να πάρει τη θέση του.

Το Παρίσι μίλησε γι’ αυτόν! Έκθεσή του στο Λούβρο! Κι εμείς, ουραγοί της Πεφωτισμένης Ευρώπης πάντα,  σε όλα και στην Τέχνη, ξανακοιτάξαμε τα έργα του με άλλη πια ματιά.

Ευτυχώς γράψανε γι’ αυτόν ο Σεφέρης κι ο Ελύτης, ο Γιάννης Τσαρούχης, μεγάλες μορφές του Λόγου και της Τέχνης! Κι ανακαλύψαμε κι εμείς, (έστω αργά,  έστω μετά το θάνατό του), όχι το δικό του αλλά το δικό μας πρόσωπό. Το πρόσωπο το αφτιασίδωτο, όπως το ζωγραφίζει ο Μακρυγιάννης ή ο Παπαδιαμάντης ή ο Κόντογλου!

Μπορείς να διδαχτείς απ’ αυτούς; Αν ναι, τότε κι από τον τρελό Θεόφιλο, σύμβολο της γνήσιας λαϊκής ψυχής ή καλύτερα από τον σοφό Θεόφιλο, που η ζωγραφική του αναδίδει την αθωότητα αλλά και την καλοσύνη του παιδιού.

………………………….

*Οι «Παρενθέσεις» είναι μικρά κείμενα, μικρές πινελιές σε θέματα πολιτισμού ή ζωής, που φωτίζουν γωνιές από μεγαλύτερα θέματα,  λειτουργώντας σαν παρ-εν-θέσεις.

………………………..

 ………………………….