Γράμματα & Τέχνες Θέατρο Πολιτισμός Τοπικά

Ευριπίδη «Άλκηστη» / Μια ενδιαφέρουσα άλλη προσέγγιση από την Ομάδα του Θεάτρου MONKS

25/11/2023, 13:07

Δόθηκε χθες στην Αντωνιάδεια Στέγη Γραμμάτων & Τεχνών της Βέροιας η παράσταση “Άλκηστη” του Ευριπίδη, από το Θέατρο MONKS, αφιερωμένη στη γυναίκα και στο ρόλο της στην κοινωνία και τον κόσμο.

Η παράσταση υποστηρίχτηκε από το Κέντρο Συμβουλευτικής Υποστήριξης Γυναικών Βέροιας, την ΚΕΠΑ και το ΔΗΠΕΘΕ Βέροιας, με αφορμή τη σημερινή Διεθνή Ημέρα κατά της Έμφυλης Βίας.

Η “Άλκηστη” είναι ένα από τα λιγότερο ανεβασμένα έργα κι αυτό γιατί η δράση της είναι περισσότερο εσωτερική και λιγότερο εξωτερική, αλλά και γιατί ξεφεύγει από τα στενά όρια της τραγωδίας και εντάσσεται περισσότερο σε κείνα του σατυρικού δράματος, όπου τα όρια είναι περισσότερο ρευστά.

Ο Ευριπίδης είναι εκείνος που, από τους τρεις μεγάλους τραγικούς, μπαίνει στην ψυχολογία της γυναίκας και την αναλύει σε σχέση με τον άντρα και τον κοινωνικό της περίγυρο, που τη διαμορφώνει.

Είτε Ελένη λέγεται η ηρωίδα του, είτε Μήδεια, είτε Άλκηστη, η σκιά του άντρα με τον οποίο συνδέει την ύπαρξή της την καθορίζει.

Η Άλκηστη είναι εκείνη που θυσιάζεται στο μύθο, για να σώσει τον άντρα της Άδμητο, βασιλιά των Φερών της Θεσσαλίας, όταν του δίνεται η ευκαιρία να πεθάνει κάποιος άλλος στη θέση του αντί γι’ αυτόν.

Η Άλκηστη είναι νέα και μητέρα δύο παιδιών, θεωρεί, όμως, πως αφού οι γέροντες γονείς του αρνούνται να το κάνουν, η μόνη λύση είναι η δική της προσφορά.

Το πορτρέτο της Άλκηστης δίνεται από τον Ευριπίδη ρεαλιστικά και ανθρώπινα. Δεν την ανεβάζει στο ύψος της Αντιγόνης του Σοφοκλή, που θυσιάζεται για τις ιδέες της. Ο δικός της θρήνος είναι απόλυτα ανθρώπινος και σχεδόν αθόρυβος.

Δεν υψώνεται κατακόρυφα στο βάθρο της ηρωίδας, αλλά αποδίδεται με μικρές εύστοχες πινελιές, αιχμάλωτη της αγάπης της για τον Άδμητο και συνειδητοποιώντας πως ο βασιλιάς της πρέπει να ζήσει κι αυτή να πεθάνει. Δεν το κάνει όμως χωρίς συναισθηματικές ρωγμές, ιδιαίτερα όταν αναφέρεται στα παιδιά της, για τα οποία με απόλυτη νηφαλιότητα κλείνει συμφωνίες με τον άντρα της για την προστασία τους μετά το θάνατό της.

Ο Άδμητος δομείται ως ρόλος από τον Ευριπίδη περίτεχνα. Ναι, μεν, αγαπά την Άλκηστη, όχι όμως τόσο, ώστε να μη δεχτεί περήφανα και αντρίκια τη θυσία της, για να τον σώσει. Στα μάτια του σημερινού θεατή και ιδιαίτερα στα μάτια της σημερινής γυναίκας ο Άδμητος είναι ένας αντι-ήρωας, που δεν έχει το θάρρος να σηκώσει τη δική του μοίρα. Οι θρήνοι του δεν πείθουν και ο θεατής αισθάνεται τον Ευριπίδη τον “από σκηνής φιλόσοφο”, όπως τον ονόμασαν, να φιλοσοφεί πραγματικά πάνω στις λεπτές αποχρώσεις των ανθρώπινων σχέσεων και ειδικά της αγάπης.

Τι είναι αγάπη; Μπορεί οι γονείς να αγαπούν βαθιά τα παιδιά τους, όταν στα γεράματά τους δεν ανταλλάσσουν τον δικό τους ολιγοήμερο βίο με τη δική τους ζωή; Αλλά μπορεί και ο Άδμητος να λέει ότι αγαπά τη γυναίκα του, όταν εκείνη σηκώνει στους εύθραυστους ώμους της τη δική του βαριά μοίρα;

Και ο χορός, που καθρεφτίζει την κοινωνία των Φερών, ποια θέση παίρνει; Υμνεί τη θυσία της Άλκηστης, θρηνεί για τον επικείμενο θάνατό της, αλλά δεν παίρνει θέση υποστηρίζοντάς την. Μια κοινωνία ανδροκρατούμενη, στην ουσία ευνουχισμένη από τα πατροπαράδοτα πρότυπα.

Το έργο του Ευριπίδη παίχτηκε ως τελευταίο μέρος τριλογίας το 438 π. Χ. και πολλοί το θεωρούν ως σατυρικό δράμα και όχι ως κωμωδία, όπως και την “Ελένη” του.

Εκεί οδηγείται και ο θεατής από δυο σημεία. Πρώτον την ύπαρξη του Ηρακλή, που εισβάλλει κυριολεκτικά στο μύθο μεθυσμένος, κι από τη μυική του δύναμη, που τον κάνει άτρωτο, αλλά κι από το κρασί, που δημιουργεί ένα αντιαισθητικό κοντράστ με τους θρήνους που ακούγονται. Ο υπερφίαλος ήρωας, όμως, ως “από μηχανής θεός” θα δώσει τη λύση στο δράμα με την παρέμβασή του.

Η παράσταση της Ομάδας της Εταιρείας MONKS, που έχουν συστήσει νέα παιδιά, απόφοιτοι του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου, είναι πραγματικά ενδιαφέρουσα.

Με μια πολύ καλή μετάφραση σε ιαμβικό δεκαπεντασύλλαβο από το Γέωργιο Τσοκόπουλο, ο λόγος στην παράσταση απόκτησε μουσικότητα.

Επικεφαλής της ο Γιάννης Μαυρόπουλος, που τη σκηνοθετεί και παράλληλα ερμηνεύει τον Άδμητο. Ο Μαυρόπουλος θέλησε να τρέξει χιλιάδες χρόνια πίσω και να μεταφέρει το μύθο του Ευριπίδη στο σήμερα, δένοντας παρελθόν και παρόν μέσα από τη δική του θεατρική ματιά, κάνοντας μια έξοχη ανατομία του πένθους και του θρήνου. Αυτό κρατά κανείς ως κεντρικό πυρήνα της παράστασης.

Με την παρουσία της ζωντανής μουσικής να υπογραμμίζει υποβλητικά το δρώμενο, (ιδιαίτερα με το πνευστό να παραπέμπει στον αρχαίο αυλό), και με την παρουσία του χορού να αγγίζει πότε- πότε τις παρυφές του ηπειρώτικου μοιρολογιού, ο Μαυρόπουλος έστησε στην παράσταση τη γέφυρα ανάμεσα στο χθες και το σήμερα.

Ο χορός του ήταν τις περισσότερες φορές καθηλωτικός και ως προς την κίνηση και ως προς την αρμονία λόγου και μουσικής, όταν δεν έφτανε στην υπερβολή, γιατί υπήρχαν και κάποιες τέτοιες στιγμές.

Η Άλκηστη της Μυρσίνης Καρματζόγλου προβάλλει μέσα από όλον αυτόν τον θρήνο σαν μια φιγούρα που ακροβατεί μεταξύ ζωής και θανάτου με λόγο και κίνηση απόλυτα ελεγμένα, αναδεικνύοντας στο έπακρο το ρόλο.

Ο Άδμητος του Μαυρόπουλου στήνεται πειστικά, αφήνοντας να φανούν οι αδυναμίες του χαρακτήρα του, που τον μετατρέπουν από ήρωα σε αντι-ήρωα.

Ο Ηρακλής του Ιωάννη Καμπούρη μεταφέρει την ανεμελιά του μυθικού ήρωα, που φτάνει μέχρι την χοντροκομμένη αφέλεια, πειστικότατα ως προς την ερμηνευτική γκάμα που χρησιμοποιεί. Το μικρό του ανάστημα, όμως, ξαφνιάζει το θεατή, που, όσο κι αν θέλει να δει την πρόσθετη σατυρική πινελιά του συγγραφέα, οδηγείται στην άρνηση της απόδοσης του ρόλου κόντρα στο μοντέλο, που έχει πλάσει ο ίδιος για τον γιγαντόσωμο Ηρακλή.

Η απόδοση των νεκρικών τιμών στη νεκρή και σε άλλες γλώσσες, πέρα από την ελληνική, είναι μια από τις πιο δυνατές στιγμές της παράστασης, που της δίνει την υποβλητικότητα μιας συγκινητικής τελετουργίας. Όχι, όμως, και στιγμές όπως η κωμική παρουσία του Χάρου, ή το γύρισμα του φλυτζανιού, για μελέτη του περιεχομένου του, που παίζουν με την ψυχολογία του θεατή αρνητικά.

Με σκηνικό ανύπαρκτο σχεδόν, αφού αποτελείται από χρυσίζοντες κύβους, που μετακινούνται όμως διαρκώς, επιτελώντας διάφορους ρόλους στη σκηνή ευχάριστα, με ενδυματολογική προσέγγιση ευφυή, απλή, αλλά λειτουργικότατη και με εύστοχους φωτισμούς, η παράσταση αποδεικνύει πως τα νέα παιδιά που την έστησαν έχουν μελετήσει το Θέατρο και έχουν άποψη.

……………

Φωτογραφίες: faretra.info

…………………

Απόψε στις 9μ.μ. η δεύτερη παράσταση του έργου στην Αντωνιάδεια Στέγη Γραμμάτων & Τεχνών