Τα Σίχνα τα Θεοφάνεια στο Λιτόχωρο Πιερίας ως Άυλη Πολιτιστική Κληρονομιά – Υποχρεώσεις και μέτρα διαφύλαξης του εθίμου

Φωτογραφία: Σάκης Νίκας

Ι. Ζ. Παπαζαχαρίας

Τα Θεοφάνεια του 2024 το έθιμο των Σίχνων στο Λιτόχωρο Πιερίας θα πραγματοποιηθεί ως στοιχείο της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της πατρίδας μας για δεύτερη φορά.

Η πανελλαδική του αναγνώριση ήταν αποτέλεσμα μιας επίπονης και ιδιαίτερα σχολαστικής διαδικασίας που ξεκίνησε τον Φεβρουάριο του 2020 και ολοκληρώθηκε δύο χρόνια αργότερα με την απόφαση (Υπουργική Απόφαση εγγραφής) της υπουργού Πολιτισμού κ. Λίνας Μενδώνη για εγγραφή του στον Εθνικό Κατάλογο. Η δική μου αμισθί συμμετοχή αποτελεί χρέος τιμής πρωτίστως προς την οικογένεια Παπαζαχαρία που απαντάται στο Λιτόχωρο τουλάχιστον από τα μέσα του 18^ου αιώνα και παρακαταθήκη για τα παιδιά μου.

Με την προσφορά μου αυτή θέλησα να εκφράσω στην πράξη την αγάπη για τον τόπο που αντρώθηκα και για τους απλούς ανθρώπους που κράτησαν όρθιο το Λιτόχωρό μας μας σε δύσκολες στιγμές. Άλλωστε ως “Άυλη” χαρακτηρίζεται η κληρονομιά, ο πολιτισμός δηλαδή, των απλών ανθρώπων από τους οποίους περήφανα προέρχομαι.

Αναμφίβολα πρόκειται για ένα γεγονός μοναδικό, όπως μοναδικό είναι και το έθιμο των Σίχνων που αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της ιστορίας του Λιτοχώρου και της ευρύτερης παρολύμπιας περιοχής.

Οι ρίζες του εθίμου χάνονται στα βάθη των χρόνων και της ιστορίας του τόπου μας.

Τα Θεοφάνεια στο Λιτόχωρο σημαίνουν Σίχνα που κρατούν περήφανα οι Λιτοχωρίτες κατά τη διάρκεια του εορτασμού των Θεοφανείων. Τα Σίχνα είναι σύμβολα περηφάνιας και λευτεριάς που «χορεύουν» στο παγωμένο αγέρι του Ολύμπου. Όρθια και ψηλά δόρατα με τις πολύχρωμες σημαίες τους (τα μαντήλια), με το σταυρό στο κέντρο, συνοδεύουν το αέναο ταξίδι του τόπου μας στην ιστορία!

Πέρυσι τέτοιες μέρες το Λιτόχωρο «έπαιξε» σε όλα τα πανελλαδικά δίκτυα και πλήθος κόσμου κατέκλεισε την ευρύτερη περιοχή. Η διαχείριση αυτής της κατάστασης αλλά και οι υποχρεώσεις από πλευράς Δήμου Δίου-Ολύμπου προς το Υπουργείο Πολιτισμού αποτελούν πλέον τα ζητούμενα.

Σύμφωνα με το δελτίο ένταξης του εθίμου (https://ayla.culture.gr/ta-sixna-sto-litochoro-pierias-2021/) ο Δήμος Δίου – Ολύμπου προτίθεται να προχωρήσει στην κατασκευή σχετικού ιστοτόπου, όπου θα γίνεται περιγραφή του εθίμου και θα το συνδέει με το τουριστικό προϊόν της περιοχής (με την ανάλογη προώθηση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης) και στη δημιουργία τμήματος έρευνας της λαογραφίας (άρα και του Εθίμου)…. Ο Δήμος Δίου – Ολύμπου έχει την πρόθεση να ενταχθούν και άλλα έθιμα και δράσεις στον κατάλογο άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς, καθώς και την πρόθεση να συνεχίσει την διαδικασία για τα Σίχνα για εγγραφή στον κατάλογο της UNESCO. Τέλος θα προχωρήσει στην διοργάνωση ετήσιας ημερίδας λαογραφίας και την έκδοση σχετικών βιβλίων λευκωμάτων.

Τα παραπάνω δεν είναι απλά υποχρεώσεις προς το Υπουργείο Πολιτισμού εν όψει της επικαιροποίησης του στοιχείου που γίνεται κάθε δύο χρόνια, αποτελούν μέτρα διαφύλαξης και περαιτέρω ανάδειξης του εθίμου.

Ι. Ζ. Παπαζαχαρίας

Ιανουάριος 2024