Προς Πρόεδρο Νίκο Χριστοδουλίδη και Πρόεδρο Βουλής Αννίτα Δημητρίου
Στις 18 Οκτωβρίου 2016 είχα γράψει στη «Σημερινή» το άρθρο «Το «Αρχείο» Γ. Βασιλείου και οι ευθύνες», όταν ο πρώην πρόεδρος της ΚΔ Γιώργος Βασιλείου «δώρισε» στο Πανεπιστήμιο Κύπρου πάνω από 160.000 χιλιάδες ψηφιακά τεκμήρια. Που αφορούν μεταξύ άλλων στο Κυπριακό και όλα τα κείμενα των διαπραγματεύσεών του (Γ.Βασιλείου) με τον τότε κατοχικό ηγέτη Ραούφ Ντενκτάς υπό την αιγίδα του τότε ΓΓ του ΟΗΕ Χαβιέρ Πέρες ντε Κουεγιάρ. Και συμφώνησε με τον τότε Πρύτανη του Πανεπιστημίου Κύπρου Κωνσταντίνο Χριστοφίδη για την ψηφιοποίηση των την ίδια ημέρα 13 Οκτωβρίου 2016.
Ο Γ. Βασιλείου δήλωσε ότι δεν περιλαμβάνονταν απόρρητα στοιχεία και ότι επρόκειτο για «μέρος του κυβερνητικού αρχείου και τώρα μπορεί να αξιοποιηθεί». Παρ’ όλα ταύτα, ο Πρύτανης κ. Χριστοφίδης δήλωσε ότι στα όποια απόρρητα στοιχεία δεν θα υπάρχει πρόσβαση μέχρι να περάσουν 30 χρόνια!
http://www.sigmalive.com/simerini/politics/371806/to-arxeio-g-vasileiou-kai-oi-efthynes
Έγραψα τότε μεταξύ άλλων για το απαράδεκτο αυτό φαινόμενο. Α) Με ποιαν αρμοδιότητα ο κ. Χριστοφίδης αποφάσισε να… διαμορφώνει πολιτική κράτους όταν σε ένα κράτος δικαίου, το τι είναι απόρρητο και τι δεν είναι και τα κριτήρια, τι συμφέρει στο κράτος, από πλευράς ασφάλειας, σχέσεων με άλλες χώρες κ.τ.λ. αποφασίζονται από αξιωματούχους του κράτους σε συνεννόηση με τις Μυστικές Υπηρεσίες, και όχι από οποιονδήποτε! Β ) Όταν ο Γ. Βασιλείου δήλωσε ότι σ’ αυτά δεν περιλαμβάνονταν απόρρητα στοιχεία. Γ) Το γεγονός ότι για 18-20 χρόνια παράτυπα ο Γ. Βασιλείου τα κατακράτησε, και δεν ξέρουμε πόσοι τα είδαν, τα χρησιμοποίησαν και πόσα άλλα ίσως να υπήρχαν, αλλά τώρα δεν υπάρχουν ή δόθηκαν κ.τ.λ. πως μονομερώς ο κ. Χριστοφίδης τους φορτώνει ακόμα… 30 χρόνια!!! Η δέσμευση και αποδέσμευση κρατικών επισήμων εγγράφων δεν εξαρτώνται από την ημέρα που ένας πρώην αξιωματούχος του κράτους, αφού τα κράτησε (από ότι φαίνεται) για 20 χρόνια στα χέρια του, τα επιστρέφει, αλλά από την ημέρα της ημερομηνίας που φέρουν τα εν λόγω έγγραφα. Ο Γ. Βασιλείου όφειλε να ΑΠΟΛΟΓΗΘΕΙ και να τα επιστρέψει στο ΚΡΑΤΟΣ. Αυτά είναι ΕΘΝΙΚΗ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑ. Δεν το έκανε.
Ειρωνικά το Βρετανικό Εθνικό Αρχείο τον ίδιο χρόνο (2016) αποδέσμευσε τα πρώτα αρχεία για την προεδρία Γ. Βασιλείου 1988 και τις απαράδεκτες παραχωρήσεις του και που καλύψαμε στην «Σημερινή» 21, 22 και 26 Ιουλίου 2016.
Ο ρόλος της Βουλής των Αντιπροσώπων
Επιπλέον, ο κ. Χριστοφίδης μιλώντας στο ΚΥΠΕ, έγραψε το «Σίγμα», έκανε λόγο για μια σημαντική αρχή και εξέφρασε την ελπίδα όλοι οι Πρόεδροι της Κυπριακής Δημοκρατίας να ακολουθήσουν αυτό το παράδειγμα, γιατί το να βρίσκεται το αρχείο ενός Προέδρου στη βιβλιοθήκη είναι εξαιρετική τιμή για τον οργανισμό (Πανεπιστήμιο), αλλά και πολύ σημαντικό για τους φοιτητές μας και ερευνητές.
Συμφωνώ για το τελευταίο μέρος της δήλωσης. Όμως, δεν είναι θέμα «ελπίδας όλοι οι Πρόεδροι να ακολουθήσουν το ίδιο παράδειγμα», δηλαδή όσοι ζουν, αλλά η Βουλή να είχε πάρει θεσμικά μέτρα προ πολλού. Ούτως ώστε να απαγορεύεται σε οποιονδήποτε δημόσιο υπάλληλο, από τον πρώτο αξιωματούχο του κράτους -τον εκάστοτε Πρόεδρο- μέχρι τον τελευταίο σε οποιαδήποτε άλλη θέση, να μαζεύει και να παίρνει μαζί του, σαν να είναι δική του προσωπική ιδιοκτησία, κρατικά αρχειακά έγγραφα τόσο σημαντικά όπως οι διαπραγματεύσεις για το Κυπριακό και να τα εκμεταλλεύεται όπως θέλει.
Τα αρχεία των Προέδρων των ΗΠΑ και των πρωθυπουργών στο ΗΒ
Στις ΗΠΑ κάθε αποχωρών Πρόεδρος είναι νομικά δεσμευμένος να παραδώσει τα προεδρικά του έγγραφα στα Εθνικά Αρχεία (National Archives & Records Administration (NARA) τα οποία υπό την επίβλεψη της NARA σταδιακά καταλήγουν διαθέσιμα στο κοινό σε Προεδρική βιβλιοθήκη και Μουσείο με πολλά έγγραφα να είναι διαθέσιμα και ηλεκτρονικά στο κοινό. Όπως π.χ. οι Προεδρικές Βιβλιοθήκες αφιερωμένες στους προέδρους Ronald Reagan και George H. W. Bush. Βλέπε εδώ www.reaganlibrary.gov και www.bush41.org/about/presidential-library-and-museum αντίστοιχα.
Με το Νόμο για τα Προεδρικά Αρχεία, (Presidential Records Act) τα επίσημα αρχεία του Προέδρου και του προσωπικού του ανήκουν στις ΗΠΑ, όχι στον Πρόεδρο. Ο επικεφαλής του Αρχείου αναλαμβάνει την κηδεμονία των αρχείων αμέσως όταν ο Πρόεδρος εγκαταλείπει το γραφείο του και τα μεταφέρει σε ομοσπονδιακό χώρο. Τα έγγραφα αυτά, μετά από πέντε χρόνια μπορούν να είναι προσβάσιμα μέσω του Freedom of Information κτλ…
Το ίδιο περίπου συμβαίνει και στο Ηνωμένο Βασίλειο εξού και είχαμε π.χ. τις αποδεσμεύσεις στο Εθνικό Αρχείο, των αρχείων της Πρωθυπουργίας Margaret Thatcher (με τις αποκαλύψεις των υποχωρήσεων και παραχωρήσεων Γ. Βασιλείου) και Tony Blair για το «Σχέδιο Ανάν»…
Σε αντίθεση στη Κυπριακή Δημοκρατία το Ευρετήριο Αρχειακών Συλλογών στο Κρατικό Αρχείο στη Λευκωσία το οποίο ήδη είναι ανεπαρκή όπως είναι, δεν κάνει καμία αναφορά σε Προεδρικά έγγραφα.
www.mjpo.gov.cy/mjpo/statearchive.nsf/ch01_gr/ch01_gr?OpenDocument)
Ειρωνικά η νομοθεσία για το Κρατικό Αρχείο πάει πίσω στο 1991 κατά την προεδρία του κ. Γ. Βασιλείου.
www.mjpo.gov.cy/mjpo/statearchive.nsf/page34_gr/page34_gr?OpenDocument
Θεσμοθέτηση Κρατικού Αρχείου
Η κυβέρνηση Προέδρου Νίκου Χριστοδουλίδη και Βουλή με την Πρόεδρό του κα Αννίτα Δημητρίου, οφείλουν να πάρουν μέτρα. Το θέμα αυτό με το «Αρχείο» Βασιλείου είχε αγγίξει και ανοίξει από τότε ένα πρόβλημα που αγνοήθηκε διαχρονικά. Να θεσμοθετηθεί επιτέλους πραγματικά ένα Εθνικό Αρχείο (αντί Κρατικό) που να ανήκει στο λαό, στα πρότυπα των Εθνικών Αρχείων του ΗΒ και των ΗΠΑ. Να γίνει ΘΕΣΜΟΣ, που να υπάγεται σε αυστηρό έλεγχο και να καλύπτει όλα τα τμήματα της κυβερνητικής μηχανής. Να απαγορευθεί ως αδίκημα η κατακράτηση κρατικών αρχείων. Και να υπάρχει ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΠΡΟΣΒΑΣΗ σε όλους όπως στο Βρετανικό Εθνικό Αρχείο. Αλλά και να τιμωρείται οποιαδήποτε κατάχρηση και κατακράτηση κυβερνητικών κρατικών εγγράφων.
Νομοθεσία για Ελευθερία στην Πληροφόρηση
Και παρόλο που η ΚΔ τώρα έχει, (δεν είχε το 2016) νομοθεσία για Πληροφόρηση, τον περί του Δικαιώματος Πρόσβασης σε Πληροφορίες του Δημόσιου Τομέα Νόμος του 2017 (184(I)/2017) η οποία ισχύει από το 2020, η πείρα που είχαμε μέχρι σήμερα (έχουμε παραδείγματα) τόσο από ακαδημαϊκούς όσο και απλούς πολίτες από διάφορες κυβερνητικές υπηρεσίες όταν αποτάθηκαν σ΄αυτές, είναι ότι αυτός ο νόμος αποδείχθηκε ότι δεν τυγχάνει της εκτίμησης από το δημόσιο όπως έπρεπε..
Ο Νόμος εδώ –
http://www.cylaw.org/nomoi/enop/non-ind/2017_1_184/full.html
Σύμβαση του Συμβουλίου της Ευρώπης για Πρόσβαση σε Επίσημα Έγγραφα Επίσης η Κυπριακή Δημοκρατία μέχρι σήμερα δεν έχει υπογράψει τη Σύμβαση του Συμβουλίου της Ευρώπης για Πρόσβαση σε Επίσημα Έγγραφα (Council of Europe Convention on Access to Official Documents 205) του 2009.
Δείτε εδώ –
https://www.coe.int/en/web/conventions/full-list?module=signatures-by-treaty&treatynum=205
Κατά τα άλλα, αβίαστα έρχονται ξανά και ξανά στο νου (όπως έγραψα το 2016) τα έγγραφα του Εθνικού Συμβουλίου, που βρέθηκαν στα χέρια Γεωργιανών και που είχαν αφεθεί για ανακύκλωση έξω από την πολυκατοικία της κ. Ελένης Μαύρου (σοβαρή υπόθεση κατασκοπίας, Φιλελεύθερος 10.9.2013), η ανακάλυψη απορρήτων εγγράφων του Υπουργείου Υγείας επί Ντίνας Ακκελίδου σε σκισμένες σακούλες σκουπιδιών (Ιούλιος 2003) και η δήλωση του μ. Γλ. Κληρίδη, ότι εκατοντάδες ξένοι πράκτορες αλωνίζουν ανενόχλητοι την Κύπρο. Προσθέτουμε και εκείνα που κράτησε ο Γ. Βασιλείου, το σκάνδαλο με το «Πόρισμα» Βουλής για το «Φάκελο Κύπρου» και ένας Θεός ξέρει και τι άλλα από ποιους κρατήθηκαν πριν και μετά…στην Δημοκρατία της «Μπανανίας»…
Αρχείο επί Προεδρίας Νίκου Αναστασιάδη
Σήμερα επανέρχεται το θέμα αυτό του Αρχείου του Προεδρικού. Αποχωρώντας του Νίκου Αναστασιάδη, τι γίνεται με τα έγγραφα του Aρχείου του Προεδρικού επί προεδρίας του; Θα πάρει και ο Ν. Αναστασιάδης στο σπίτι του, παράτυπα την κρατική εθνική περιουσία, όπως ο Γ. Βασιλείου (μια πρακτική δυστυχώς που ακολουθήθηκε ανεξέλεγκτα και αδιάκριτα προφανώς από Ανεξαρτησίας); Ή θα κατατεθούν επιτέλους σε κανονικό Εθνικό Αρχείο με ελεύθερη πρόσβαση των πολιτών, ερευνητών, δημοσιογράφων, συγγραφέων φοιτητών, ντόπιων και ξένων που μελετούν την κυπριακή ιστορία; Ως οφείλει ένα δημοκρατικό κράτος δικαίου, που σέβεται τους πολίτες, θεσμούς και νόμους και κατά τα άλλα εκλιπαρεί δικαιοσύνη και σεβασμό για τα ανθρώπινα δικαιώματα από τον υπόλοιπο κόσμο…
Φανούλα Αργυρού
Ερευνήτρια/δημοσιογράφος
http://www.eleftheria.co.uk/pdf/32320238134Eleftheria_1156.pdf σελ. 14 23.3.2023 και ΣΗΜΕΡΙΝΗ 2.3.2023
