“Ρευστό το πολιτικό σκηνικό στη Βουλγαρία” / γράφει ο Διονύσιος Σκλήρης

Το κεντροδεξιό κόμμα GERB (σημαίνει Πολίτες για την Ευρωπαϊκή Ανάπτυξη της Βουλγαρίας ως ακρωνύμιο και θυρεός ως λέξη) του πρώην πρωθυπουργού (2009-2013, 2014-2017, 2017-2021) Μπόικο Μπορίσοφ κατόρθωσε να πάρει και πάλι την πρωτιά με βραχεία κεφαλή (25,39%), ανατρέποντας τα προγνωστικά, έναντι του κεντρώου συνασπισμού PP-DB (Συνεχίζουμε την Αλλαγή και Δημοκρατικό Κόμμα) του πρώην πρωθυπουργού (2021-2022) Κίριλ Πέτκοφ και του Άσεν Βασίλεφ, το οποίο έλαβε 23,54%. Τη μεγαλύτερη αίσθηση προκάλεσε η άνοδος κατά πέντε ποσοστιαίες μονάδες του πατριωτικού και θεωρούμενου ως αντινατοϊκού κόμματος Vazrazhdane (Αναγέννηση) υπό τον Κονσταντίν Κονσταντίνοφ,στο 13,58%, ενώ το Κίνημα για τα Δικαιώματα και τις Ελευθερίες του Μουσταφά Καράνταγι έλαβε 13,18%, βασιζόμενο κυρίως στις ψήφους της τουρκικής μειονότητας. Ακολούθησαν το Σοσιαλιστικό Κόμμα υπό την Κορνέλια Νίνοβα που με 8,56% κατέγραψε σημαντική πτώση και το ΙΤΝ (Ima Takav Narod = Υπάρχει τέτοιος λαός) του τραγουδιστή Σλάβι Τριφόνοφ με 3,94%.

Σε εκλογές με νέο ρεκόρ αποχής, το κεντροδεξιό GERB θεωρείται ότι πέτυχε τη νίκη χάρη στην ενότητα της ηγεσίας του και τη συσπείρωσή του, σε αντίστιξη με την εικόνα των πολλών διαφορετικών ηγετών και της πολυδιάσπασης των κεντρώων κομμάτων, ενώ το θεωρούμενο ως φιλορωσικό κόμμα Vazrazhdane (Αναγέννηση), που είχε εκ των προτέρων αποκλείσει τη συμμετοχή σε κυβέρνηση συνεργασίας, κατόρθωσε να εγκαθιδρυθεί ως τρίτη πολιτική δύναμη μεταξύ άλλων και λόγω της δυσαρέσκειας μεγάλης μερίδας των πολιτών με τις πολιτικές που είχαν ακολουθήσει τα κόμματα των πρώην πρωθυπουργών της χώρας.

Μεταξύ των ζητημάτων που είχαν απασχολήσει τον προεκλογικό διάλογο ήταν ο πληθωρισμός, που καθιστά πολύ δύσκολη την επιβίωση ενός μεγάλου μέρους του πληθυσμού, οι υψηλές τιμές καυσίμων και ενέργειας, το δημογραφικό πρόβλημα (με την ραγδαία μείωση του βουλγαρικού πληθυσμού, αλλά και τη μαζική μετανάστευση κυρίως προς άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης), καθώς και το ερώτημα αν η Βουλγαρία πρέπει να διατηρήσει το εθνικό της νόμισμα lev ή να εντατικοποιήσει τις προσπάθειες εισόδου στην ευρωζώνη, η οποία είχε αρχικά προγραμματιστεί για τον Ιανουάριο του 2024. Σχετικές είναι και οι μεταρρυθμίσεις που χρειάζονται, προκειμένου να ενταχθεί η Βουλγαρία στη Ζώνη Σένγκεν. Η στάση της Βουλγαρίας προς τη γειτονική Βόρεια Μακεδονία και την ένταξή της στους δυτικούς θεσμούς σε σχέση με τα ζητήματα της βουλγαρικής μειονότητας στη χώρα, ήταν επίσης ένα από τα θέματα. Σημαντικό ζήτημα του προεκλογικού διαλόγου ήταν και ο αγωγός Turk Stream, ο οποίος είχε σχεδιαστεί να φτάσει στην Ουγγαρία μέσω Βουλγαρίας, αλλά η κατασκευή του έχει προσκρούσει στη γενικότερη γεωπολιτική κρίση.

Κατά την προεκλογική περίοδο, ο πρώην πρωθυπουργός Μπόικο Μπορίσοφ τόνισε την ανάγκη δημοσιονομικής πειθαρχίας, ασκώντας κριτική στην προηγούμενη κυβέρνηση Πέτκοφ για εκτροχιασμό, με τον τελευταίο να κατηγορεί από τη μεριά του τον προκάτοχό του ως τον κύριο υπεύθυνο για τη διαφθορά που επικράτησε στη Βουλγαρία κατά τη δεκαετία της πρωθυπουργίας του. Ο συνασπισμός του Κίριλ Πέτκοφ, οικονομολόγου και επιχειρηματία προερχόμενου από τον Καναδά με σπουδές στο Βανκούβερ και τη Βοστώνη, έχει τον πλέον φιλονατοϊκό προσανατολισμό, όπως φάνηκε κυρίως από τις δηλώσεις και ενέργειές του κατά τη σύντομη πρωθυπουργία του το 2022, στην οποία πάντως είχε αναγκαστεί σε δύσκολους συμβιβασμούς με τα λιγότερο φιλοδυτικά κόμματα της κυβέρνησης συνεργασίας του, με το κόμμα ITN (Υπάρχει Τέτοιος Λαός) να αποσύρει τελικά τη στήριξή του.

Τα δύο πρώτα κόμματα, λοιπόν, είναι αφοσιωμένα σε διαφορετικούς βαθμούς και με διαφορετικούς τρόπους στην ευρωπαϊκή πορεία της Βουλγαρίας, ενώ η ψήφος διαμαρτυρίας κατευθύνθηκε κυρίως προς το κόμμα Αναγέννηση, που προβάλλει ως η πιο αποφασιστική αντιπολιτευτική φωνή, δεδομένου ότι δεν προτίθεται να συμμετάσχει σε κυβερνήσεις συνεργασίας.

Ο δυναμικός και επικοινωνιακός επικεφαλής του, Κονσταντίν Κονσταντίνοφ, διακεκριμένος στη λαογραφία και τα ντοκιμαντέρ για τους Βουλγάρους της Διασποράς (με επιτόπια έρευνα σε Μολδαβία, Ουκρανία, Ρουμανία, Βόρεια Μακεδονία, Αλβανία, Σερβία, Ελλάδα κ.α.) έχει τοποθετηθεί με συνέπεια ενάντια στην ένταξη της Βουλγαρίας στην ευρωζώνη, που αποτελεί ένα μείζον διακύβευμα της πολιτικής διαβούλευσης. Με τον τρόπο αυτό κατόρθωσε να αυξήσει κατά 5% περίπου το ποσοστό του στις εκλογές, καθώς ζήτησε με συνέπεια να διεξαχθεί δημοψήφισμα σχετικά με την ένταξη της Βουλγαρίας στην ευρωζώνη και να έχει ο λαός τη δυνατότητα να τοποθετηθεί ρητώς για ένα ζήτημα που θα επηρεάσει το μέλλον του. Το Σοσιαλιστικό Κόμμα, στο οποίο ηγείται η Κορνέλια Νίνοβα, είναι επίσης σκεπτικιστικό ως προς την ένταξη στην ευρωζώνη, αλλά παρουσίασε σε αυτές τις εκλογές πτώση ρεκόρ στα ποσοστά του. Μεγαλύτερη περιπλοκότητα παρουσιάζει το κόμμα DPS (Κίνημα για τα Δικαιώματα και τις Ελευθερίες), το οποίο αν και είναι ατλαντιστικής κατεύθυνσης, απευθύνεται και σε ένα μέρος του ρωσόφιλου κοινού, ενώ το ψηφίζει κατεξοχήν η τουρκική μειονότητα.

Το εκλογικό αποτέλεσμα θεωρείται πάντως ότι αποτύπωσε τη δυσπιστία προς το πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων του συνασπισμού του Κίριλ Πέτκοφ, με αποτέλεσμα η κρίση κυβερνησιμότητας να έχει βαθύνει. Ο νικητής των εκλογών, Μπόικο Μπορίσοφ καλεί τα υπόλοιπα κόμματα να σχηματίσουν κυβέρνηση πάση θυσία, προκειμένου να λήξει η εντονότερη φάση της κυβερνητικής κρίσης που κρατά από τον Οκτώβριο του 2022, οπότε δεν είχε επιτευχθεί ο σχηματισμός μη υπηρεσιακής κυβέρνησης. Με τον τρόπο αυτό απομακρύνεται ο προγραμματισμένος στόχος της ένταξης της Βουλγαρίας στην ευρωζώνη τον Ιανουάριο του 2024. «Οι Βούλγαροι απεφάνθησαν ότι δεν μπορούν να κάνουν χωρίς το GERB, αλλά ούτε χωρίς το PP-DB. Τα προσωπικά μας αισθήματα δεν έχουν καμία σημασία», δήλωσε χαρακτηριστικά ο Μπορίσοφ. Δεδομένου ότι το πιο εντυπωσιακό χαρακτηριστικό των εκλογών ήταν η άνοδος του πατριωτικού αντινατοϊκού κόμματος Αναγέννηση, τα δύο κυρίαρχα κόμματα του ατελούς πρώην δικομματισμού αισθάνονται την ανάγκη να συγκυβερνήσουν, προκειμένου να εμπεδωθεί ο φιλοδυτικός προσανατολισμός του πολιτικού συστήματος. Όμως οι συμβιβασμοί αναμένονται δύσκολοι.